Сите три најголеми сили во Азија имаат удел во руско-украинската криза. Кина се надева дека ќе го промени глобалниот поредок, Јапонија има цел да се спротивстави на овој напор, а Индија е желна да не ги отуѓи Русија или Западот, пишуваат Фредерик Грар, Јанка Оертел и Ели-Катарина Полкамп за ЕЦФР
Загриженост, внимателност и молк кај водечките сили од Истокот
На прв поглед, ескалацијата на кризата што следуваше по руското признавање на регионите под контрола на проруското население во источна Украина може да изгледа како суштински европски и трансатлантски проблем. Но како што беше покажано од итниот состанок на Советот за безбедност на Обединетите нации одржан веднаш по настанот, произлезената закана за мирот и стабилноста, како и за меѓународниот поредок и глобалната економија, особено синџирите на снабдување, веќе доведоа до промени во политиката многу подалеку од трансатлантската заедница. Кина, Индија и Јапонија имаат посебни историски односи со Русија што ги ограничува нивните реакции на конфликтот во Украина. Па, како тие се позиционираат?
Построг тон од Токио
Сегашната јапонска влада зазеде построг тон кон Русија отколку многу од нејзините неодамнешни претходници. За време на нејзиниот претходен премиер, Шинѕо Абе, Јапонија беше релативно амбивалентна за тоа како да одговори на руското влијание. Јапонија отсекогаш покажувала голема поддршка за меѓународните напори за одговор на кризи. Но зависноста на земјата од увозот на руска нафта и природен гас и нејзината желба да продолжи билатералниот дијалог за северните територии (кои Советскиот Сојуз ги зазеде во 1945 година), традиционално ја натераа да не сака да воведе строги санкции и да ја ограничи дипломатската размена со Русија.
Изгледа дека новата администрација на Кишида го напушти овој помирувачки пристап. Таа се чини дека е подготвена да се приклучи на ограничувањата предводени од САД за извозот на високотехнолошки производи што користат напредни технологии како што се полуспроводници, вештачка интелигенција и роботика. Државата, најверојатно, ќе спроведе неколку групи економски санкции кон Русија и двата проруски региони во источна Украина.
Токио е загрижен дека, доколку демократските земји не успеат да заземат цврст став кон Русија, тоа ќе ја охрабри Кина да наметне посилно влијание и врз соседните земји. Според тоа, Јапонија сега изгледа повеќе подготвена да се усогласи со пристапот на САД и Г7 отколку по руското припојување на Крим во 2014 година. Токио е загрижен дека Пекинг ќе употреби воена сила за да го промени статус квото во Индопацификот, особено со оглед на тоа што Кина значително го засили своето воено присуство во Тајванскиот теснец и Источно Кинеско Море и се вклучува во заеднички поморски вежби со Русија во теснецот Цугару.
Внимателен молк од Индија
Додека тензиите меѓу Русија и Украина продолжуваат да растат, Индија влезе во турбулентен период. Од крајот на Студената војна, близината на Њу Делхи до Москва е одредена од големата зависност на Индија од руската одбранбена индустрија (според Стокхолмскиот меѓународен институт за мировни истражувања, Индија апсорбирала 23 отсто од рускиот извоз на оружје во текот на 2016-2020 година), со нејзините енергетски потреби, а уште повеќе од стравот дека Русија, водена од нејзиниот антагонизам со САД, ќе падне во кинеската сфера на влијание.
Њу Делхи не можеше да спречи приближување меѓу Москва и Пекинг. Но досега вешто ги менаџираше разликите меѓу интересите на двете земји. Руско-украинската криза може да ја наруши кревката рамнотежа што Индија ја зачува во односите со Русија од една страна и западните сили од друга страна. Претставникот на Индија во Советот за безбедност на ОН претпазливо ја нагласи потребата да се фокусира на дипломатијата. Сепак, позицијата на Индија не го одразува сочувството со однесувањето на Русија, туку недостигот од подобри опции.
Средбата во Пекинг меѓу кинескиот и рускиот претседател на првиот ден од Олимпијадата во 2022 година и планираната посета на пакистанскиот премиер на Русија, се јасни показатели за ризиците за Индија од преголемата близина до Западот во оваа пригода. Њу Делхи би имал многу да загуби со отуѓување на Москва. Исто така, постои реален ризик Индија да изгуби дел од западниот политички капитал што го акумулира од 1990-тите.
Премолчена поддршка од Кина
Пекинг премолчено ги поддржува руските акции во Украина. Дипломатскиот одговор на Кина на последната руска ескалација беше внимателно да повика на мирно решавање на конфликтите и да ги повика сите страни да покажат воздржаност. Пекинг веќе јавно се изјасни против санкциите на Русија предводени од Западот и досега не успеа ниту имплицитно да ја осуди руската реакција. Ова не е изненадување, бидејќи пред само две недели, претседателот Владимир Путин и претседателот Си Џинпинг се сретнаа на маргините на Олимпијадата во Пекинг во 2022 година. Сè уште е свежо мастилото на нивната заедничка изјава во која се поддржуваат меѓусебните амбиции и се слават нивните билатерални односи како олицетворение на „сеопфатно стратегиско партнерство за новата ера“.
Си немаше потреба отворено да ја поддржи позицијата на Путин за таканаречениот „експанзионизам на НАТО“ во тој момент, но нивната заедничка изјава го направи токму тоа. Ова сугерира дека најголемата политичка предност на Кина е за промени во глобалниот поредок, кои одговараат на интересите на кинеската Комунистичка партија, и дека оваа цел во моментов најдобро се служи со поблиско усогласување меѓу Москва и Пекинг, што е поважно од краткорочните економски размислувања. Ако ерата на пандемијата покажа една работа, тоа е дека раководството на Кина изгледа подготвено да прифати економски трошоци за да постигне поголеми политички цели, како на домашната така и на меѓународната сцена.
