- Европа помеѓу инклузивноста и откажувањето од традицијата
Европа веќе ја облече својата празнична облека. Улиците се осветлени, излозите на продавниците блескаат, новогодишните елки и венци ги исполнуваат плоштадите од Париз до Берлин. Сепак, среде ова изобилство на светлина и украси, самиот празник како да исчезна од јавната сцена. Зборот „Божиќ“ сè поретко се гледа на знаците и постерите, како да станал контроверзен, непожелен или непотребен. Се поставува прашањето: што всушност се слави во современа Европа?
Француските новинари, кои во последните денови ги обиколуваа улиците на Париз, беа сведоци на необичен феномен – иако сè е подготвено за празниците, Божиќ не се споменува јасно никаде. Наместо тоа, доминираат неутрални изрази како „празнична сезона“ или „зимска прослава“. Во исто време, на француската телевизија се води жестока јавна дебата за тоа дали треба да се избегнува употребата на зборот „Божиќ“ за да не се повреди, како што се тврди, достоинството на мигрантите и членовите на другите религии. Прашањето што се поставува е: дали еден христијански празник станал потенцијално навредлив во општество што се гордее со својата толеранција?
Слични примери се забележани и во други европски земји. Во Германија е забележан инцидент во кој еден човек скршил елка, наводно сметајќи ги нејзините симболи за провокација. Во Портсмут, Велика Британија, градскиот совет го обесхрабрува истакнувањето божиќни венци, додека во Лондон на уличните продавачи на празничните пазари им се советува да избегнуваат употреба на зборот „Божиќ“ во имињата на нивните производи и понуди. Образложението е секогаш исто: некој може да биде навреден.
Под овој притисок за „инклузивност“, многу домородни народи низ Европа сѐ повеќе се гласни во своето незадоволство. Тие не ја негираат потребата од почитување на различноста, но укажуваат на чувството дека нивниот сопствен културен и религиозен идентитет се потиснува и релативизира. За нив, ова повеќе не е прашање на декорација и зборови, туку прашање на значење и континуитет на начинот на живот што го наследиле.
Дебатата во Франција по пожарот во Богородичната црква, исто така, привлече особено внимание. Претседателот Емануел Макрон инсистираше на воведување нови витражи со мотиви што, како што рече, би обезбедиле „целосна инклузивност“, вклучувајќи прикажување црни ликови во простор што со векови е симбол на христијанска Европа. Критичарите го поставија незгодното прашање: што е со историските факти и културното наследство?
Линијата помеѓу инклузијата и апсурдот понекогаш може да биде тенка. Во италијанскиот град Галатоне се случи речиси комичен инцидент кога градоначалникот Флавио Филони, додека минуваше покрај божиќна сцена на раѓањето на Исус, забележа црн лик меѓу библиските ликови. Наскоро беше откриено дека станува збор за бегалец што, во состојба на ментална конфузија, се преправил во волшебник и се обидел да се скрие во празничната сцена. Од безбедносни причини, „волшебникот“ бил отстранет од местото на Христовото раѓање.
Овие примери, колку и да се различни, укажуваат на истото прашање: дали Европа, во својот обид да не исклучи никого, ризикува да изгуби јасна претстава за тоа која е и што слави? Кога реалноста е замаглена до тој степен што празникот останува безимен и традиција без содржина, се поставува дилемата дали таквата инклузивност навистина е пат кон единство – или само знак на длабока културна несигурност.
