Денес Брисел стана носител на неоконзервативниот интервенционизам, односно на оние политики што се стремат да ја одржат супериорноста на западниот свет дури и по цена на нови студени и реални војни, секаде каде што е можно…
По победата на Доналд Трамп и тектонските промени што започнуваат во американската администрација, членовите на естаблишментот на Демократската партија и со нив поврзаните академици, јавните службеници, идеолози од разни видови, ги фокусираа сите свои сили и надежи на последниот бастион на умирачкиот глобализам и левичарскиот прогресивизам – Европската Унија.
Вредностите на ЕУ: Укинување на слободата на говорот, на политичкото организирање, на научните истражувања и на секоја можност за излегување надвор од рамките на поставената идеологија
ЕУ не отстапува ни милиметар од поставените цели на „заедницата на вредности“, што денес значи пред сè укинување на слободата на говорот, на политичкото организирање, научните истражувања и секоја можност за излегување надвор од рамките на поставената идеологија. Она што Вацлав Клаус го најави пред петнаесет години, дека ЕУ се претвора во нова Коминтерна, сега се остварува на очигледен начин.
Но Брисел стана и носител на неоконзервативниот интервенционизам, т.е. на оние политики што се стремат да ја одржат супериорноста на западниот свет дури и по цена на нови студени и реални војни, секогаш кога е можно. Во суштина, Брисел како истовремено седиште на НАТО и ЕУ, со помош на неизбежниот Лондон и американската длабока држава, стана симбол на она што Џејмс Џатрас убаво го дефинираше кога рече дека „трансатлантизмот оди со трансродовството“.
Во центарот на овој нов потфат е војната со Русија. Досега, преку посредник, Украина, но со очигледни намери повторно да се обидат со напад врз Москва. Додека администрацијата на Трамп некако се обидува да ја запре војната прифаќајќи одредени отстапки за Русија, Брисел експлицитно тврди дека целосната поддршка за Украина за продолжување на војната и нејзината интеграција во западниот безбедносен систем е единствениот прифатлив начин и дека иднината на ЕУ и западната цивилизација зависи од исходот на војната во Украина.
Повторно вооружување, планот „РеАрм“
Оваа реторика на војна и долгорочно планирање конфликт со Русија, а во иднина и со Кина, беше иницирана од планот на Драги да ја задолжи ЕУ во износ од 800 милијарди евра и фантастичната идеја добиена од Волстрит, дека Германија и ЕУ треба да ја обноват својата ослабена економска конкурентност во светот преку повторно вооружување. Човек со носталгија се сеќава на времето на Ангела Меркел, која работеше на смирување на европскиот континент, ги одбиваше американските стимулации за стартување на воената машина и индустријата и, пред сè, долго време успешно се спротивставуваше на притисоците да ја фрли ЕУ како тело во долгови со издавање обврзници и непостојни пари…
Резиме на оваа нова насока на европската милитаристичка политика може да се најде во документ објавен од Европската комисија на 19 март годинава. Околу дваесет страници текст се спакувани во нешто што се нарекува Бела книга за европска одбранбена обука до 2030 година. Овој план се нарекува и „РеАрм“. Тој заслужува детална и повеќеслојна анализа што не можеме да ја понудиме овде, но ќе ги презентираме барем најважните точки и насоки на кои тој укажува.
Овој документ е јасна, отворена закана за Русија, Кина, Иран и сите држави што се дефинирани како „автократски“. Интересно е што овој пат Турција не е во тој камп, но е меѓу важните партнери на крајот. Спротивно на идеите дека украинската војна е одредена како последица на непотребното и за Русија опасно проширување на НАТО-пактот кон исток (Мершајмер, Сакс, па дури и Трамп), овој документ продолжува со приказната дека Русија е главната опасност, која по Украина, ако не дај боже победи, ќе нападне и други членки на ЕУ.
Брисел експлицитно тврди дека целосната поддршка на Украина за продолжување на војната и нејзина интеграција во западниот безбедносен систем е единствениот прифатлив пат.
Тој отфрла секаква идеја за неутралност на Украина и се залага за нејзина целосна интеграција во безбедносната рамка на ЕУ (со тоа и на НАТО), сајбер-силите, вселенското војување, процесот на набавка на суровини и заедничко инвестирање во одбранбената индустрија итн. Затоа, Украина треба од границата на рускиот свет, што е нејзиното оригинално име, да стане воена граница на европската антисвета алијанса. Значи, без разлика како ќе заврши војната, она што ќе остане од оваа држава треба да биде фанатизирано, воено опремено и подготвено прво да се жртвува за потребите на Европа во борбата против, како што велат, „автократските варвари“.
