Затоа што опасностите и негирањата не доаѓаат само однадвор. Ако еден од врвните приоритети тука, дома, ни е зачувување и негување на јазикот, книжевноста и културата, тогаш и светот ќе може да го препознае како врвен дострел на македонскиот културен ентитет и идентитет
Истиот ден кога во преполната сала на киното „Милениум“, во тишина, со почит кон ликот и делото на Блаже Конески, беше проследен првиот документарен долгометражен филм посветен на македонскиот великан на 20 век, „Јанѕа“, на истакнатиот македонски документарист Никола Калајџиски, во Струга исчезна бистата на македонскиот поет Славко Јаневски од постаментот што се наоѓа на алејата на поетите на кејот на истекот на Црн Дрим. Од „Струшките вечери на поезијата“ информираа дека при вообичаена проверка било утврдено дека бистата на Јаневски е откорната од постаментот, додека бистите на поетите Ацо Шопов и Сергеј Есенин се видливо расклатени во очигледен обид да се откорнат од постаментите.
И додека од салата на „Милениум“ силно одекна пораката за обединување и чување на татковината, која личности како Конески и Јаневски ни ја оставија во аманет, од брегот на Охридско Езеро најостро беше осуден вандалскиот чин, кој е само еден во низата што најбуквално го потврди впечатокот по премиерата на „Јанѕа“ дека тоа е филм што мора да го види светот, но уште повеќе филм што мора да се види дома, затоа што по сѐ изгледа лекциите сѐ уште не сме ги научиле.
Овој извонреден, мајсторски направен документарен филм за последната монументална фигура на македонската култура од епохален формат дефинитивно е дело што треба да го погледне секој граѓанин на Македонија, особено оние склони на чинови како горенаведениот, како и претставниците на различни политички елити, па дури потоа претставниците на меѓународната заедница. Ова е филм што би требало да биде скапоцена лектира за младите генерации, но и потсетување за постарите, особено оние што подзаборавиле на вредностите што нашите големи умови ги поставиле, вредности што се од огромно значење за македонската наука, култура, книжевност и идентитет.
И додека од салата на „Милениум“ силно одекна пораката за обединување и чување на татковината, која личности како Конески и Јаневски ни ја оставија во аманет, од брегот на Охридско Езеро најостро беше осуден вандалскиот чин, кој е само еден во низата што најбуквално го потврди впечатокот по премиерата на „Јанѕа“ дека тоа е филм што мора да го види светот, но уште повеќе филм што мора да се види дома, затоа што по сѐ изгледа лекциите сѐ уште не сме ги научиле
Чинот во Струга покажа дека „Јанѕа“ е вистински филм направен во вистинско време. Насловот што го носи филмот, пак, звучи уште посилно по тоа што се случи со бистата на Јаневски, како симбол на она вечно чувство на неспокојство, страв дека ќе се случи нешто, лошо претчувство, кое постојано го носиме ние Македонците, очигледно и со право.
„Јазикот е единствената наша татковина. Сѐ додека го чуваме, го негуваме, го вардиме, го гледаме јазикот наш македонски ќе може да сметаме дека ја имаме и татковината. Како куќа, како дом, како огниште“, велеше Конески. Истото тоа, но на поинаков начин, низ своето дело, го кажуваат и Јаневски и уште низа други наши културни дејци. Овие монументални фигури на македонската култура имаат епохално значење за македонската држава и идентитет.
„Можат сѐ да ви земат и да си присвојат. Само задоволството од тоа што сте и оствареното не може никој да ви го одземе и по цена на негирање и унижение. Само вие знаете кои сте и што сте. Идентитетската приказна има силна моќ да раскажува и тогаш кога сте на крстопат меѓу таму и ваму. Без идентитет нема мајчин јазик. Без мајчин јазик нема идентитет. Продолжете да присвојувате и да унижувате. И да негирате. Вашите униженија не можат да ја ужегнат мојата (нашата) жедост да си останеме свои и наши…“, така беседеше големиот од Небрегово, Блаже Конески.
Зборови што наизуст треба да ги знае секој Македонец, зборови што се своевиден тестамент. Затоа што опасностите и негирањата не доаѓаат само однадвор. Ако еден од врвните приоритети тука, дома, ни е зачувување и негување на јазикот, книжевноста и културата, тогаш и светот ќе може да го препознае како врвен дострел на македонскиот културен ентитет и идентитет.
