Недостигот од некои витамини и минерали во исхраната може да доведе и до појава на сериозни последици во развојот на плодот, т.н. конгенитални малформации на поединечни органи и системи. Затоа во овој период особено е важна правилната и балансирана исхрана, но и правилната и навремена суплементација со одредени витамини и минерали
Бременоста е период во кој прехранбените потреби на женскиот организам значајно се променети и е неопходно да се приспособат на растот и развојот на фетусот. Имајќи предвид дека многу студии потврдуваат дека недоволна и неквалитетна исхрана на мајката во текот на гравидитетот доведува до пониска телесна тежина на бебето за 400-600 грама, многу е важно идните мајки да бидат добро информирани и да се придржуваат кон лекарските совети. Недостигот од некои витамини и минерали во исхраната може да доведе и до појава на сериозни последици во развојот на плодот, т.н. конгенитални малформации на поединечни органи и системи. Затоа во овој период особено е важна правилната и балансирана исхрана, но и правилната и навремена суплементација со одредени витамини и минерали.
Причина за ова е консензусот меѓу здравствените работници дека со вообичаена исхрана не можеме да го гарантираме внесот на клучните витамини и минерали во количествата потребни за специфичниот период на бременост и доење. Затоа во текот на бременоста и доењето дополнително треба да се внесуваат: фолна киселина, железо, витамин Ц, омега3 масни киселини, магнезиум, цинк, калциум, витамин Д и други. Фолната киселина треба да се зема уште во периодот на планирање на бременоста, бидејќи е важнa за соодветна подготовка на телото на жените за зачнување, но и за правилен раст и развој на фетусот. Претставува главен фактор во синтезата на ДНК и учествува во изградба на сите нови клетки, вклучувајќи ги и клетките на ембрионот и фетусот. Недостигот од фолна киселина во периодот на органогенеза може да предизвика дефекти на неуралната туба (пр. спина бифида).
Препорачаната дневна доза е 400 ug фолна киселина, а бремените жени и жените што планираат бременост треба да ја внесуваат во т.н. активен облик (5-метилтетрахидрофолат), бидејќи во спротивно, честопати, телото не може да ја користи. Железото е составен дел на хемоглобинот и овозможува нормално создавање и функционирање на еритроцитите, како и пренесување на доволно количество кислород во ткивата на фетусот.
Последица од недоволен внес на железо, кај мајката, е анемија, која се манифестира со замор, истоштеност, површно дишење, тахикардија, аритмија, проблеми со концентрацијата и когнитивните способности.
Во однос на плодот последиците од недостиг од железо можат да бидат предвремено породување или раѓање новороденче со мала телесна тежина. Со оглед на неговиот непријатен вкус, особено е важно железото да биде во обложена (микроенкапсулирана) форма, која не остава метален вкус во устата, не предизвикува гадење и не предизвикува т.н. црна столица. За соодветна апсорпција на железо е неопходно да се консумира заедно со витамин Ц, кој создава потребна кисела средина.
Освен тоа, витаминот Ц е познат антиоксиданс и имуномодулатор и е важен за здравјето на кожата, која честопати претрпува непријатни промени во текот на бременоста. Магнезиумот е значаен минерал што ја стабилизира молекулата на ATP, која е основа за создавање хемиска енергија во клетките. Поради тоа учествува во активирање на околу триста ензими, а недостигот од магнезиум се манифестира како слабост, грчеви во мускулите, занесеност, зголемена подложност на стрес и проблеми со спиењето. Дневните потреби на трудниците се 300-400 мг магнезиум. Цинкот од своја страна е клучен за имунитетот и исто така придонесува во нормалната синтеза на ДНК. Дневен препорачан внес за цинк е 10 мг на ден. Калциумот кај бремените жени е клучен за развој на коскеното ткиво на плодот и за зачувување на мајчините коски од мобилизација на калциумот од нив.
Витаминот Д помага за вградување на калциумот во коските и треба да се суплементира во доза од 400 ие на ден, особено доколку бременоста се одвива во текот на есенско-зимскиот период (октомври – април), бидејќи синтезата на витаминот Д во голема мера зависи од сонцето. Суплементацијата со горенаведените витамини и минерали треба да продолжи и во периодот на доење бидејќи, особено во првите 6 месеци, мајчиното млеко е најважниот извор на овие многу важни елементи за здравјето на новороденчето.
И на крајот, но не и помалку важно, бремените жени треба редовно да го посетуваат својот матичниот гинеколог и навремено да ги вршат предвидените тестови. Тоа е најсигурниот пат до безбедна бременост и здраво потомство.
Авторот е м-р по фармација и топедукатор