Патем, Зеленски нема никаков правен статус во сопствената земја и, ако ништо друго, изгледа како автократско владеење, без избори и изборен легитимитет, тоа е неговата позиција. Но, земјите од ЕУ, благодарение на сето ова, примија милиони жени и деца од Украина со кои ја обновуваат својата доста мрачна демографска слика. Разбирливо, само продолжување на војната може да им донесе нови жители од тој тип. Оттаму читаме како „Комисијата ќе ја промовира интеграцијата на украинската одбранбена индустрија во заедничкиот пазар, ќе го поддржи проширувањето на коридорот за воена мобилност кон Украина и ќе ја истражи можноста за пристап на Украина до услугите на ЕУ лоцирани во вселената“.
Укинување на суверенитетот
Покрај тоа, експлицитно се вели дека Украина сега е главна лабораторија за европската воена и одбранбена индустрија, како во однос на тестирањето на оружјето така и во однос на собирањето искуство и логистички информации за непријателот и за начините на кои сега се води војната, мобилизирањето и поттикнувањето на борците итн. Секако, искуството со фанатизирање на борците е исто така неопходно, бидејќи е општопознато дека модерна Европа не одгледува воини, туку разгалени потрошувачи.
На Украина ѝ е посветен голем простор, вклучувајќи ја и целата петта глава, која дава детален список на воени средства што ќе бидат обезбедени како дел од зголемувањето на воената поддршка за оваа земја. Тука се тврди дека украинската одбранбена индустрија треба целосно да се интегрира во европската одбранбена индустрија.
Ако мислевте дека ќе прочитате за тоа како безбедноста на Европската Унија е загрозена од заканите на САД дека ќе ѝ одземат суверена територија на членка со какви било средства, вклучувајќи и со воена сила, се лажете. Прашањето за Гренланд, како и прашањето за Панама, воопшто не се споменуваат како предизвици.
Овој документ е опасен, пред сè, за самите европски држави и последните меѓу нив што сè уште се обидуваат да зачуваат дел од суверенитетот и овластувањата што им припаѓаат според основачките договори. Преку узурпирање на политиката, финансиите и донесувањето одлуки во прашањата на безбедносната индустрија и политиката, ЕК презема голем број одговорности што не ѝ припаѓаат и дополнително ја поткопува супсидијарноста на државите и регионите.
Документот јасно става до знаење дека милитаризацијата, како во старите денови, е шанса за поттикнување на иновациите.
Тука јасно се наведени областите што имаат намера да ги узурпираат, како што се заедничка набавка на суровини, контрола на синџирите на снабдување, јавни набавки во одбранбените прашања итн. Документот ги повикува пратениците на ниво на ЕУ да донесат цел пакет нови закони, политики и регулативи.
Звучи навистина смешно кога на крајот од документот се наведува дека ЕУ е и останува мировен проект. Со овој документ и стратегија, ЕУ целосно ја губи својата оригинална, повоена природа на мировниот проект на европскиот континент. Како и во 1930-тите години, Волстрит и Лондон Сити бараат од Европа и ѝ овозможуваат да престане да биде мировен проект и повторно да стане воен проект, јасно насочен кон проширување кон исток.
Нова железна завеса
Во овој документ Комисијата исто така ги повикува членовите да отстапат од некогаш ригорозните критериуми за зачувување на еврото и да преминат на буџетска флексибилност. Исто така, потребно е долгорочно планирање во набавките и заедничкото производство. Всушност, ЕУ во наредниот период преминува кон економија планирана од војната. Ова е јасен услов за продолжување на безбедносниот и вредносниот прозелитизам на Брисел.
ЕУ, исто така, препознава нови технолошки области на војување, т.е. технолошки откритија што имаат и цивилна и воена димензија, како што се вештачката интелигенција, квантните компјутери, беспилотните летала, дигитализацијата итн., каде што тие навистина заостануваат зад САД и Кина, па дури и зад Русија во одредени сегменти.
Документот јасно покажува дека милитаризацијата, како во старите времиња, е шанса да се поттикне иновацијата, да се пронајдат нови решенија и да се стигне до големите играчи во оваа област, односно во глобалната технолошка трка. Можноста да се вклучите во роботиката, која сè уште не е развиена, е особено значајна. Се истакнува дека разликата помеѓу цивилната и воената употреба на технологијата е сè понејасна.
Заедно со тоа доаѓа и цел пакет инвестиции во инфраструктура за мобилност на армијата на европскиот континент. И таму јасно е прикажано како ЕК ја гледа својата шанса конечно да ги прошири своите овластувања за наметнување стандарди, контрола на развојот и обединувањето на европската транспортна инфраструктура и контрола на сопственоста на инфраструктурата што повеќе нема да им се продава на други земји (на пр. Кина).
Кон Русија и Белорусија се воведува нешто што се нарекува Источен граничен штит, што треба да вклучува физички бариери и развој на инфраструктурата во современ систем за надзор. Значи, сведоци сме на нова железна завеса, која овој пат тие (ЕУ) ја креваат, преправајќи се, на некој чуден начин, дека сè уште се дефинираат како „слободен свет“.
Миша Ѓурковиќ е директор на Центарот за геополитика на
Факултетот за меѓународни односи во колеџот „Матија Корвин“ во Будимпешта
