„Беше Македонец и по потекло и по чувства. Цел живот зборувавме на македонски. Впрочем, за неговата приврзаност кон родната Македонија и целиот Балкан највпечатливо зборува неговиот опус. Речиси сѐ што има напишано и кажано Владо Глигоров е посветено на нашата македонска историја, збиднувања, односите меѓу балканските народи и нашата економска стварност, а неговите анализи секогаш беа втемелени врз научни сознанија и меѓу редовите се чувствуваше извесен презир кон политиката и политичарите, кои ги сметаше за главни виновници за влошените состојби во регионот и заостанувањето во однос на европските интеграции“ – Срѓан Керим
„Сѐ најдобро за починатите“ вели една позната латинска поговорка. Конвенционално кажано, така треба да биде. Меѓутоа, некои оставиле зад себе толку многу зло и злодела во текот на својот живот што е тешко да се почитуваат. Меѓутоа, кога зборуваме за Владимир Глигоров, тоа е токму спротивното. Да се каже сѐ најдобро за него не е доволно и не може да ја надомести празнината што ја остави зад себе.
Погрешно е да се мисли дека само народите и народите имаат своја историја. Го имаат и семејствата и поединците. Семејството Глигоров е од Штип, Македонија, од каде што потекнуваат корените на мајката на Владимир, Нада, и на неговиот татко Киро, познат југословенски и македонски политичар, поради чија служба семејството Глигоров помина речиси половина век во Белград, каде што Владо израснал и се формирал како личност.
Исклучително скромен и едноставен, од облекувањето до однесувањето, никогаш не се криеше зад својот татко, ниту пак се пофали со своите успеси. Напротив, од самиот почеток се профилираше како свој, препознатлив и оригинален автор, со јасен политички идентитет на либерален демократ. Знам дека оваа пресуда, како и секоја што носи личен печат, е субјективна, но јас целосно стојам зад моите зборови: Владо беше најсилниот интелектуалец од просторот на поранешна Југославија што го запознав. Брилијантен ум, чие познавање на историјата, социологијата, економијата, филозофијата и политиката може да се мери на светско ниво. Неговиот поглед на светот беше кристално јасен и конзистентен. Тој беше убеден демократ и противник на национализмот од секаков вид. За него „националното прашање“ беше и прашање на демократијата.
Уште во студентските денови беше полн со идеи, иницијативи и активно се поврзуваше со политиката, темелно ја анализираше, но избегнуваше оперативно да се занимава со неа.
Во втората половина на 1960-тите, тој ја напиша Програмата на Сојузот на југословенските студенти, во која буквално се вели „да се разбере политичкиот плурализам како повеќепартиски систем“. Тоа предизвика невиден метеж во партиското раководство на Сојузот на комунистите на Југославија, на кој му припаѓаше неговиот татко. Епилог: Сојузот на студентите се распушти како организација. Кога се разгореа национализмите во Југославија, тој напиша дека заедничката држава ќе се распадне доколку не се воведе вистинска демократија без остаток.
Полн со знаење и автентични идеи, тој секогаш беше пред своето време. Така беше и при формирањето на Демократската партија во Србија. Владо беше еден од главните автори на Програмата, но брзо се откажа од сѐ, бидејќи рече дека „демократското не е исто што и националното“, држејќи се до својот клучен принцип дека демократијата и слободата одат рака под рака. Нема место за ништо друго.
Цел живот се занимаваше со нашиот регион и се стекна со репутација на одличен аналитичар низ Европа и САД. Не подлегна на искушението да биде ничиј „фан“, останувајќи беспрекорен и остар аналитичар.
Кога големите умови умираат, сите се грабаат за нив. Природна реакција на луѓето. Германците и Австријците се борат за Бетовен и Гете, но не и за Хитлер. Еве, и сега ќе го бранам Владо, бидејќи знам што мислеше, за обидите од која било страна, од каде било, да го присвојат. Беше Македонец и по потекло и по чувства. Цел живот зборувавме на македонски.
Впрочем, за неговата приврзаност кон родна Македонија и целиот Балкан највпечатливо зборува неговиот опус. Речиси сѐ што има напишано и кажано Владо Глигоров е посветено на нашата историја, збиднувања, односите меѓу балканските народи и нашата економска стварност, а неговите анализи секогаш беа втемелени врз научни сознанија и меѓу редовите се чувствуваше извесен презир кон политиката и политичарите, кои ги сметаше за главни виновници за влошените состојби во регионот и заостанувањето во однос на европските интеграции. По убедување, тој беше несомнено пацифист и длабоко веруваше само во слободата и демократијата, како основа за градење успешно граѓанско општество.
Но тој беше и останува белграѓанин, поради Белград во кој живеевме заедно и поради неговата космополитска отвореност. На крајот од краиштата, тој помина повеќе од триесет години во Виена и во Париз, два европски центри на културата и уметноста каде што вистинските интелектуалци се чувствуваат како риба во вода. Светот нема граници во главите на луѓето како Владо, луѓе чиј интелект ги надминува сите видови ограничувања.
Владо Глигоров објавуваше на македонски јазик најчесто во „Нова Македонија“, но и во неделникот „Пулс“, во „Млад Борец“, „Утрински весник“ и во други дневни весници и списанија. Во Белград нема списанија или весници – од „Идеје“, „Гледишта“ до НИН, „Данас“ и, се разбира, „Политика“ – каде што не беше присутен. Се разбира, тој беше присутен и во медиумите во Подгорица, Сараево, Загреб и во Љубљана – Владо секаде оставил длабоки траги.
Неговиот неисцрпен интелектуален опус не го спречи да биде грижлив син и татко. Толку многу ја сакал мајка си, што на ќерка си ѝ го дал нејзиното име, а неговото име го носи и синот. Ако е вистина дека „номен е ест знак“, тогаш Владимир Јуниор е некаква негова инкарнација. Надица и Владо пораснаа со татко што беше одличен во секој поглед. Нека се засекогаш горди на него, како и сите ние што имавме привилегија да го познаваме, да учиме од него и да наоѓаме инспирација во неговиот единствен дух.
Почит на Владимир Глигоров, граѓанин на светот.
Академик Срѓан Керим, поранешен претседател на Генералното собрание на ОН Скопје, 28 октомври 2022 година
