Покрај присутните генетски предиспозиции, најчести фактори што придонесуваат за појава на хемороиди се: физичка неактивност (продолжено седење или стоење), исхрана сиромашна со растителни влакна, бременост, дебелина, зголемена иритација на аналниот отвор (на пр. хронична дијареја, прекумерна употреба на лаксативи), локален стрес (запек или отежнато празнење, често кревање тежок товар), пушење и зголемен внес на алкохол
Хемороидите се најчеста болест во аналниот регион (регион на крајот на дебелото црево), која зафаќа речиси половина од популацијата на возраст над 50 години, независно од полот. Хемороидите претставуваат отечени синусоиди (сунѓерести влошки исполнети со крв) во и околу анусот и долниот ректум, кои имаат улога на затворање на аналниот канал. Дијагнозата најчесто се потврдува со ректален преглед, анаскопија или проктостопија. Покрај присутните генетски предиспозиции, најчести фактори што придонесуваат за појава на хемороиди се: физичка неактивност (продолжено седење или стоење), исхрана сиромашна со растителни влакна, бременост, дебелина, зголемена иритација на аналниот отвор (на пр. хронична дијареја, прекумерна употреба на лаксативи), локален стрес (запек или отежнато празнење, често кревање тежок товар), пушење и зголемен внес на алкохол. Хемороидите, во зависност од локализацијата, може да бидат внатрешни или надворешни. Внатрешните хемороиди се јавуваат кај аналниот канал, а со оглед на тоа дека во оваа област нема рецептори за болка, тие не болат, па луѓето и не знаат дека се зголемени. Надворешните хемороиди се наоѓаат во непосредна близина на надворешниот дел од анусот при преминот на мукозната мембрана во кожата и се многу чувствителни. Најпрвин се чувствуваат како мали нодули што не болат, меѓутоа ако во нив се развие згрутчување (тромб), се создава оток на излезот од аналниот канал, што предизвикува болка, а во случај на пукање на кожата доаѓа и до крвавење. Други чести симптоми се: чешање и пецкање во аналната регија, траги од крв на тоалетна хартија, извалкана долна облека, зголемена влажност и чувство на притисок во аналниот отвор.
Појавата на хемороиди честопати има прогресивен тек и повеќе стадиуми, почнувајќи од ситуација во која самите се повлекуваат со зголемена хигиена, преку состојба во која се потребни медицински кремови за нивно повлекување, па до неопходност од хируршка интервенција за нивно решавање. Затоа е многу важно да се преземат соодветни мерки за превенирање на нивната појава, а пред сѐ: исхрана богата со овошје (најдобро наутро на празен стомак), зеленчук и житарки и зголемен внес на течности (2-3 л на ден), за постигнување здрава столица. Лаксативи може да се користат само краткотрајно, во ситуација на акутен проблем со болни хемороиди.
Од друга страна, треба да се намали внесот на млечни производи, лута и зачинета храна, како и алкохол (дехидрација). Треба да се избегнува долготрајно седење, како и често кревање тешки предмети. Особено внимание треба да се обрне на одржување правилна хигиена на аналната регија, особено по дефекација. Ова подразбира миење со ладна или млака вода со малку сапун и добро последователно бришење со крпа наместо со сува тоалетна хартија. Во обратната ситуација, миење со топла или врела вода и бришење со сува хартија придонесува за појава и воспаление на хемороидите.
Во ситуација кога имаме присутни симптоми на воспалени хемороиди може да си помогнеме со промивање на аналната регија со млак чај од камилица 2×15 минути дневно, решавање на евентуално присутна опстипација, како и примена на соодветни кремови за хемороиди. Притоа најпрво треба да им се даде предност на природните масти и кремови што содржат алантоин, д-пантенол, камилица и бета-глукани, кои ефикасно ги намалуваат болката, печењето и воспалението и промовираат заздравување на надворешните и внатрешните хемороиди без опасност од придружни несакани ефекти. Во случај на неуспех на гореспоменатите мерки или силни болки, во краток период може да се користат и медицински кремови што содржат локални анестетици, хепарин и/или кортикостероиди, кои ќе ја ублажат болката и ќе ги намалат отокот и воспалението. Последна можност во случај на хронични проблеми, секако, е хируршка интервенција по консултација со соодветен специјалист по гастоентерохепатологија.
Авторот е м-р по фармација и топедукатор
