Во организација на здружението за литература и култура „Мацково“ од Охрид, минатата недела се одржа третиот балкански поетски камп за деца и млади „Ванчо Николески“.
Учесници беа млади поетски надежи од Македонија, Србија, Албанија и од Бугарија, а виртуелно и од Босна и Херцеговина – Република Српска, како и од Грција. Годинава првпат дел од програмата беше и првата детската амбасада „Меѓаши“ од Скопје.
Освен во Охрид, каде што беше свеченото отворање со прием и поздравен збор на претставник на локалната самоуправа, одделни манифестации се одржаа и во Струга, Вевчани, Белчишта, како и во селото Црвена Вода, родното место на писателот и основоположник на македонската литература за деца Ванчо Николески.
Учесниците на кампот еден ден беа и во друштво на учесниците на годинашните „Струшки вечери на поезијата“, кои се одржаа по јубилеен 60-ти пат.
Исто така, тие беа примени во локалната самоуправа на руралната општина Дебрца, каде што им беа презентирани податоци од историското минато на регионот Дебрца, првата ослободена територија во Втората светска војна.
Во Црвена Вода, пак, месното население им приредија карактеристична селска трпеза од македонски специјалитети, а за писателот Николески им говореше претседателот на Месната заедница и потомок на славниот детски автор, Војдин Николески.
Организаторите информираат дека кампот се одржува под покровителство на претседателот Стево Пендаровски и на Светската академија на поезијата при УНЕСКО, од каде што поздрави испрати д-р Лаура Троиси, генерална секретарка.
Несомнено станува збор за исклучителен настан, кој ја афирмира и промовира литературата и придонесува за споделување на соработката меѓу младите од балканските земји – стои во посланието на претседателот.
Во сличен тон е и пораката на д-р Троиси.
– Им посакуваме на учесниците пријатен престој во Охрид и овој собир да биде пример што промовира соработка и разбирање помеѓу различни култури афирмирајќи ја литературата. Целта на овој проект е да ја афирмира поетската реч, особено поезијата за деца од балканските земји – пишува во нејзиното послание.
Воденичарот дедо Веле
Таму горе во планината
шуми в гора зелен лист,
а пак долу низ падина
тече поток буен, чист…
Крај потокот
под врбичка
лежи една воденичка…
И во таа воденичка,
воденичар дедо Веле
преку цел ден брашно меле…
Штракалото штрака, чука:
– Така, тука! Така, тука!
А пак дедо Веле цел
од брашно е, деца, бел…
Цел ден луѓе врвулица
носат брашно воденица:
и орачи за погачи,
и ковачи за колачи:
баби носат за баници,
за баници, тиганици,
тетки носат за зелници,
за зелници, питулици,
мајки носат пак за пити,
да сте, деца, вие сити!
Носат млади,
носат стари,
за градови,
за пазари…
Цел ден поток шуми тече
цел ден сонце топло пече,
пред вратата на стар пен,
лежи мачор дебел, лен…
Понадолу сто чекори,
рекичката кај ромори,
цутат в пролет слатки сливи
и капини растат диви…
Еднаш фати есен рана,
сегде падна лута слана,
се одрона в гора лист,
се замати поток чист…
И по едно време
воденичар дедо Веле
почна слатко да си дреме.
Го налегна сладок сон,
почна да си спие он…
Колку мина, кој ќе знае?
Еден час ли, два, три часа,
пред вратата некој втаса…
Тропна старо тешко резе,
баба Меца внатре влезе…
Топол огон грее, гори,
на дедо му Меца збори:
– Дедо Веле, ти се молам,
глад ме стегна, луто страшно,
дај ми две-три ока брашно,
за моите две дечиња,
за гладните две мечиња!
-Добро Мецо – дедо вели –
така брашно не се дели!
Треба мецо ти да знаеш,
како уем што ќе дадеш?
