Жестока војна и во геоенергетскиот сегмент меѓу Истокот и Западот
Подготвил: Mарјан Велевски
Објаснувањето на Грција до Брисел зошто грчки танкери се сѐ уште „главни транспортери на руска нафта“ беше дека тоа е еден од главните извори на приходи на грчките бродари со децении. Според статистиките, поради недоволниот број танкери во руската флота (Совкомфлот), грчките танкери пред санкциите превезувале околу 40 отсто од руската нафта, која се продаваше по морски пат.
Во таква ситуација, грчките бродари, но и државата во целина, никако не сакаат да се откажат од финансискиот ефект, затоа што во спротивно тоа би се одразило катастрофално и за грчките транспортни компании, но и за Грција во целина. По многу натегање, повторно Грција се измолкна со убаво решение за Атина. Имено, најден е компромис, според кој, Грција ќе може да продолжи со транспортот, но ќе мора да се придржува до ценовните граници на руската нафта поставени од Западот. Како последица на тоа, денес осум грчки бродски компании учествуваат во рускиот нафтен сообраќај. Повторно ЕУ е попустлива за Грција.
Се разбира, јасна е цврстата преговарачка позиција на Грција, бидејќи не е лесно да се најде алтернатива за толку голем бизнис што го имаат тамошните бродари со Русите, особено во глобално конкурентната енергетска сфера каде што многу играчи веќе ги окупираа своите позиции и немаат намера лесно да ги остават на други.
Брисел и Атина најдоа компромис за транспорт на руска нафта, но се појави замешателство од трети страни
Наспроти пронајденото компромисно решение на спорот Брисел – Атина за транспортот на руска нафта, кое повеќе натежнува како подобро решение за грчката страна, се чини дека нови уште посериозни главоболки ги чекаат грчките транспортери. Имено, се појавуваат сосема нови играчи, кои сегашната состојба ја гледаат како „своја шанса да дојдат до златна можност за заработка што не се пропушта“.
Можеби целата ситуација најдобро ја отслика порталот „Геополитика“, кој во една своја анализа вели дека војната со санкции против Русија наруши сѐ и создаде вистински „див запад“ од глобално воспоставените правила на однесување и патишта за снабдување со појавата на т.н. „сивата флота на танкери и пласманот на руска нафта на нови пазари како алтернатива на европскиот пазар, каде што пред санкциите се извезуваше најголемиот дел од руската нафта – или со цевководи или со танкери“.
Сѐ уште останува фактот дека грчките танкери сѐ уште се многу активни на тој простор, но се знае дека е активна и Индија, која препродава евтина руска нафта или ја реизвезува, меѓу другото, и во Европската Унија. Се разбира, по повисока цена, бидејќи руската нафта формално се трансформира во индиски производ, „со додавање едно шише маслиново масло“ заради „стекнување преференцијално потекло“ за да не биде повеќе производот, односно нафтата „руска“.
И секако, за споменување е дека тука игра улога и поголемата оддалеченост што танкерите мора да ја поминат во споредба со претходните испораки преку руските терминали на Црно Море или Балтикот лоцирани „на вратата“ на Европската Унија.
Затоа, на извозните маршрути на руска нафта и нафтени деривати нема помалку грчки танкери, со оглед на тоа што голем дел од руската нафта сѐ уште се тргува по цена под лимитот, но и поради зголемувањето на извозот во последните месеци. Исто така, наспроти заднината на одбивањето да се регистрираат и осигурат бродовите на сивата флота, грчките бродари обезбедуваат гарантиран превоз.
Кои се точно новите играчи што се вмешуваат во транспортот на руска нафта
– Доплатите за транспорт на руска нафта ќе исчезнат бидејќи сѐ повеќе играчи влегуваат на пазарот – најави Карл Мартин Нигард, директор на норвешко-швајцарската компанија „Фрактал шипинг стратеџи“ за медиумите.
