Богатата земја со силна социјална држава и високо ниво на човекови права се соочува со сѐ повеќе проблеми
При спомнувањето на Канада, првите асоцијации за многумина се позитивни и пријатни: богата земја со силна социјална држава и високо ниво на човекови права, толерантна и со многу помалку оружено насилство од јужниот сосед. Единствена забелешка е дека малку е премногу ладно.
Но тој широкораспространет и популарен поим за Канада се чини дека е застарен. Извештаите што пристигнуваат од север сè повеќе укажуваат дека во оваа членка на групата Г7 – која ги обединува седумте најразвиени земји на Западот – работите не се толку бајковити, пишува „Слободна Далмација“.
Последниот извештај беше објавен минатата недела. Нарачан е од канадската влада и се однесува на бездомниците во Квебек, најголемата и втора најнаселена од 13-те канадски провинции. Се покажа дека бројот на бездомници во Квебек е двојно зголемен за четири години: во 2018 година имало помалку од шест илјади (5.789), а минатата година биле регистрирани десет илјади, од кои речиси половина (4.690) во Монтреал.
Марина Булос-Винтон, директорка на „Чез Дорис“, која нуди услуги и засолниште за бездомните жени во Монтреал, го коментираше извештајот за канадската јавна телевизија Си-би-си. Велејќи дека нејзината организација прави големи напори да отвори повеќе засолништа, таа тврди дека бројот на жени што имаат потреба е „речиси двојно повеќе од она што го очекувале“. Во исто време, многу од овие жени се бегалци, „на кои не им беа дадени доволно пари и средства да застанат на цврсто тло“.
– Сега се давиме поради огромниот број жени што треба да јадат, а организациите како нашата не можат сами да ја решат кризата без дополнителна поддршка – рече Булос-Винтон.
И градоначалникот на градот Квебек (во кој бројот на бездомници се зголеми за 36 отсто од 2018 до 2022 година), Бруно Маршан, ја нарече ситуацијата „неприфатлива“.
– Тажно е да има сѐ повеќе луѓе што живеат на улица – рече Маршан.
Младите се враќаат кај родителите
Зголемувањето на бездомниците е одраз на социјалната состојба, во која становите поскапеа, а инфлацијата го уништува животниот стандард. Според податоците на Канадската национална агенција за домување (ЦМХЦ), од сите земји од групата Г7, канадските домаќинства имаат најголеми долгови за домување, кои изнесуваат 107 отсто од националниот БДП.
Во вакви услови сѐ повеќе млади се жалат дека веќе не можат да плаќаат кирија и се враќаат кај родителите. Индикативните податоци, објавени во јуни годинава, се дека дури 81 отсто од корисниците на прифатилиштата за бездомници се самохрани возрасни лица што имаат работа, но чии приходи се прениски за да можат да платат кирија, а многу од нив имаат проблеми и со плаќање за храна.
Јунскиот национален извештај од Центрите за храна на заедницата во Канада (ЦФЦЦ) откри алармантна стапка на сиромаштија кај самците на работоспособна возраст во Канада, трипати повисока од националниот просек. Според извештајот, повеќе од една петтина од возрасните самци (22 процента) живеат под прагот на сиромаштија, првенствено затоа што имаат ниски плати и/или привремени работни места со скратено работно време „на кои им недостигаат бенефиции и стабилност“.
Извештајот забележува дека речиси еден милион самци на работоспособна возраст се заглавени во „длабока“ сиромаштија, со просечен годишен приход од 11.700 долари, што е помалку од половина од прагот за ниски приходи (25.252 долари) за едно возрасно домаќинство.
– Доказите се неверојатно јасни – преку ужасно несоодветни програми за поддршка на приходите и пазар на работа што создава несигурност со ниски плати и малку бенефиции, ги заробуваме луѓето во сиромаштија во оваа земја – објави извршниот директор на ЦФЦЦ, Ник Саул.
Пет милиони сиромашни
Современото канадско општество всушност беше сосема прецизно прикажано во весникот „Индипендент“ во 2017 година од тогаш 91-годишниот канадски синдикалец, уредник и новинар Ед Фин (почина во 2020 година), во есеј со наслов „Шокантно високата стапка на сиромаштија во САД е еднаква и во Канада“, каде што изјави дека пет милиони Канаѓани (од 37 милиони) живеат во сиромаштија.
