Во пресрет на своето патување на Блискиот Исток, Бајден во својата авторска статија во „Вашингтон пост“ напиша дека САД треба да одржуваат силни односи на Блискиот Исток „за да ја стават Америка во најдобра можна позиција да ја надмине Кина“ и „да ѝ се спротивстави на руската агресија“
Рефлексии од посетата на американскиот претседател Бајден на Блискиот Исток: надежи, можности, илузии
Во контекст на глобалниот конфликт меѓу Западот од една страна, Русија и Кина од друга страна, треба да се набљудуваат и последните процеси на Блискиот Исток и посетата на Џо Бајден на Израел и Саудиска Арабија. Тој има отворен антиирански карактер, врз основа на кој, потоа, од вакуумот создаден по американското повлекување од тој регион (што, апсурдно, отворено го пропагираше самиот Бајден минатата година, откако Трамп претходно им посвети големо внимание на Израел и Саудиска Арабија и нејзиниот нов план за Блискиот Исток), Америка повторно се врати и го отстрани во меѓувреме растечкото влијание на Кина и на Русија.
Бајден отворено во јавноста: „Америка да се стави во најдобра можна
позиција да ја надмине Кина“ и „да ѝ се спротивстави на руската агресија“
Во пресрет на своето патување на Блискиот Исток, Бајден во својата авторска статија во „Вашингтон пост“ напиша дека САД треба да одржуваат силни односи на Блискиот Исток „за да ја стават Америка во најдобра можна позиција да ја надмине Кина“ и „да ѝ се спротивстави на руската агресија“.
Во оваа нова игра на Блискиот Исток, крајната цел на Вашингтон е целосна интеграција на Израел во регионалниот арапски „одбранбен“ сојуз против Иран и неговите сојузници на Блискиот Исток, а тоа зависи од воспоставувањето формални врски меѓу Израел и Саудиска Арабија. Според достапните информации, Пентагон има намера да го вклучи Израел во својата Централна команда задолжена за Блискиот Исток – ЦЕНТКОМ. Наводно, ЦЕНТКОМ на својот самит, одржан пред неколку месеци во Синај, за првпат беше домаќин на командантите на израелската и на саудиската армија, како и претставници на домаќините Египет, ОАЕ, Катар, Бахреин и Јордан – што е јасен сигнал за американската намера. Тоа е најава на Бајден за нов безбедносен договор, прво меѓу САД и Израел, со кој израелската воена технологија потоа ќе стане нејзина клучна врска со Саудиска Арабија. Во целиот процес особено треба да се вклучи Индија, преку форматот „I2U2“ (Израел, Индија, ОАЕ, САД), и на тој начин да ги поврзе Индопацификот и Блискиот Исток. „Проблемот“ е „само“ што Индија одржува стратегиски односи токму со Иран, како и со Русија, а всушност води суверена надворешна политика и сигурно нема да биде ничиј вазал.
Сепак, Ријад е задоволен од сегашното регулирање на производството во форматот ОПЕК+ (заедно со Русија), каде што сега има дневно производство од околу 12 милиони барели, што обезбедува стабилни цени на „црното злато“ за развој, кои не се ниту премногу ниско ниту превисоко. За Ријад е исклучително тешко значително да го зголеми производството само за да ја намали цената на нафтата за американските интереси или да ѝ наштети на Русија.
Слично е и со Кина, која со години е најголемиот купувач на саудиска нафта и купува четвртина од вкупниот извоз на тој енергетски производ (Ријад ги интензивира и воената и економската соработка со Пекинг). Покрај тоа, Ријад добро ја знае „зелената агенда“ во САД и во ЕУ, која порано или подоцна ќе пушти корени таму, а на кој нафтата му е главно егзистенцијално богатство, воопшто не му одговара. Затоа со години го префрла својот извозен фокус на азискиот пазар жеден за нафта.
Саудиска Арабија едноставно не е толку зависна од САД како што беше во изминатите децении. Како центар на новиот „арапски свет“, тој си постави свој развоен пат, поради што сега се чини дека, всушност, САД се многу повеќе зависни од него отколку обратно. Затоа што сигурно не беше лична желба на Бајден да оди во Џеда, каде што мораше да се ракува со престолонаследникот Мухамед бин Салман, истиот оној кого не толку одамна го обвини дека е можниот крвав убиец на американскиот државјанин и саудиски дисидент Џамал Кашоги, во саудискиот конзулат во Истанбул, во октомври 2018 г.
БРИКС како формат не е антиамерикански, туку формат што сака да докаже дека е можно без САД
Можеби најголемиот шок е веста што стигна, веројатно не случајно, само ден пред пристигнувањето на Бајден во Саудиска Арабија. Имено, Пурнима Ананд, претседател на меѓународниот формат БРИКС (група составена од Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужноафриканската Република), на 14 јули (јави рускиот медиум „Известија“), објави дека „Саудиска Арабија, Турција и Египет изразија интерес за приклучување и подготвеност да аплицираат за членство“ во БРИКС и дека се надева дека тоа ќе биде многу скоро, имајќи предвид дека сите членки се заинтересирани за проширување на тој формат. Неодамна истото тоа го декларираа и Аргентина и Иран, а наводно и Индонезија.
БРИКС како формат не е антиамерикански, туку формат што сака да докаже дека е можно без Америка. Затоа што ниедна нејзина членка, секако, нема ништо против соработката со САД на рамноправна и заемно корисна основа. Но тоа, барем засега, е илузија.
Доколку се реализира ова сценарио, не само што новата американска иницијатива за Блискиот Исток, која е отворено антииранска, но и антитурска и антикинеска, нема шанси за успех, туку ќе значи и конечна потврда на крајот на униполарниот свет и американската доминација во него.
