Употребата на нуклеарно оружје во конфликтот меѓу Русија и западниот блок драматично ескалира во сенка на последиците што војната во Украина ги предизвика за меѓународната позиција на Русија, како и за нејзините економски, воени и безбедносни услови, што ја поттикнува да потсети на нуклеарната моќ што ја поседува и да го убеди Западот дека нема да прифати ниту една опција во која поразена ќе излезе од оваа конфронтација, пренесува „Ал Џезеира“.
Москва ја споменува својата подготвеност да ги олабави ограничувањата за употреба на нуклеарно оружје, а нејзините официјални изјави кои се закануваат дека навистина ќе го користат, се зголемуваат.
Русија спроведе и вежби за симулирање на употреба на тактичко нуклеарно оружје и ја зголеми подготвеноста на своето оружје.
Годишниот извештај на Стокхолмскиот институт за мировни истражувања предупреди на зголеменото ширење на нуклеарното оружје ширум светот оваа година, предизвикувајќи загриженост и прашања за судбината на ескалацијата и нејзините реперкусии врз меѓународната стабилност и безбедност.
Во извештајот објавен на 17 јуни 2024 година се наведува дека шестдеценискиот проект за контрола на нуклеарното вооружување е во опасност да заврши, бидејќи темпото на неговото спроведување од страна на двете главни страни во него, САД и Русија, е забавено.
Двете земји поседуваат приближно 90 отсто од светското нуклеарно оружје, додека двете страни ја намалуваат транспарентноста за нивната нуклеарна моќ, при што Русија се проценува дека распоредила околу 36 дополнителни нуклеарни боеви глави во споредба со јануари 2023 година, со непотврдени вести за распоредување нуклеарно оружје од Москва на белоруските територија.
– Додека вкупниот број на нуклеарни боеви глави во светот продолжува да се намалува со постепеното демонтирање на оружјето од времето на Студената војна, ние за жал продолжуваме да бидеме сведоци на годишен пораст на бројот на оперативни нуклеарни боеви глави и се чини дека овој тренд ќе продолжи и можеби се забрза во годините што доаѓаат. Тоа е многу вознемирувачко – изјавил директорот на Институтот Ден Смит, а пренесува „Ал Џезира“.
Контролата на нуклеарното вооружување и дипломатијата за разоружување претрпеа големи неуспеси во 2023 година, се вели во извештајот. Во февруари 2023 година, Русија објави дека ќе го суспендира своето учество во Договорот СТАРТ, последниот преостанат договор за контрола на нуклеарното оружје. За возврат, Соединетите Држави, исто така, ја суспендираа размената и објавувањето на податоците што договорот бараше да бидат објавени.
Во ноември 2023 година, Русија ја повлече својата ратификација на Договорот за сеопфатна забрана на нуклеарни тестови, поради „нерамнотежа“ со Соединетите држави, кои се спротивставија на ратификувањето на договорот откако беше отворен за потпишување во 1996 година.
Вилфред Ван, директор на Програмата за оружје за масовно уништување на Институтот во Стокхолм, коментира: „Не сме виделе нуклеарно оружје да игра толку истакната улога во меѓународните односи уште од Студената војна, и тешко е да се поверува дека пред само две години водачите на петте големи нуклеарни сили потврдија дека нуклеарната војна не може да се победи, ниту да се води“.
Во ретка демонстрација на сила, руска подморница на нуклеарен погон и група придружни воени бродови пристигнаа во заливот Хавана, Куба, на 12 јуни, доаѓајќи на 100 милји од источниот брег на Соединетите држави, што го натера Вашингтон да одговори со испраќање на подморница до Гвантанамо.
Иако Куба потврди дека двете подморници не биле вооружени со нуклеарно оружје и дека посетата на руската флота траела пет дена, настанот потсети на атмосферата од Студената војна меѓу Советскиот Сојуз и западниот блок, која кулминираше со распоредувањето на нуклеарни проектили во Куба во 1962. од страна на Советскиот Сојуз, доведувајќи го светот на работ на нуклеарна војна.
Во сличен контекст, Русија спроведе вежби за тактичко нуклеарно оружје во близина на украинската граница на 21 мај 2024 година. Експлозивниот капацитет на овие бомби е 360 килотони, што е 30 пати повеќе од капацитетот на бомбата што беше фрлена врз јапонскиот град Хирошима.
Москва го следеше ова со слични вежби на 12 јуни 2024 година во близина на границите на земјите-членки на НАТО Норвешка, Финска, Полска, Естонија, Латвија и Литванија.
Вежбите следеа по изјавите на западните претставници дека ќе и дозволат на Украина да изврши напади длабоко на руска територија користејќи западно оружје.
На овие вежби им претходеа заканите на рускиот претседател Владимир Путин дека ќе распореди „конвенционални ракети“ во непосредна близина на Соединетите Американски Држави и нивните европски сојузници, доколку и дозволат на Украина да изврши удари со западно оружје со долг дострел длабоко на руска територија.
– Западот греши ако мисли дека Русија никогаш нема да користи нуклеарно оружје“, рече Путин, предупредувајќи дека „нуклеарната доктрина на Кремљ не треба да се потценува“.
На прашањето за изјавите на генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, во кои се повикува на Украина да и се дозволи да користи западно оружје за да ја нападне руската територија, Путин предупреди дека дозволувањето Киев да ја нападне Русија со помоќно оружје е опасна ескалација што го вовлекува Западот во војна со Русија.
Одговарајќи на прашање за опасност од нуклеарна војна, Путин рече дека руската нуклеарна доктрина дозволува употреба на такво оружје.
Руската нуклеарна доктрина објавена во 2020 година ги утврдува условите под кои рускиот претседател би размислил за користење нуклеарно оружје, во суштина како одговор на напад со нуклеарно или друго оружје за масовно уништување или употреба на конвенционално оружје против Русија „кога државата станува загрозена“.
