Долготрајната „карантинска“ здравствена политика, високите нивоа на стрес и променетиот животен стил, дополнети со неможноста за извршување на многу важни превентивни (лабораториски анализи, скрининзи, дентални прегледи), но и специјалистички прегледи, многу веројатно создадоа услови за голем број здравствени проблеми кај сите граѓани
Како што полека попуштаат ограничувањата на движењето поврзани со ковид-19, време е да се посветиме и на други аспекти на нашето здравје (настрана од инфекциите), кои дефинитивно беа во длабока сенка во изминативе 2-3 месеци. Долготрајната „карантинска“ здравствена политика, високите нивоа на стрес и променетиот животен стил, дополнети со неможноста за извршување на многу важни превентивни (лабораториски анализи, скрининзи, дентални прегледи), но и специјалистички прегледи, многу веројатно создадоа услови за голем број здравствени проблеми кај сите граѓани (особено кај оние над 35 години), почнувајќи од промени во телесната тежина и нарушена крвна слика, проблеми со анксиозност и несоница, очни проблеми итн.
Најчести проблеми се зголемената телесна тежина и нарушувања на крвната слика. Поради специфичната борба против ширењето на коронавирусот базирана на физичка дистанца и значајни ограничувања на движењето, кое се надоврза на зимскиот период, голем дел од граѓаните веќе 4-5 месеци во континуитет физички не се (доволно) активни и нивниот метаболизам е значајно забавен. Ако на ова ја надоврземе тешката и масна зимска храна, ефектите се покачена телесна тежина, но и зголемени нивоа на холестерол и триглицериди. Покачените масти се сериозен индикатор за влошување на здравјето, а на долг рок предизвикуваат појава на атеросклероза, која го зголемува ризикот од покачен крвен притисок, срцев удар, мозочен удар и други кардиоваскуларни заболувања.
Дополнително сите статистики укажуваат на значајно зголемување на консумацијата на прости шеќери, бели печива, конзервирана храна, алкохол и цигари во изминатиов период. Овие фактори кај голем дел од вообичаено „здравата“ популација може да доведат и до покачување на нивоата на гликоза во крвта (можен дијабетес тип 2?) како и нарушување на хепаталните ензими, кои асоцираат на нарушена функција на црниот дроб. Поради сите овие реални здравствени ризици, сугерирам во прва пригода по стабилизацијата на состојбата со епидемијата на ковид-19 да направите рутинска анализа на крвта и на урината, каде што меѓу другото ќе ги проверите нивоата на холестерол, триглицериди, гликоза, хепатални ензими и др.
Доколку од периодов излегувате со вишок килограми или покачен шеќер (важи за секоја здрава индивидуа), значајно е веднаш да почнете со редовна физичка активност од барем триесетина минути дневно. Во однос на исхраната важно е да го намалите внесот на животински масти, пржена храна, бели печива, шеќери, засладени безалкохолни пијалаци и алкохол. За сметка на ова треба да се зголеми внесот на вода, овошје, зеленчук, риба и интегрални жита што ќе ви овозможи здраво варење на храната. За дополнително забрзување на метаболизмот и здраво намалување на телесната тежина корисно е и дополнување на исхраната со препарати на база на пробиотици и јаболков оцет.
Во случај на покачени вредности на холестерол и/или триглицериди, покрај гореспоменатите промени во исхраната и физичката активност се препорачува најмалку тримесечна примена на додатоци во исхраната најдобро на база на комбинација од црвен ориз, артичока и омега 3 масни киселини, кои се комплементарни во намалување на покачените нивоа на мастите. Црвениот ориз (монаколин К-10мг/ден) ја стопира синтезата на холестерол во црниот дроб, а артичоката влијае холеретично и го намалува покачениот холестерол преку засилено претворање на холестеролот во жолчни киселини, а освен тоа е и познат заштитник на црниот дроб.
Физичката активност, здравата исхрана и апстиненцијата од алкохол се многу важни за здравјето на црниот дроб затоа што помагаат да се трошат складираните маснотии од црниот дроб и му овозможуваат да се регенерира. Дополнително е корисно да се внесуваат антиоксиданти од типот на силимарин и витамин Е, кои помагаат во обновувањето на црниот дроб и ги штитат неговите клетки од оксидативен стрес.
При сето тоа, многу битна е и природната контрола на анксиозноста и несоницата. Долгиот период на ограничено движење, големата промена во нашите животи и секојдневното бомбардирање со стресни информации, веројатно психолошки негативно влијаеше и кај најиздржливите од нас.
Во кризниот период значајно се зголемија пациентите со психолошки проблеми, но и со несоница, а нивниот број ќе продолжи да се зголемува и по завршувањето на овој период. Затоа е многу важно да се искористи можноста да се биде во природа изложен на сончеви зраци (освен во најтоплиот период од денот) што значајно ќе придонесе за смирување и за позитивна енергија. Освен тоа, важно е да внесуваме доволни количества магнезиум и витамини од Б-групата (особено Б6) бидејќи тие влијаат на смирување на нашиот нервен систем. Во случај на присутна вознемиреност може да си помогнеме со производи на природна база што содржат екстракти од валеријана, маточина, пасифлора, шафран итн., кои влијаат како природни седативи и антидепресиви, т.е. помагаат за смирување и за добро расположение. Ако имаме проблеми со сонот важно е да внесеме дополнителни количества мелатонин (хормонот одговорен за спиење), кој придонесува за полесно заспивање и за мирен целовечерен сон.
Освен тоа, често се наметнува и проблемот за заштитата на нашето очно здравје. Во изминатиов период поминувавме значително повеќе време дома, во затворен простор што меѓу другото предизвика уште пофреквентно користење на дигиталните технологии (ТВ, компјутери, паметни телефони, лаптопи, таблети итн.). Со ова значајно ја зголемивме изложеноста на нашите очи на т.н. сина светлина, која ја оштетува мрежницата! На ова сега се надоврзува летниот период кога изложеноста на УВ-зраците е највисока што исто така ги оштетува нашите очи. Ефектите се нејасен вид, намален фокус, проблеми со контрастот, проблеми со одблесоци итн. За таа цел (особено по 45-та година) важно е континуирано внесување соодветни антиоксиданти, кои се клуч за зачувување на очното здравје и за превенција на голем број болести на окото како што се макуларната дегенерација и катаракта. Најзначајни антиоксиданти за очното здравје се: лутеин (10мг/ден), зеаксантин (2мг/ден), витамин Ц, витамин Е, омега 3 и др.
Авторот е м-р по фармација и топедукатор
