Додека вниманието на јавноста со право е насочено кон катастрофата во Газа, милиони луѓе страдаат и на други места – и изгледа дека светот не се грижи
Во мај годинава Ал џезира објави приказна за Палестинец по име Адел Аталах. Во 2007 година Аталах ја напушти својата родна Газа за да ја избегне израелската блокада, придружувајќи им се на роднините што живееја во Судан, кој долго време има дипломатски односи со Палестина. Аталах нашол работа во градежништвото во главниот град Картум, се оженил и имал пет деца. Тој, како што изјави за Ал џезира, изградил „стабилен живот“.
Но, откако избувна граѓанска војна во Судан минатиот април, Аталах одлучи тој и неговото семејство да заминат. „Ситуацијата експлодираше одеднаш, а потоа работите ескалираа додека не стана лудо“, изјави тој за Ал Џезира. „Звукот од куршуми и пукотници не престануваше околу нас. Дури и трупови имаше на улиците“. Така, Аталах по вторпат во својот живот избега од насилство и хаос.
Неговата дестинација? Газа.
Се прашувам што стана со Аталах и неговото семејство и стотиците други Палестинци што пролетоска го напуштија Судан за да дојдат до она што во тоа време беше компаративна безбедност на Газа. Тие немаа начин да знаат дека нивното засолниште ќе стане она што ОН сега го нарекуваат „катастрофа што се развива“ среде невидената војна со Израел, каде што досега се убиени околу 10.000 луѓе.
Дури и пред војната, Газа се соочуваше со ризик од воена акција од соседниот Израел и често беше опишана како „затвор на отворено“, што ви дава чувство за тоа колку беа лоши работите во Судан штом Палестинците почнаа да заминуваат. Но, за разлика од онаа во Газа, хуманитарната криза во Судан во голема мера го избегна вниманието на светот.
„Најголемата криза за раселување на децата во светот“
Граѓанската војна во Судан, во која силите лојални на де факто владетелот на земјата, армискиот генерал Абдел Фатах ал Бурхан, против паравоениот лидер генерал-полковник Мохамед Хамдан, започна кога избувнаа борби на 15 април во главниот град на земјата. Картум. Оттогаш, најмалку 9.000 цивили се пријавени како убиени, а повеќе од 12.000 се повредени, иако вистинската бројка е веројатно многу поголема.
Борбите во Картум и во западниот регион на Дарфур – кои веќе беа предмет на геноцидно насилство, што доведе до смрт на дури 300.000 луѓе во последните две децении – доведоа до ужасна хуманитарна криза. Околу 4,8 милиони луѓе – повеќе од една десеттина од населението на Судан – се раселени внатрешно, додека повеќе од еден милион Суданци избегаа во соседните земји, како Чад и Египет.
Децата, како и секогаш, го носат најголемиот дел од страдањата. Токму неделава, иако израелските бомби продолжија да паѓаат врз Газа, УНИЦЕФ објави извештај во кој Судан го нарече „најголемата криза за раселување на децата во светот“, со повеќе од три милиони деца принудени да ги напуштат своите домови и 14 милиони деца на кои им е неопходна хуманитарна помош за да преживеат. Со затворени училници од почетокот на војната, се проценува дека 19 милиони деца немаат настава – катастрофална ситуација во земја каде што просечната возраст е само 18 години.
Повеќе од 70 отсто од здравствените установи во земјата се принудени да се затворат, што придонесува за смртни случаи од колера, маларија, денга и при породување, во нација што веќе имаше некои од највисоките стапки на смртност на мајки во светот дури и пред војната. Бегалците се изложени на ризик од сексуално насилство, па дури и ропство; деца биле насилно регрутирани во вооружените сили. Тоа е држава, како што рече УНИЦЕФ, на „вечен страв“.
„Не можеме да дозволиме смртта и страдањето на милиони деца во Судан да станат уште една заборавена хуманитарна катастрофа“, наведува УНИЦЕФ во својот извештај од понеделникот. А сепак тоа е токму она што се случува.
Кога светот ќе ја сврти главата настрана
Грешка е да се обидуваш да одмериш едно злосторство со друго. Смртта на детето, загубата на мајката е трагедија без разлика каде се случува. Страдањето во Судан на никаков начин не треба да ја одземе болката во Газа или смртта на околу 1.400 луѓе во Израел убиени од Хамас на 7 октомври. Една од вистините во кои силно веруваме овде е дека сите животи и сите смртни случаи треба да имаат еднаква вредност.
Сепак, вниманието што светот го посветува на овие кризи е далеку од еднакво и има мала врска со размерите на трагедиите. Со 46 милиони луѓе, населението на Судан е над трипати повеќе од заедничкиот број на луѓе што живеат во Израел и на палестинските територии. Кога ќе дојде криза како оваа граѓанска војна во земја од оваа големина, во која се проценува дека 35 отсто од луѓето живеат со помалку од 2,15 долара на ден, хуманитарните последици се пропорционално страшни.
Ниту Судан не е единствената голема хуманитарна криза што вклучува масовен број бегалци што се случува во голема мера надвор од вниманието на светот. Во Пакистан, до 1,7 милион авганистански бегалци – од кои многумина се родени или живееле во Пакистан со децении додека барале засолниште од годините на војна и немири во нивната родна земја – се соочуваат со протерување по наредбата на владата да ги отстрани лицата без документи. Оние што ќе се вратат во Авганистан повторно ќе се најдат во сиромашна земја управувана од ултрафундаменталистичките талибанци, каде што минатиот месец во еден од најтешките земјотреси загинаа илјадници луѓе.
Авганистан, се разбира, е земја што некогаш беше во центарот на глобалното внимание, благодарение на долгиот американски воен ангажман по 11 септември. Судан исто така го имаше својот момент во центарот на вниманието, кога стравувањата од геноцид во Дарфур ја претворија земјата во славна кауза. И тогаш тие моменти поминаа.
Во овој момент можеби изгледа невозможно истото тоа да се случи и со Газа. За речиси четвртина век како новинар, мислам дека никогаш не сум видел приказна да го привлече вниманието на светот, ниту да го подели толку остро, како што војната во Газа доби на публицитет благодарение на експанзијата на платформите за социјални медиуми, кои не беа толку распространети во претходните повторувања на кризата.
Ние не сме беспомошни пред вакви катастрофи. Парите, како и секогаш, се важни, и на тоа прашање паѓаме – ОН соопштија дека примиле само 33 отсто од 2,6 милијарди долари што им се потребни за да ја достават потребната хуманитарна помош во Судан. И глобалното внимание, дури и ако не е беспрекорно, може да биде моќен мотиватор за да се принуди позитивна акција, како диво успешно движење да ги поттикне САД да снабдуваат лекови за ХИВ во Африка.
Сепак, како што покажуваат примерите на Судан или Авганистан – или Украина, која сега се бори за внимание додека нејзината војна се одолжува во третата година – сите покажуваат, глобалното внимание и бес може да бидат минливи. Но страдањето опстојува.
