Европејците не се откажуваат од големи војни. Раскинати од дилемата дали да останат свои, независни и слободни, или да се приспособат на условите создадени во третиот милениум, тие бараат излез, засега, во гнев. Затоа, ЕУ неодамна им советуваше на своите граѓани, кои ги има околу 450 милиони, да обезбедат резерви од храна и други неопходни производи за преживување најмалку 72 часа.
„Британскиот премиер Кир Стармер и францускиот премиер Емануел Макрон се најопасните политичари во светот и се подготвени, поради ’фантомската болка’ од изгубените империи, да ја издигнат кризата во Украина на глобално ниво. Двете земји шират милитаристичка реторика во Европската Унија, која е создадена токму заради мирот на континентот“, пишува швајцарскиот дневен весник „Велтвохе“.
За време на тригодишната војна во Украина, Брисел испрати помош во вредност од 132 милијарди евра во Киев, а планира да се „отвори“ за дополнителни 115 милијарди. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, бара зголемување на европските трошоци за оружје на неверојатни 800 милијарди евра. Во меѓувреме Лондон и Париз, преку таканаречената коалиција на доброволците, се залагаат за испраќање европски вооружени сили на украинското бојно поле.
Одговорот на прашањето од каде доаѓа толку многу агресија е едноставен. Европската Унија моментално е на стаклени нозе. Нема единство ниту кога станува збор за иднината ниту за стратегијата за нејзино постигнување. Во исто време ниту еден од актуелните водечки политичари не е подготвен да ја преземе одговорноста за досегашните неуспеси, а особено да одговори на прашањето каде исчезнаа сите гореспоменати пари. Верувањето дека голема војна би ги покрила сите горенаведени дилеми како облак изгледа доста наивно.
Лежерното уживање во плодовите што ги донесоа деновите на колонијализмот и технолошката супериорност неизбежно завршува. И најлошо од сè, тоа стана кочница за незапирливите промени.
Некогашната желба за доминација прекуноќ се претвори во борба за сопствен опстанок.
„Европа се приближува кон цивилизациско самоубиство“, предупредува американскиот потпретседател Џ.Д. Венс. Наоѓајќи се практично во критична состојба, земјите од Стариот Континент се чини дека се обидуваат да ги применат минатите искуства на денешните настани, а притоа неизбежно губат. Самопрогласениот „центар на човечката цивилизација“ е парализиран до тој степен што секој малку посилен поединечен земјотрес, каде било на планетата, почнува да се чувствува како своја драма. И додека слични настани некогаш можеа да бидат ублажени со богатство, углед, политичка мудрост, традиција… денес сите гореспоменати се чини дека се преселиле на други меридијани.
Речиси прекуноќ стана очигледно дека во поголемиот дел од 20 век Европа само ја следела Америка во нејзината глобална потрага, не се вклучувала претерано, туку великодушно собирала сè што трансатлантскиот лидер толку великодушно ѝ го оставил. Во моментот кога се најдоа соочени со задачата да се грижат за себе, меѓу Европејците почна да се појавува вековно старо непријателство, задушени од советската и американската победа над нацистичка Германија во 1945 година. Денес, кога двете претходно споменати големи сили (овој пат Русија наместо СССР) сфатија дека одржувањето некаков ред на Стариот Континент стана непотребен товар за нив, духовите од минатото се разбудија.
Веќе споменавме дека Европа во 21 век се соочува со дилема дали сака да биде независна или е посоодветно да се потпира на помоќни. Но, кои се моќните денес? САД, Русија, Кина, Индија, Бразил, Турција… Сите горенаведени биле цел на европските освојувачи низ историјата, со поголем или помал успех. Ставањето под покровителство на која било од горенаведените, без оглед на идеолошката близина или географската оддалеченост, би значело еден вид капитулација за денешните европски лидери. Таквата етикета за водачите на „цивилизацијата на цивилизациите“ едноставно не е прифатлива.
И, можеби најважно, сите претходно споменати големи земји ги доведоа своите економии и одбранбени системи до состојба на самоодржливост, способни да преживеат без обемен контакт со другите. Европа секој ден сè повеќе се оддалечува од таква позиција. Таа одамна се претвори во обичен потрошувач и поинаква перспектива не е веројатна за неа. И досега украденото богатство во голема мера е потрошено.
Со сето горенаведено, нашиот континент не е подготвен да се грижи дури ни за сопствениот двор. Ослободен од стравот од можни надворешни напаѓачи, тој заборави каде е, какви се неговите граници, што поседува. Балканот, каде што се наоѓаме, е најдобар доказ за ова тврдење. Овој простор се чини дека служи како место за меѓусебни пресметки меѓу Германците, Французите и Англичаните… Исто како низ историјата. Само оние од кои може да се извлече каква било корист се прифаќаат во европската рамка. И тоа додека може. Пример е Унгарија.
Каде е излезот? Како може континент што е во социјална и секаква друга бура, без сопствена енергија и други суровини, под притисок од неевропско знаење и технологија, без никаква релевантна одбранбена способност, на самиот раб на меѓусебни спорови, бирократски воден од „назначени лица од Брисел“… да им се спротивстави на државите што имаат јасна визија барем за следните 50 години? И неодамнешните предизборни настани во Соединетите Американски Држави на најдобар начин ја покажаа периферноста на европската политика.
Во моментот кога која било земја или народ ќе се обидат да го пронајдат својот пат во иднината, без да го нарушат суверенитетот на другите, се крева врева до небото. За Европската Унија сè што постои надвор од неа отсекогаш се сметало за ништо повеќе од отворено ловиште. Како што се чини сега, ловочуварите почнаа да си ја вршат работата.
Слободан Самарџија
(Политика.рс)