Оваа компанија е типичен пример за новите играчи што се појавија на пазарот! Иако треба да се каже дека оваа компанија не припаѓа на т.н. сива зона бидејќи е целосно легална (во сивата зона претежно има танкери од Блискиот Исток чии сопственици е речиси невозможно да се утврдат). Имено, фирмата беше регистрирана минатата година и преку својата дивизија во ОАЕ изгради флота од дури 23 танкери. На почетокот на јуни дури две третини од нив се занимавале со транспорт на руска нафта и нафтени деривати. Според споменатите медиуми, младиот сопственик на бродови за само неколку месеци превезол руска нафта во вредност од 30 милијарди норвешки норвешки букви (2,7 милијарди долари).
– Трговијата со руска нафта претставува профитабилна можност за поморските претприемачи што не сакаат ризик, како што беше за време на сомалиската пиратска криза пред повеќе од една деценија – тврди Карл Мартин Најгард.
Претходно, извршниот директор на „Фрактал шипинг“, Метју Филип за британската агенција „Ројтерс“ изјави:
– Добивме многу танкери во август и септември. Нашите покровители сакаа да влеземе во бизнисот и да ги искористиме можностите на Русија.
Следната компанија што најмногу профитираше преку „сивата зона на танкери“ е индиската „Гатик шип менаџмент“, која за помалку од една година купи повеќе од педесет танкери во вредност од околу 1,4 милијарда долари. Меѓутоа сега западните осигурителни компании веќе наметнуваат и ограничувања, па некои танкери дури беа принудени да го сменат знамето под кое пловат.
На крајот на април, околу 500 танкери учествуваа во транспортот на руската нафта низ светот, покажуваат податоците од специјализираните институции што ја покриваат оваа област. Во исто време, брокерите продолжуваат да бележат значителна продажба на стари танкери на непознати купувачи. На пример, според неделните извештаи на Банкеро Коста, од почетокот на мај анонимни сопственици на бродови купиле 17 танкери од класата „афрамакс“ и „суецмакс“, стари 22 години, за транспорт на руска нафта, за цена од повеќе од 500 милиони долари.
Русите сакаат да ги задржат искусните грчки бродари
Ќе видиме во иднина како грчките бродски компании ќе се справуваат со новонастанатата ситуација. Засега ситуацијата им е стабилна и транспортираат околу 25 отсто од руската нафта што ја пласираат со танкери, но не мора да остане така во случај на зајакнување на конкуренцијата, а гледаме – доаѓа и од Европа. Аналитичарите веруваат и дека новите и малку познати сопственици на танкери би можеле да се поврзат со руски компании или трговци и дека ќе ги заобиколат наметнатите ценовни ограничувања, што сигурно дополнително ќе ја зајакне конкуренцијата.
Од друга страна, Русите несомнено сакаат да ги задржат искусните грчки бродари кај себе и нивниот нафтен бизнис, кој, сега е очигледно, не е загрозен. Дефинитивно беше потресен, но покажа и голема цврстина и издржливост. Еден од главните фактори за тоа е, освен длабоките деловни врски на руските нафтени „брокери“ на глобално ниво, и фактот дека светот едноставно не може без руската нафта. Заедно со Саудиска Арабија, Русија е најголемиот извозник на нафта на светскиот пазар.
Руската влада деновиве објави дека го намалила првичниот попуст на цената на нејзината нафта од 35 долари за барел, колку што беше зимоска, на 22 долари, поради намалувањето на цените на возарината, што ги одредија бродарите поради ризикот од секундарни санкции и должината на новите правци. Ова, пак, ќе резултира со зголемување на приходите за рускиот државен буџет.
Значи, големата игра во геоенергетскиот сегмент на борбата меѓу Русија и Западот (првенствено САД, бидејќи играчите од ЕУ се многу помалку важни во ова) продолжува со целосна жестокост.
