Биохемиската основа на депресивните нарушувања најчесто лежи во намалената концентрација на невротрансмитерите: серотонин, норадреналин и допамин, што резултира со појава на депресивни симптоми: лошо расположение, песимизам, незаинтересираност, раздразливост, несоница, хроничен замор, намалена способност и желба за вршење на секојдневните обврски…
Во последниве десетина години сѐ почесто слушам изјави од типот: во депресија сум, немам желба за ништо, губам интерес за живот и слично. Иако во голем број случаи не зборуваме за психички проблем туку моментално, преодно нерасположение, нервоза или несоодветно справување со големи количества секојдневен стрес, сепак не смееме да ја исклучиме можноста за постоење вистинска депресивна епизода. Ова особено важи за хронично болните пациенти, зависниците од алкохол и дрога, осамените, жените во рана зрелост и по породување, како и оние што живеат предолго во затворен простор, малку се изложени на сончева светлина и се физички неактивни. Затоа, несомнено, депресијата претставува нарушување на расположението кое не е одраз на лична слабост и треба да се дијагностицира и да се лекува како и која било друга медицинска состојба.
Биохемиската основа на депресивните нарушувања најчесто лежи во намалената концентрација на невротрансмитерите: серотонин, норадреналин и допамин, што резултира со појава на депресивни симптоми: лошо расположение, песимизам, незаинтересираност, раздразливост, несоница, хроничен замор, намалена способност и желба за вршење на секојдневните обврски итн. Ако не се препознае и третира соодветно, во подоцнежниот период пациентот развива чувство на безвредност и лична вина и добива самоубиствени мисли и нагони.
Затоа е многу важно семејството и блиските активно да им помогнат на ваквите пациенти и да ги охрабрат навреме да побараат соодветна лекарска помош. Третманот обично подразбира комбинација од психотерапија и антидепресиви, кои ја зголемуваат концентрацијата на невротрансмитерите: серотонин, допамин или норадреналин.
Во лековите од прва линија при третман на депресија спаѓаат т.н. ССРИ (селективни инхибитори на преземањето серотонин), како што се пароксетин, есциталопрам, и сертралин, и лековите со дуално дејство (инхибитори на преземање серотонин и норепинефрин) венлафаксин, миртазапин, ребоксетин. Лекови од втор избор се атипичните антипсихотици, како што се оланзапин, кветиапин и трицикличните антидепресиви (најчесто кај постари пациенти). Лековите од трет избор се антипсихотици од постара генерација како рисперидон, клозапин и стабилизатори на расположение (литиум).
Според протоколите секогаш се започнува со лек од првата група на антидепресиви и е препорачана монотерапија. Се почнува со давање на минималната доза и ефектот на истата таа се следи. Во случај на потреба дозата се нагодува до максималната доза во период од една до четири недели. Позитивен одговор на терапијата се очекува по 2-6 недели, а доколку истиот тој изостане или се присутни несакани ефекти, се препорачува замена на лекот со некој друг, од првата група лекови. Комбинација на лекови од првата со лекови од втората група (особено со атипичните антипсихотици) е, исто така, опција што често ја користат клиничарите.
По изборот на соодветен антидепресив, лекувањето на депресијата треба да трае и доволно долго. Првата депресивна епизода се лекува 6-9 месеци, а кај рецидивите лекувањето трае и повеќе од 2 години по ремисијата на заболувањето. Во овој процес е многу важно пациентот да се придржува прецизно до дадената терапија како поради подобар терапевтски ефект така и за помали несакани ефекти.
Пациентите треба да бидат информирани за најчестите нуспојави: седација, несоница, сексуална дисфункција, главоболка, анксиозност итн. Покрај тоа бидејќи физичкото здравје е основа на менталното здравје, корисно е да одржуваат соодветна физичка активност барем 30 минути дневно и тоа најдобро на отворен простор поради позитивното влијание на сончевите зраци. Во однос на исхраната, се препорачува да се внесуваат повеќе овошје, зеленчук, интегрални житарки и риба (омега-3 масните киселини и витамините од групата Б меѓу другото се важни и за менталното здравје).
Авторот е м-р по фармација и топедукатор
