Уште едно парче од сложувалката на Марс се вметнува на своето место. Површината на Црвената Планета е обложена со жлебови и канали, кои долго време се сметаат за сувенири на античкото водно минато. Сега постојат докази дека нашиот планетарен сосед, за кој веќе е познато дека има мраз на половите, има течна вода под својата површина. Истражувачите во САД открија дека виделе сеизмички сигнали што укажуваат на резервоар за вода закопан длабоко под кората на Марс. Во однос на волуменот, тоа не е локва, туку бесконечен базен, доволен да ја покрие целата планета со океан длабок најмалку еден километар.
Со оглед на тоа дека течната вода е предуслов за животот каков што го знаеме, подземниот резервоар, кој би можел да биде и до 20 километри под површината, ќе стане очигледна дестинација за барање живот. Откритијата исто така ќе дадат нов поттик за идните мисии со екипаж на Марс, кои НАСА се надева дека ќе ги постигне до 2030-тите години. Ние имаме морална должност да трагаме по живот во „соседството“, доколку тој постои, но неговото откривање ќе донесе и обврска да го заштитиме од најлошите пиратски инстинкти на нашиот вид.
Податоците беа собрани од лендерот „Инсајт“ на НАСА, кој слета на Марс во 2018 година. Во текот на следните четири години неговиот сеизмометар ги снимал вибрациите и татнежот на планетата, а откривал и знаци на удари од метеори. Тим предводен од Вашан Рајт, од институтот за океанографија „Скрипс“ во Сан Диего, ги внесе податоците за сигналите во вид на математички модел што се користи за мапирање нафтени полиња. Нивниот краток научен труд, објавен во зборникот на Националната академија на науките, содржи силен заклучок: „Средната кора составена од напукнати магматски карпи заситени со течна вода најдобро ги објаснува постојните податоци“.
Планетарниот научник Иан Крафорд од лондонскиот универзитет „Биркбек“, кој не беше вклучен во истражувањето, рече дека за да се потврди присуството на подземна вода најверојатно ќе биде потребна нова мисија опремена со наменски геофизички инструменти.
Локацијата на водата на Марс претставуваше долгогодишна енигма. Има воден мраз на половите и траги од водна пареа во атмосферата, но тоа не се смета за доволно за да даде објаснување за водата на Марс. Една теорија е дека течната вода исчезнала кога Марс ја изгубил атмосферата пред околу три милијарди години.
Не е невозможно да се замисли ова водно подземно царство како домаќин на форма на микробен живот, сличен на „екстремофилите“ пронајдени на Земјата. Цврстите форми на живот напредуваат на најневеројатните локации, од најсувите пустини до подморските вулкански отвори.
Мајкл Манга, член на тимот од универзитетот „Беркли“ во Калифорнија вели: „Не гледам зошто подземниот резервоар не е средина погодна за живот. Длабоки рудници на Земјата се домаќини на живот, дното на океанот е домаќин на живот. Не најдовме никаков доказ за живот на Марс, но барем идентификувавме место што, во принцип, би требало да може да одржува живот“.
Хемичарите од универзитетот „Тафтс“ во Масачусетс претходно покажаа дека бактериите можат да опстојат на марсовскиот реголит (материјал на неговата површина) во присуство на вода. Сепак, пристапот до водата на Марс претставува предизвик: се смета дека таа лежи некаде помеѓу 12 и 20 километри под површината.
Изгледите за извор на вода ќе ги енергизираат оние, како дрскиот технолошки титан Илон Маск, што сонуваат да ја колонизираат и контролираат Црвената Планета без ограничување. Но играта се промени, со оглед на зголемената можност дека животот на Марс, колку и да е едноставен, може да постои. Тоа бара дух за истражување наместо за експлоатација и продолжување на потрагата по живот надвор од нашата планета.
Анџана Ахуџа
Авторката е колумнистка на „Фајненшл тајмс“ специјализирана за наука
