„Комунистичката идеологија пројавува нетрпеливост кон религијата, зашто во идеолошката посветеност во тоталитарното општество не може да има поделби. Единствено дозволена отстапка е поставувањето на религиозните институции под контрола на државата. Токму тоа се случило во март 1945 г., кога на територијата на денешна С. Македонија се создава дотогаш непостојна црква за да се помогне постигнувањето на набележаните цели“. Станува збор за статија објавена во софискиот „Труд“, од авторот (му го заборавам името) член на историскиот институт на Бугарската академија на науките, „Во заштита на Бугарската црква во Македонија“, наслов што инспирира и поттикнува..
Ништо ново во континуитетот на неправди кон МПЦ, во низата провокации од соседството, апсурдна состојба каде што политичкото дејствување произлегува директно од под плаштот на верскиот метафизички конфликт, ситуација што може да се смести во рамките на често фаталниот склоп од политика и религија, каде што третиот чинител е насилството. Како да се одговори на овој пресек на политиката, религијата и насилството? Дали човекот мора да ја брани верзијата на секуларизмот или тивко да го прифати лизгањето во некој друг вид теизам?
Нешто ќе повториме, нешто ќе додадеме, допишеме, како одговор на континуитетот на недостоинствената православна баражна ескалација и негација на нашата света црква. Ставот дека животот без бог нема смисла, дека не значи ништо, христијаните го бранат со идејата дека таа (бесмислата) е нужна последица на атеистичкиот поглед на светот и човекот во него како на уште еден животински вид.
Наспроти тоа, некои мислат дека единствено капацитетот и концентрација треба да ги насочиме кон неограничените можности на и во виртуелните трансформации, а таквото, атеистичко поимање на човекот, вистински ни овозможува да бидеме луѓе. Бог, барем оној библискиот, воопшто не е надвор од времето и просторот. Ако нешто е сеприсутно, тоа е неговата интервенција во времето и просторот. Од нас се бара да се сообразиме со промените и својата перцепција, капацитет и концентрација да ги насочиме кон неограничените можности на виртуелните трансформации.
Во времето кога се раѓаат една нова култура и едно ново поимање на митологијата и нејзиното распоредување во кибер-просторот, во кој нема граници ни власт и во кој врховниот мит, поимот „бог“ е веќе вгнезден (според Гугл) во над 45 милиони страници и практично нашите души и нашите информациски тела општат со „оностраноста“. Па, така, несвесно и без своја волја, се дигитализирани верата и надежта и трансформирани сме во облик на чиста апстрактна егзистенција, која е „осветен“ дел и функција на комуникациските медиуми. Интернетот и глобалните медиумски алатки во голема мера ги артикулираат и ги раздвижуваат општествените норми и го насочуваат и го формираат нашето поведение како објективен корелатив на технолошко-информацискиот подем, епоха што по либерализмот на духот што преовладува во него слободно може да се окарактеризира како галактички постмодерна.
„За мене Бог се компјутерот и вселената и секое сегашно, минато и идно совршенство ќе го вградам во него“, изјави во едно од ретките интервјуа, гуруто на информатичките метаморфози Бил Гејтс, со што всушност ја антиципира и можноста за виртуализација на верата и претворање на надежта во бројки. Црква на интернет е еден од многубројните изуми на технолошко-информациските преобразби. Бог претворен во бројки, со кого ќе можете да комуницирате без прелиминарни ритуали и посредници.
Освен практичните аспекти на овој најнов изум на постинформациската епоха, битно е да се напомене за демократскиот потенцијал што оваа брилијантна идеја ја претвора во моќно орудие со кое верниците ќе можат да се навикнуваат на различностите, да вежбаат толеранција и да негуваат почит кон другите. Виртуелната црква е убава можност за нивелирање на последиците од многубројните шизми што се причина за големите омрази и делби, вгнездени во менталната структура на верниците како духовни хипотеки што се потенцијален извор на голем број недоразбирања и конфликти. Во тој хипотетички амбиент Македонската православна (виртуелна) црква, продолжувач на Охридската архиепископија, претворена во бројки и со помош на глобалната медиумска инфраструктура, преку „Хотбрд“ или некој од многубројните сателити, ќе се доближи до верниците во Канада, Америка, Австралија, Нов Зеланд и со едноставни математички операции ќе ги избегне стапиците што ѝ ги поставуваат Грчката и Српската црква и без посредство на руската арбитража ќе повика на галактичка виртуелна екумена.
Дека бог е нужен како извор на смислата на светот и животот – произлегува теолошката аргументација, од идејата дека е нужен за создавањето и одржувањето на космосот и за обезбедување на моралната рамка за нашата егзистенција, а религијата одиграла важна улога во развојот на она што денес го нарекуваме цивилизиран живот, и тоа градејќи го убедувањето дека да се биде човек мора да се подразбира нешто повеќе отколку да се биде само живо суштество. Слободата на изборот и одговорноста за последиците нè прават луѓе повеќе од што било друго, а Бог е неопходен како извор на моралните вредности: без него би западнале во морален нихилизам. Верата не е верување во некое метафизичко битие.
Верниците и атеистите не спорат во врска со тоа која од двете страни може и умее да го објасни создавањето на универзумот. Спорат во врска со тоа како сакаат да го објаснат тоа. Научникот нема проблем со тоа да го заземе следниот став: „Науката засега нема целосно и заокружено сознание за тоа како се создал светот“. И покрај тоа, научникот би можел да се помири и со тоа дека создавањето на космосот ќе остане вечна тајна. Верникот не се согласува со тоа. Во таа смисла, разликата помеѓу атеистот и верникот, најпрвин, не е разлика во филозофските начела, туку во психолошкиот, ментален склоп. Тоа уште појасно доаѓа до израз по повод аргументот дека бог е нужен како извор на моралните доблести, затоа што без него би било дозволено сè.
„И теистите и атеистите се еднакво далеку од Бога“, луцидно постулира Л. Колаковски, „само што едните веруваат во Бог, а другите во Безбог“. Тоа е проживеана, субјективна посветеност кон нешто што би се нарекло бескрајно барање и усовршување, како што е совршен нашиот небесен татко, кој во беседите напоменува „сакајте ги непријателите свои и молете се и за прогонителите и негаторите свои“. И уште нешто на патот кон совршенството и себепочитта – етичките барања не зависат од божествената наредба туку од начинот на кој се структурира субјективноста, начинот на кој ја структурира немоќната моќ на животот, што ја нарекуваме совест.
И за крај – сѐ додека има македонски народ, нашата света црква не треба да стравува за својата иднина, зашто освен што има цркви и манастири со традиција, какви што немаат голем број православни цркви, има и многу нови патишта и начини како да се опстои да биде канонски рамноправна со другите во Христовата екуменa.
