Форин аферс
Американското списание „Форин аферс“ објави подолг извештај за групата „Вагнер“, приватна руска воена компанија блиска до рускиот претседател Владимир Путин. Списанието ја доведува во прашање потребата на Путин од оваа паравоена формација и дава многу детали за скриената борба меѓу силите за нејзино зачувување.
Андреј Солдатов и Ирина Бороган, автори на извештајот, се осврнаа на тензиите што избувнаа претходно овој месец меѓу руското Министерство за одбрана и Вагнер-групата. Ситуацијата е дојдена до точка кога Евгениј Пригожин, лидерот на „Вагнер“, јавно го напаѓа рускиот министер за одбрана Сергеј Шојгу, како и началникот на Генералштабот и командантот на руските сили во Украина. Пригожин се закани дека ќе ги повлече своите сили од Бахмут доколку веднаш не му биде испорачана поголема количина муниција.
Ништо необично за Русија
Во извештајот се поставува прашањето зошто Путин го толерирал чудното однесување на Пригожин и каде „Вагнер“ всушност се вклопува во руската војска и хиерархијата на разузнавање. Всушност, подемот на „Вагнер“ е само најновиот развој во долгата историја на руската и советската зависност од неформалните сили. Како пример, тој ја наведува успешната употреба на приватни милиции од страна на поранешниот руски претседател Јосиф Сталин за поддршка на републиканските сили во Шпанската граѓанска војна.
Авторите објаснуваат дека употребата на „Вагнер“ од страна на Путин, која првпат се појави таму за време на претходната руска војна во Донбас пред осум години, не е ништо чудно за Русија. Вагнер стана клучна алатка за Путин да ја задржи војската, која тој отсекогаш ја сметаше за потенцијална закана за неговото владеење.
Во извештајот се истакнува дека Пригожин е сè покритичен кон военото раководство, поради што многу набљудувачи се прашуваат колку долго може да продолжи да го прави тоа. Во моментов, воено-разузнавачката служба на руската армија, со која официјално е поврзан „Вагнер“, ја задржа поддршката за милицијата, бидејќи смета дека таа е сепак корисна, а и самата армија ја поддржува. Строго контролираните руски медиуми, вклучително и таканаречените „военкор“ (руски воени известувачи поврзани со војската), исто така добија инструкции да помогнат во промовирањето на Вагнер и неговите активности во Украина. Како резултат на тоа, про-Кремљ печатот продолжи да објавува интервјуа со офицерите на Вагнер, кои го возвишуваа борбениот дух на групата.
Поддршката на Путин за „Вагнер“ објаснува што се случува
Сепак, авторите велат дека за „Вагнер“ најважен фактор е самиот Путин. Всушност, повторените напади на Пригожин врз двајцата највисоки воени лидери изгледаат несоодветни и може да се објаснат само со личната поддршка на Путин.
Авторите го поставуваат прашањето: Зошто Пригожин е толку вреден за Путин? Објаснувањето лежи во сложениот однос на Путин со руската војска. За време на неговите рани години на власт, еден од најголемите предизвици на Путин беше да ја држи војската под контрола. Како една од најголемите армии во светот во огромна земја каде што сè се прави внатрешно, руската војска има традиција да се погрижи надворешниот свет да знае многу малку за нејзините активности. Ова значи дека вообичаените форми на власт и јавен надзор – без разлика дали преку Парламентот, полицијата или медиумите – не функционираат така едноставно во Русија.
Путин сака да ја заостри контролата врз војската
За време на неговата прва деценија на власт, Путин се обиде да ја зајакне контролата над војската со назначување на својот пријател и доверлив човек, поранешниот генерал на КГБ Сергеј Иванов, за министер за одбрана. Но, Путин мораше да го замени во 2007 година, кога стана јасно дека напорите на Иванов да иницира големи воени реформи пропаднаа. Подоцна, со Шојгу, друг аутсајдер во војската, Путин повторно се обиде да стекне поголемо влијание.
Но, сега, по повеќе од една година војна во Украина, нема докази дека Путин имал повеќе успех со Шојгу отколку со Иванов. Освен тоа, Путин разбира дека во војна војската има тенденција да стекне поголема моќ во државата. Тој знае дека колку подолго трае војната, толку таа моќ ќе биде поголема и ќе му биде потешко да ја контролира. Бидејќи тој има тенденција да го гледа светот од аспект на закани, релативната сила на војската е нешто што го засега, во некои аспекти дури и повеќе од перформансите на војската на бојното поле.
Како резултат на тоа, Путин се повеќе прибегнува кон невообичаени методи за да ги заузда генералите. Почнувајќи од есента 2022 година, на пример, тој ги охрабри „воените луѓе“ да ги пропагираат проблемите во војската и улогата на Вагнер како противтежа на војската.
Денешна Русија не е Сталинова Русија
За Пригожин, и покрај големите загуби што ги претрпеа неговите војници, ова беше ситуација во која двете страни добиваат, и Вагнеровата и путиновата милиција. Пригожин е свесен дека никогаш нема да претставува политичка закана за Путин, бидејќи не ужива никаква друга поддршка во руската владејачка елита освен покровителството на Путин. А, Путин се погрижи и така да остане.
Она што Пригожин очигледно не го разбира, а во помала мера и Путин, како што сметаат авторите, е дека Путиновата Русија денес не е Русија на Сталин. Многу сектори од руското општество, особено бирократијата на земјата, гледаат на авантурите на шефот на Вагнер со ужас и одвратност. Во моментов, Вагнер согорува повеќе муниција од која било друга руска единица. Ако се покаже дека тоа не резултирало со конкретни победи на бојното поле, тогаш оваа масовна кампања која траеше со месеци, во која се изгубени илјадници животи и уништени огромни количества воен материјал, може да изгледа како колосално губење на оскудни ресурси.
Но, дали Путин ќе го смета неуспехот на „Вагнер“, ако дојде до тоа, како сериозно кривично дело, тоа е друга работа, заклучуваат авторите на крајот. Тие посочуваат дека Путин има долго искуство во ефективно користење на пропаднати бирократи, политичари и други послушници, како што е случајот со поранешниот претседател и премиер Дмитриј Медведев. Пригожин би можел да биде следен.
