Авторката Гордана Симоновска Момироска годинава што е пред нас ја започна со издавањето на своето прво дело, кое е посебно по многу нешта. Станува збор за „Новогодишна сказна“ – првата инклузивна сликовница во Македонија, која е пристапна за лицата со оштетен вид, за кои текстот е отпечатен со Брајово писмо.
Книгата има македонско и албанско издание, а ја издаде здружението на граѓани „Свет на различни, а еднакви“. Во овој хуман и едукативен проект, учествуваа голем број креативни луѓе, со благородна душа, кои предводени од неуморната Гордана, која постојано сака да ги придвижува нештата и да ги менува на подобро, со многу љубов, во изминатата 2020 година, му се посветија на ова уникатно издание.
Но како всушност се роди идејата за оваа „Новогодишна сказна“?
– Здружението на граѓани „Различни, а еднакви“ се занимава со активности што се поврзани со остварување на законските права на лицата со хендикеп, кои во нашата земја, за жал, сѐ уште се на маргините, а јавната свест уште не е на посакуваното ниво и како одговорни граѓани ние треба да го поправиме тоа. Лани, кога избувна пандемијата, не можејќи да ги остваруваме физичките контакти и обуки, како и подготовките за меѓународниот театарски фестивал „Игри без маска, театар без дискриминација“, кој една година паузираше, јас одлучив времето да го искористам за објавување на мојата прва книга за деца.
Почнав да пишувам многу одамна, а своите први творби ги објавував во списанијата за деца на издателството „Детска радост“, а подоцна ги пишував сценаријата и песните што се изведуваа на сцена, на манифестациите и фестивалите што ги подготвуваше здружението. Многу размислував за тоа кому да му биде посветено моето првенче, а на мојата одлука многу влијаеше фактот дека кај нас има многу малку објавени книги со Брајово писмо за слепите лица. Токму затоа решив да издадеме нешто со трајна вредност за детската книжевна ризница – инклузивна сликовница за здрави и за слабовидни деца, кои уште од најрана возраст ќе се запознаат со јазикот на лицата со оштетен вид, што многу ќе им користи во иднина. И како вовед во целиот овој хуман проект ја почнавме и кампањата „Правото да читаш не е посебна потреба“ – ни рече Гордана Симоновска Момироска, авторката на сликовницата „Новогодишна сказна“ и претседателка на здружението „Свет на различни, а еднакви“.
Препевот на албански јазик го направи поетесата Пунторие Муча-Зиба, за употребата на Брајовото писмо се погрижи Тони Пајдаков од Здружението за слепи лица во Велес, додека јазичната редакција е на Гордана Алексова, професорка на Филолошкиот факултет во Скопје. Дел од креативната екипа се и: писателот Горјан Петревски, одговорен уредник на изданието, Наско Џорлев, кој ги изработи прекрасните илустрации, а ова, за жал, беше и последниот проект на познатиот македонски музичар и музички педагог, Зоран Џорлев, кој почина од ковид-19 непосредно по излегувањето на сликовницата.
– Хуманоста на Зоран Џорлев, мојот драг долгогодишен пријател и соработник е вткаена во секое делче на овој проект, во секоја страница на сликовницата. Таа беше отпечатена на 30 декември и му ја испративме да ја види во болница. Зоки, кој долги години беше дел од жирито на фестивалот „Игри без маска, театар без дискриминација“, овој пат многу ми помогна во техничкиот дел, околу барање печатница и сите други неопходни контакти. Долго истражуваше и на крајот патот нѐ однесе до Тони Пајдаков во Велес, кој и претходно печател книги за слепи, здравствен проблем со кој се соочувал и неговиот роден татко.
Тој со големо задоволство прифати да ја отпечати „Новогодишна сказна“, иако процесот воопшто не беше лесен. За среќа, сѐ мина во најдобар ред, од подготовките до реализацијата, а нѐ поддржаа и десетина општествено ангажирани фирми, кои сакаа да помогнат, а за возврат добиваа рекламен простор. Во однос на илустрациите, по долга потрага, изборот падна на Наско Џорлев, синот на Зоки, кој го оживеа секој мој стих, во сказната за група деца што му се радуваат на украсениот плоштад пред Нова година. Меѓу нив се и едно слепо, едно глувонемо дете. Дел од тиражот од 1.000 примероци веќе стигна до децата, иако дистрибуцијата е малку отежната поради пандемијата и онлајн наставата. Реакциите се одлични, а меѓу нив е и оваа, дека „Новогодишна сказна“ е „разиграна сликовница што и содржински и илустративно предизвикува чувство на радост, среќа, љубов и восхит кај оние што ја имаат в рака“. Се разбира, книгата ја добија и лица со оштетен вид и имаше одличен прием, што ни даде поттик и надеж да продолжиме понатаму. Многу ме трогна едно јавување на родителка од училиштето „Лазо Трповски“, чија мајка била слепа. Таа лично ми се заблагодари и ми рече дека сум ѝ приредила момент за паметење, да му чита стихови на своето внуче – ни откри со многу емоции Гордана Симоновска Момироска.
