Велика Британија беше прва во Европа што презеде драконски мерки и по вторпат во една година нагло ја зголеми цената на електричната енергија за населението. Другите европски земји се обидуваат да го замрзнат или ограничат растот на цените што ги плаќаат граѓаните. Меѓутоа, Владата на Обединетото Кралство, и покрај многубројните предупредувања, тврдоглаво не интервенираше. Сега Владата е доведена во ситуација да мора да дејствува за да спречи кризата со трошоците за живот да стане национална катастрофа…
ВЕЛИКА БРИТАНИЈА И НЕЈЗИНИТЕ ГРАЃАНИ ВО ЕДНА ОД НАЈТЕШКИТЕ ЕНЕРГЕТСКИ КРИЗИ ВО ЕВРОПА
Велика Британија доживува една од најтешките енергетски кризи во Европа. Тоа ги принуди властите на крајно непопуларен и ризичен чекор: да најават неверојатно поскапување на струјата за населението од 1 октомври – веднаш за 80 отсто. И ова не е прво поскапување во земјава.
Објавата за ограничување на цената го потврди она што многумина долго време се плашеа. И покрај многубројните предупредувања, Владата тврдоглаво не интервенираше и министрите мора да дејствуваат сега за да спречат кризата со трошоците за живот да стане национална катастрофа – напиша лондонскиот градоначалник Садик Кан.
Британскиот канцелар на финансии Надим Захави рече дека „напорно работи на мерките за поддршка на населението“ по уште еден пораст од 80 отсто на цените на енергијата на 3.549 фунти годишно.
Новите цени на струјата дури и за жителите на Велика Британија се премногу
Ова е второ зголемување на цените за населението во Велика Британија. Првото беше од април – до две илјади фунти.
И иако Кралството е далеку од тоа да биде лоша држава, таквите цени на струјата дури и за неговите жители се премногу – вели Сергеј Кондратиев, заменик-шеф на економскиот оддел на Институтот за енергетика и финансии во Москва.
Веќе сега, односно пред зголемувањето на тарифите од 1 октомври, третина од жителите на Велика Британија се соочуваат со тешкотии со плаќањето на сметките за електрична енергија, објави „Скај њус“, повикувајќи се на резултатите од истражувањето на јавното мислење спроведено од ИПСОС.
Во исто време, зависноста на Велика Британија од рускиот гас првично беше исклучително ниска – не повеќе од 5 отсто. Сепак, токму оваа земја се соочува со вакви сериозни проблеми, кои мора да се пренесат на потрошувачите. Многу европски земји се обидуваат да го запрат растот на цените, но зошто британските власти преземаат таков непопуларен чекор?
Всушност, зависноста од рускиот гас за повеќето европски земји не игра одлучувачка улога во актуелната криза. На пример, во Словачка, Чешка и Финска имаше многу голема зависност од рускиот гас, но тие се во подобра позиција. Многу поважен момент е каква е во принцип целосната зависност на земјата од гас – објаснува експертот.
Според него, Велика Британија има многу висок удел на гас во енергетскиот микс и, всушност, нема генерирање на подготвеност. На пример, Франција има нуклеарни централи, Полска има производство на јаглен, а Германија има задржано дел од нуклеарното и генерирањето на јаглен. А Британија беше пред цела Европа во однос на декарбонизацијата. И излезе најлошо за неа.
Велика Британија стана заложник на сопствената енергетска политика – вели Кондратиев.
Грешките што скапо ќе ја чинат Британија
Грешка број 1: Британија пребрзо ги исфрли од својот живот електроцентралите на јаглен. Властите го славеа секое затворање на станиците за јаглен како голема победа, организираа „народни“ прослави, објавуваа видеа на Јутјуб итн. Оние земји што не се ослободија од производството на јаглен толку радикално сега се многу среќни поради тоа.
Грешка бр 2: Разговорите за потребата од нова нуклеарна централа (старата беше стопирана во 2000 година) во земјата се водат предолго, но никогаш не дојдоа докрај. Кондратиев потсетува дека за време на овие разговори во Велика Британија за нова нуклеарна централа, во Белорусија веќе се изградени два нуклеарни реактори: едниот беше успешно пуштен во употреба, а вториот не работи само поради геополитички проблеми.
Британија исто така беше горда на својот успех во однос на развојот на обновливите извори на енергија (ОИЕ). Островската држава активно развиваше фарми со ветерници и се постави како пример за сите. Сепак, ветрот го има или го нема: генерирањето на ветер во практика покажа дека не е во состојба да ѝ помогне на Британија во тешка ситуација. Сушата ја погоди и Велика Британија. Лондон увезуваше струја од Норвешка. Но таму реките пресушија, производството на хидроелектрична енергија падна, а извозот од Норвешка беше запрен.
Грешка бр 3: Третата грешка е преголем залог на обновливите извори на енергија, каде што има огромен фактор на несигурност во форма на временски услови и увоз.
Конечно, глобалната грешка на Лондон е обидот за либерализација на пазарот и поврзување на цените на бензинот со цените на спот-пазарите – вели Кондратиев.
И на ова поле, Велика Британија беше најуспешна во еврозоната – и многу горда на тоа.
Меѓутоа, сега сите овие успеси се свртеа против земјата и нејзиниот народ. Цените на бензинот на спот-пазарите во Европа надминаа 3.000 долари и се стремат кон 4.000 долари за 1.000 кубни метри, иако сѐ уште не е започнат есенско-зимскиот период на најголема побарувачка за сино гориво. И тоа значи едно – растат и цените за крајните потрошувачи.
– Во Велика Британија, а тоа е вообичаена практика низ Европа, населението склучува полугодишен договор за набавка на електрична енергија со фиксна цена и поврзана со цените на пазарот на големо. Луѓето се со поголема веројатност да се одлучат за фиксни плаќања. Индексирањето на цените во договорот се утврдува врз основа на динамиката во претходните шест месеци – вели Кондратиев.
Затоа во Британија веќе вторпат оваа година има зголемување на тарифите. Цените на ЛНГ веќе повеќе од една година се во пораст.
Единствената мерка за поддршка што е достапна во Велика Британија се насочени субвенции за најсиромашните граѓани. Средствата за овие субвенции се земаат од вишокот на добивка на нафтените и гасните компании. За споредба, Франција де факто ги замрзна цените на електричната енергија за домашните потрошувачи. Не само затоа што во Франција тоа го прави државна компанија, а во Британија – приватни компании, туку главната причина е во генерациската структура. Франција ги задржа нуклеарните централи и тие ни дозволуваат да сметаме на релативно постојана тарифа. Цените на ураниумот на светските берзи, се разбира, се зголемени во текот на изминатата година и половина, но не толку како на гасот. А во Британија производството на гас е главно – вели Кондратиев.
Со други зборови, можеме да кажеме дека народот на Франција се спасува од нагло зголемување на комуналните услуги во сегашната ситуација со нуклеарните централи, Полска со производство на јаглен, Германија и со двете. Иако Германија делумно беше во истата замка како и Велика Британија, бидејќи во својата желба да се ослободи од јагленот и атомската енергија, таа го следеше Лондон.
– Да се каже дека остатокот од Европа го чека истото како Велика Британија е веројатно невозможно. На сите ќе им биде тешко, но на различни начини – заклучува соговорникот.
Подготвил: Mарјан Велевски