Арапите, како вистински познавачи на трговијата, секогаш ќе ги прошируваат своите интереси и ќе балансираат меѓу центрите на моќ. Зголемената соработка со Русија и со Кина ја зајакна нивната способност да се спротивстават на американските санкции и другите средства за притисок, исто како Турција. Тие тешко дека ќе сакаат да се откажат од тоа и сметаат дека принудувањето на заканата против Иран е полесно да се реши преку земјите што одржуваат стратегиски партнерски односи со Техеран и на тој начин имаат многу поголемо влијание врз него од оние што биле на работ на отворен. конфликт со Иран со децении.
Од друга страна, Саудиска Арабија сè уште во голема мера е зависна од САД, кои продолжуваат да ѝ го обезбедуваат најголемиот дел од своето оружје, а Ријад секако не сака да се откаже од американските високотехнолошки инвестиции неопходни за стратегијата за саудиска економска диверзификација.
Но она што е важно да се нагласи е дека геополитичката диверзификација на Ријад, како и на Анкара, веќе не може да се спречи.
Одржувањето на глобалната доминација на Западот тешко ќе продолжи
Како што изгледа, за Западот работите, благо кажано, не изгледаат премногу добро во контекст на желбата да се одржи глобалната доминација. Ова во никој случај не е само производ на зајакнатата самосвест, како и на зголемената воена и економска сила на довчерашните земји од третиот свет. Поголемиот дел од ова е всушност резултат на систематски грешки, првенствено на американските стратези, кои во своето затишје во очигледната семоќ не ги видоа или не сакаа да ги видат, сметајќи ги за маргинални и осудени на пропаст, процесите што почнаа да се случуваат во светот по американската победа во Студената војна. Доволно е да се каже дека уште во 1997 г. (односно пред „ерата на Путин“) Москва и Пекинг потпишаа договор за меѓусебна стратегиска соработка и создавање свет заснован на мултиполарност и рамнотежа на интереси. Со оглед на тоа дека стануваше збор за трагичната „ера на Елцин“, не е ни чудо што ваквите „блесоци“ на предизвик кон Запад беа игнорирани од оваа партија. Сепак, западните стратези имаа многу шанси да ги поправат своите грешки подоцна, во времето откако на сцена стапија Владимир Путин и Си Џинпинг, кои само ја продлабочија горенаведената основа од ерата на „полураспадот“ на руската држава. Но, повторно, тие претпочитаа да мислат дека „крајот на историјата“ е реален, а американската доминација е вечна.
Од друга страна, нивната деструктивна улога ја играа и сè уште ја играат западниот протекционизам и неолибералните вредности, кои упорно ги пропагира неколку децении. Тие сега се покажуваат како Дамоклов меч што ги погодува клучните интереси на Западот и им дава идеална можност на геополитичките противници да победат во оние сфери во кои Западот отсекогаш бил доминантен: во политиката и во економијата. Од споменатиот протекционизам, а сè повеќе од доларот, сега во страв бега капиталот на сите оние што не се во западниот круг (санкции, закани со санкции, замрзнат имот, тука не е во прашање само Русија, санкциите и замрзнатите средства се веќе „привилегија“ на еден Иран, Венецуела, Куба, Белорусија, Северна Кореја, голем број африкански земји, и сето тоа се елементи што сѐ повеќе предизвикуваат незападните земји да стравуваат, но не обезбедуваат безбедност).
Најдобар и најнов пример е одлуката на Индија минатата недела да ја врши својата меѓународна трговија исклучиво во националната валута, рупии. Во оваа насока, Владата веќе им даде официјални инструкции на индиските компании кои регулативи ќе треба да се користат за да се спроведе оваа одлука во практика. Не е неопходно да се потсети дека Русија беше првата што ја започна оваа практика неодамна, наредувајќи им на западните земји да го плаќаат својот гас исклучиво во рубли, а тоа може да го прошири на сите производители на енергија.
Слично на протекционизмот и неговото штетно влијание е и западното прогласување нови идеологизирани вредности, кои се туѓи за многу од неговите граѓани, но тие не се во состојба да ги променат (читај враќање на старото и природното), во страв да не бидат етикетирани како различни „фобисти“, речиси ментално болни или државни непријатели.
Поради сето ова, веќе не може да се знае кој за кого ја „намести Украина“ како мамка – Американците против Русите или Русите против Американците – и кој ќе ја плати најголемата цена за тоа. Во исто време, единственото нешто што е јасно е дека Украина е единствената жртва, свесно понудена на олтарот на глобалната геополитика. Како предупредување за многумина, каде може да ги води непромислената и налудничава политика, целосната корупција и моралната пропаст.
Јавноста сведочи на нешто ново
Како прво, во САД сѐ повеќе почнува да расте критичкото размислување во однос на американската политика кон Украина, нејзините трошоци и геополитички ризици – и кај двете главни партии, како и кај мејнстрим-медиумите, што до вчера беше незамисливо. Ова, меѓу другото, е последица на претстојните избори за Конгресот, кои ќе се одржат во ноември и на кои на демократите им се заканува голем пораз. Тоа не би довело до промена на американската надворешна политика (ова се случува само на претседателски избори), но, секако, би го отежнало носењето нови одлуки во однос на зајакнувањето на поддршката за Киев.
Бајден, по лошо применото повлекување од Авганистан во САД, што беше сфатено како пораз, со оглед на неговите лоши перформанси што личеа на бегство и поради доаѓањето на талибанците на власт, поради што Америка влезе во таа војна – сега не е во можност да ја запре актуелната политика на администрацијата кон Украина, бидејќи републиканците лесно би ја прикажале како негов пораз.
Подготвил: Марјан Велевски