Таа дополни дека во подготовка се уште две сликовници, исто така на македонски и на албански јазик, а доколку има интерес и на некој друг јазик што се зборува во Македонија.
– Горди на нашето првенче најавуваме кампања за реализирање на цела колекција инклузивни изданија со што ќе ја збогатиме литературата за деца и млади со нови вредности, кои ќе останат во трајно наследство за сегашните и за идните генерации. Веќе се работи на првите од нив – „Азбуката во стихови“ и „ЗОО Скопје“, кои ќе излезат од печат кон крајот на март или почетокот на април. „Азбуката во стихови“ ќе ни ја претстави секоја буква одделно, низ римувани и разиграни стихови, а буквите ќе бидат споредбено дадени и на Брајово писмо. А „ЗОО Скопје“ ќе ни го доближи новиот лик на скопската Зоолошка градина, која, за жал, според одредени анкети направени во нашето здружение, многу деца и млади од нашата земја сѐ уште не ја посетиле – посочи Симоновска Момироска.
Дистрибуција на сликовницата и нејзина презентација, доколку условите го дозволат тоа, ќе се вршат во градинките и во основните училишта на одредени општини, во согласност со тиражот, а ќе може да се најде и во слободна продажба во некои книжарници. Средствата од продажбата ќе се искористат за остварување на поставените цели и задачи на здружението „Различни, а еднакви“.
Моите очи вие сте другарчиња мои
Меѓу децата бројни
и детенце насмеано,
во дружбата со нив
како сонце огреано.
– Јас со допир гледам
и не знам за бои,
моите очи вие сте,
другарчиња мои.
Ајде, опишете ми
градот како блика,
а душата сама
ќе создаде слика.
Уште едно дете весело
со вревата што тече,
на другарите со знаци
ова им го рече:
– Јас, пак, звуци не можам
како вас да слушнам,
ама сакам силно,
сите да ве гушнам.
Штом сме вака весели
и среќата е цела,
се радуваме заедно
на сказната бела.
(Од сликовницата „Новогодишна сказна“)
Рекоа за проектот „Новогодишна сказна“
Горјан Петревски, писател и издавач: Ќе го поздравиме излегувањето на оваа „Новогодишна сказна“ составена од стихувани слики и сликички врзани со новогодишниот амбиент. Со оној неповторлив свет што е нераскинливо слеан со детските години и желби, но и со неприкосновеното право за сечија радост и среќа. А и со напореден превод од македонски на албански јазик. Уште и, невообичаено досега кај нас, со Брајово писмо за да биде достапно и за оние на кои тоа им е насушно потребно.
Пунторие Муча-Зиба, писателка: Објавувањето на сликовницата „Новогодишна сказна“ е празник за сите деца што ја сакаат поезијата, но и за сите што досега не можеле да читаат сами, бидејќи ова е прва инклузивна сликовница кај нас збогатена со Брајов печат, пристапна за лицата со оштетен вид. Поезијата е препеана и на албански јазик. Го поздравувам нејзиното објавување, особено фактот што таа е предвесник за други инклузивни наслови во литературата за деца и млади.
Тони Пајдаков, секретар на Здружението на слепи лица на Општина Велес:
Ова издание претставува прва инклузивна сликовница, во вистинска смисла на зборот. Пристапна е за општата популација, а наедно и за слепите лица, без притоа да се наруши нејзиниот формат. Авторот, од идеја до реализација, заслужува висока почит.
Наско Џорлев, музичар и дизајнер: Иако музиката ја ставам да седи на прво место, а на крајот од седиштето седи и визуелната уметност, во овој случај илустрацијата. Не секогаш сум се истакнувал многу за тоа што го работам во таа област, ми било во ред да работам за тие луѓе што ме познаваат и тие што сакаат да ме познаваат. Така што, кога мојот татко ми ја објасни целата ситуација во врска со оваа сликовница, бев подготвен и среќен да го прифатам предизвикот.
Преку зборовите на Гордана Симоновска и под водството на мојот татко, успеав скромно да ја отсликам целата идеја во тие страни, искрена и без предрасуди, полна со љубов како што е. Немаше многу време за губење, доста брзо се случи сѐ, а крајниот резултат покажува колку се има вложено во него! Многу сум горд на овој проект, бидејќи освен што е и мој прв (но не и последен) во оваа област, исто е и последниот на татко ми, среќен сум што поради него барем можев да ги преточам таа искреност и благородност што тој ги имаше во себе на лист хартија.
