Песни што ме тераат да играм
Некаде на средината на 1990-тите на „Скопскиот џез-фестивал“ гостуваше Ентони Брекстон, еден од најголемите теоретичари во џез-музиката, истражувач, професор, импровизатор, алто-саксофонист на сите времиња. Другарка ми успева да добие четири карти и ние четворица одиме на концертот.
Ентони го следам/слушам многу години претходно, и навистина е специфичен во својот израз, тешко некој може да го слуша. Знаејќи го тоа и претпоставувајќи дека ќе дојде сам и ќе го свири репертоарот од неговиот албум „For Alto“, кој e посветен на музичари, композитори, пријатели, уметници, им реков дека нема да издржат повеќе од три песни на концертот и ќе си одат. Не ми поверуваа.
Големата сала на Македонскиот народен театар преполна, 99 отсто од нив не знаејќи дека ќе слушнат нешто посебно, несекојдневно, нешто што излегува надвор од секоја рамка, всушност се дојдени само да бидат видени. Ако за Џон Колтрејн се знае дека не свири во рамките над зададената слика туку дека тој ја црта границата – рамката т.е. поставува нови граници, ако за Вејн Шорт се знае дека е еден од основачите на „Ведер рипорт“, а големиот Мајлс Дејвис зборува дека неколкуте најдобри албуми што воопшто ги снимил со Шорт се врвот на неговото творештво, тогаш за Брекстон може да се каже дека создава нов стил, кој не е ни џез, ни ворлд мјузик, ни црнечка духовна музика, туку создава своја севселенска музика.
Почнува концертот, на бината тој сам со својот алто-саксофон. И како што почнува да ги свири своите теми „To Composer John Cage“, „Dedicated To Multi-Instrumentalist Jack Gell“, „Dedicated To Multi-Instrumentalist Leroy Jenkins“, „To Artist Murray De Pillars“, „To Pianist Cecil Taylor“, така салата почнува да се празни, меѓу нив и мојата дружина. А концертот, музиката, неговиот начин на свирење, неверојатно нешто, таква анархија, дисхармонија на звуци, високи и ниски тонови, различни темпа и паузи, од огнена бура до спокојство и сѐ што се наоѓа помеѓу нив, без да се запре, а сепак помеѓу цел тој калабалак на звуци провејува некоја мелодија. Се закопав длабоко во столот, ги пуштив мислите да скитаат, се почувствував како „Сребрениот летач“ (Сурфер) што лета низ галаксии и светови со својот сурферска штица, како да сум во последните дваесетина минути од „Одисеја 2001“, а сето тоа предизвикано од она што го свиреше Ентони Брекстон.
Концертот помина, а како да не ни почнал, час и нешто во неколку минути. Излегувам од тој хипнотички сон, се вртам околу себе, а салата празна, сите заминале. Двајца новинари (кои мораа да седат до крајот) и еден тип што седеше три-четири редици пред мене. Одам да побарам автограм, а пред влезот го гледам истиот тип што седеше пред мене. И тој чека автограм. Почнуваме неврзан муабет, а во неговите очи се гледа дека е воодушевен од концертот, всушност од сѐ што Брекстон го има направено до тој момент.
Тешко, навистина е тешко да се најде некој со кого можеш на одредено ниво да зборуваш за она што го создава Брекстон. Не зедовме автограм затоа што не се појави на вратата каде што чекавме. Отидовме заедно на пиво со новиот пријател по музичка анархија. Низ годините случајно ќе се видиме низ Скопје, ќе направиме муабет, особено за музиката или за новите изданија на Брекстон, а дури ни по име не се знаеме.
Автор: Љупчо Давчев