Мисли Меца што да даде,
а пак дедо чешка брада:
-Добро дедо – вели Меца –
ќе ти дадам една клада…
-Бива Мецо – дедо вели –
па и тоа лошо не е,
дрво мене ќе ме грее…
Пријде Меца да се стопли…
Седат така тие двата,
не за долго, но пак, ете,
воденична скрцна врата,
тропна старо тешко резе,
кума Лиса внатре влезе…
Гледа дедо ко на јаве:
топол оган грее, гори,
на дедо му Лиса збори:
– Ме пратија, дедо Веле,
мојте сестри пет лисици,
да ми дадеш бело брашно,
ќе правиме тиганици…
-Да ти дадам, мори Лиске,
ти си умна, чест и слава,
тоа треба да го знаеш,
брашно така не се дава!
Ти што мислиш, кума Лиске,
ајде право кажи,
во замена што ќе дадеш,
спогодбата за да важи?
– Добро дедо, ќе ти дадат
мојте сестри пет лисици
две-три оки меко перје
за душеци и перници…
– Така Лиске, така кумо,
право збори, криво седи,
спогодбата сега вреди…
Пријде Лиска да се згрее,
мина време, два-три часа,
не за долго, но пак, ете,
пред вратата некој втаса,
тропна старо тешко резе,
Верверичка внатре влезе…
– Здравоживо, дедо Веле! –
Таа нему му се јави –
знаеш што е, дедо Веле?
Дома свадба ќе се прави,
и затоа ти се молам
те поздрави многу тате,
за погача бело брашно
да ни дадеш, дедо златен!
-Арно велиш, Верверичке,
ами треба ти да знаеш,
кој без пари брашно дава?
Во замена што ќе дадеш?
– Ќе ти дадам пет паници
оревчиња, лешничиња!
– Верверичке така кажи,
спогодбата сега важи!
Лешничиња, оревчиња
ќе ми требаат за дечиња…
Викна дедо, силно гласно,
се разбуди он,
гледа чисто, гледа јасно
дека било сон…
Нема Лиска, нема Меца,
нити има Верверичка,
брашно меле воденичка,
штракалото штрака, чука:
-Така тука! Така тука!
(Од книгата „Поеми“ на Ванчо Николески)
За авторот
Ванчо Николески е претставник на првата повоена генерација македонски писатели за деца и млади. Роден е на 10 јуни 1912 година, во Црвена Вода, Охридско, а починал на 15 април 1980 година, во Скопје. Основно училиште завршува во родното село, гимназија во Охрид, а учителска школа во Скопје. По завршувањето на учителската школа, тој учителствувал во многу села низ Македонија. По ослободувањето на Македонија, Николески работел како новинар и уредник на весникот „Титов пионер“ и во детските емисии на Радио Скопје и Радио Битола. Од 1950 година, тој бил член на Друштвото на писателите на Македонија.
За неговото книжевно творештво, Николески бил добитник на повеќе книжевни награди, меѓу кои и наградите: „11 Октомври“, „Климент Охридски“ и „Младо поколение“.
Неговите дела се преведени на сите југословенски јазици, а тој самиот се занимавал со преведување од српски и од руски јазик.
Во негова чест, Друштвото на писателите на Македонија ја доделува наградата „Ванчо Николески“ за книга за деца и млади.
Николески спаѓа меѓу основоположниците на македонската книжевност за деца и нејзин најистакнат претставник во периодот непосредно по Втората светска војна. Своите први поетски творби ги објавил во детскиот весник „Титов пионер“.
Од 1946 година, кога ја издал книгата „Македонче“, прва збирка песни за деца на македонски јазик, тој објавил триесетина книги за деца и млади, некои од нив се вклучени во лектирата, а меѓу нив се и: „Мице“ (поема, 1947), „Школско ѕвонче“ (песни, 1947), „Шарено торбиче“ (песни, 1950), „Татковина“ (песни, 1950), „Чудотворен кавал“ (раскази, 1952), „Четиринаесет илјади ослепени“ (историска поема за времето на Цар Самоил, 1954), „Волшебното самарче“ (роман, 1962 г., според кој е снимена и телевизиска серија), „Гоце Делчев“ (роман, 1964), „Приказни од волшебната куќичка“ (раскази, 1970), „Крвави години“ (хроника роман) и последното дело „Жива книга“ (раскази, 1978).