„Ние Канаѓаните имаме тенденција да заземеме цивилизациска супериорност кон нашите јужни соседи. Ние ги тресеме главите со презир кон општествениот и економскиот прекршок што го проникнуваат нивната култура и економија. Но нашето чувство за супериорност оди предалеку кога тврдиме дека Канада е најдобрата земја во светот“, пишуваше Фин.
Тој потоа ги наведува компаративните предности на Канада во однос на САД:
„Да, Канада е на многу начини подобра земја за живеење од САД. Имаме подобри здравствени и образовни системи, многу помалку расни конфликти, многу помалку криминал и затворање, многу помалку оружје и убиства со оружје и повеќе дарежливи социјални програми“, вели Фин.
Сепак, како што вели, „нашата нација е далеку од идилична“. Според неговата процена, Канада „сè уште заостанува далеку зад повеќето европски земји – социјално, економски, политички и еколошки“, а тоа се рефлектира во распространетоста на сиромаштијата.
Банки за храна
„Стапката на сиромаштија во Канада е речиси исто толку висока како и во САД. Од 320 милиони Американци, 45 милиони живеат во сиромаштија, што е околу еден од седум. Во Канада пет милиони луѓе живеат во сиромаштија, од вкупно 37 милиони, што е само малку пониско од стапката во САД“, пишува Фин и наведува: „Сигурно немаме со што да се пофалиме“.
Канадскиот синдикалец и новинар наведува дека три милиони канадски домаќинства живеат во услови за домување што се „супстандардни – пренаселени, несоодветно опремени и едвај достапни за семејствата со ниски приходи“. Секое петто домаќинство е принудено да троши 50 отсто од својот приход за кирија.
Три милиони канадски деца живеат во сиромаштија, односно секое петто дете. УНИЦЕФ ја рангира Канада на 26-то место од 29 богати земји за лоша севкупна грижа за децата, додека ОЕЦД (Организација за економска соработка и развој) ја рангира Канада на последното место од 25 земји за несоодветност и недостапност на програмите за згрижување деца.
Како што истакнува Фин, едно од осум канадски домаќинства „се мачи да стави храна на масата“ и само банките за храна „го спасуваат од глад“. Од 2008 година употребата на банки за храна се зголеми во 11 од 13-те провинции во Канада, сите освен Њуфаундленд и Лабрадор.
„Ова е само примерок од статистички докази што јасно покажуваат дека животите на милиони Канаѓани и нивните деца се мизерни, неизвесни, несреќни и често измачувани од студ и глад“, заклучува Фин.
И здравството пропаѓа
Една од работите со кои Канаѓаните долго време се гордеат е нивниот универзален здравствен систем. Но се чини дека јаворот веќе не им цвета ниту во тој сектор, како што изјавија аналитичарите на институтот „Фрејзер“, Моир Мекензи и Баруа Бачус, во минатогодишниот напис со наслов „И покрај високите трошоци, канадскиот здравствен систем сериозно пропаѓа“.
Користејќи податоци од 2020 година, извештајот на институтот „Фрејзер“ ги споредува трошењето и ефикасноста на здравствените системи во 30 земји што имаат универзална здравствена заштита. Помеѓу тие 30 земји со универзална покриеност, Канада е рангирана како земја со најголеми трошоци за здравство (13,3 отсто од БДП), но и покрај тоа, „перформансот на Канада беше просечен до слаб“.
Односно, како што прецизираат авторите: „Нашите пари за здравствена заштита едноставно не беа преточени во ресурси и навремена грижа“.
Така, во голем број показатели, Канада беше на дното на листата на набљудувани земји: во однос на бројот на кревети (23.од 28), апарати за МРИ (26. од 29), КТ-скенери (27. од 30) и достапни лекари (28. од 30). Во ова се вклопува и истражувањето на Фондот на Комонвелтот, според кое Канада била најлоша и во 2016 и во 2020 година меѓу десетте земји со универзална здравствена заштита во однос на чекање за прегледи за специјалисти и чекање за операции.
По сѐ горенаведено, се чини дека аргументот за канадското студенило добива на тежина, пишува „Слободна Далмација“.
