Шефовите на дипломатиите на САД и на Русија се сретнаа за првпат од почетокот на војната
Американскиот шеф на дипломатијата Ентони Блинкен, минатата недела (во четвртокот) накратко разговараше со својот руски колега Сергеј Лавров на маргините на самитот на Г20 во главниот град на Индија, Њу Делхи. Блинкен и Лавров сепак се сретнаа иако Блинкен претходно изјави дека не планира никаква средба лице в лице со Лавров, а руската влада ги обвини западните нации за „уцена и закани“.
Ова е прва средба меѓу двајцата врвни дипломати откако Русија ја започна војната со Украина пред повеќе од една година. Неименуван извор за американскиот АП изјавил дека разговорот траел десетина минути. Руската портпаролка Захарова изјави за ТАСС дека Блинкен прв побарал интервју со рускиот министер за надворешни работи Лавров.
Службеникот, кој разговараше со новинарите (со услов да остане анонимен), рече дека Блинкен го „откажал“ Лавров од каква било идеја дека американската поддршка за Украина може да биде доведена во прашање. Официјалниот претставник одби да опише како реагирал Лавров, но рече дека Блинкен не добил впечаток дека наскоро ќе има некаква промена во однесувањето на Русија.
Иако беа заедно на неколку меѓународни конференции од почетокот на украинскиот конфликт, ова беше прв контакт од минатото лето, кога Блинкен телефонски му се јави на Лавров за американскиот предлог Русија да ги ослободи Пол Вилан и приведената кошаркарка Бритни Гринер. Гринер подоцна беше ослободен во замена за затворениот руски дилер на оружје Виктор Бут, но Вилан останува во притвор во Русија. Вилан, извршен директор на корпоративна безбедност во Мичиген, беше осуден на четири години затвор поради обвиненијата за шпионажа, за кои неговото семејство и Владата на Соединетите Американски Држави изјавија дека се неосновани.
Последен пат Блинкен и Лавров се сретнаа лично во Женева, Швајцарија, во јануари 2022 година, во пресрет на војната. На тој состанок Блинкен го предупреди Лавров за последиците со кои ќе се соочи Русија доколку продолжи со планираната воена операција.
Трите услови
Како што пишува „Њујорк тајмс“, пренесувајќи изјава за новинарите на висок функционер на Стејт департментот, Блинкен во Њу Делхи му дал на Лавров три точки за разгледување.
Првата точка е дека Соединетите Американски Држави ќе продолжат да ја поддржуваат Украина во нејзината одбрана од Русија „сѐ додека е потребно“, втората е дека Русија треба повторно да се приклучи на Новиот СТАРТ, договорот за контрола на нуклеарното оружје од кој неодамна се повлече и да се придржува до условите од тој договор и третиот дека Русија треба да го ослободи Пол Вилан, американски државјанин во затвор.
На состанокот на министрите за надворешни работи на Г20, Блинкен го повтори силниот повик до Русија таа да се повлече од Украина, притоа обвинувајќи ја Москва за поткопување на меѓународниот мир и стабилност.
Лавров рече дека нема да има заедничка изјава на состанокот на Г20 поради несогласувањата за војната во Украина. Тој ги нападна западните земји дека „провоцираат конфликт и го поттикнуваат со испраќање оружје“.
Извоз на жито од Украина
На состанокот Лавров го обвини Западот дека „бесрамно ја закопува“ иницијативата за извоз на жито од Црно Море, а Блинкен ја повика Русија да го обнови договорот, кој истекува овој месец.
Русија постојано го критикуваше пристапот на Западот кон договорот, договорен во јули минатата година со посредство на Турција и ОН, тврдејќи дека земјите што воведоа санкции кон Москва не прават доволно за да ги намалат ограничувањата на рускиот извоз, особено на вештачките ѓубрива.
– Западот бесрамно ја закопува добро познатата хуманитарна иницијатива на генералниот секретар на ОН – рече Лавров на состанокот на министрите за надворешни работи на групата Г20 во Њу Делхи, мислејќи на иницијативата за извоз на жито.
Сегашната фаза од договорот ќе трае до 18 март. Тој ќе биде продолжен доколку ниту една страна не поднесе формален приговор.
Подготвил: Mарјан Велевски
