Работењето од дома стана секојдневие за време на пандемијата и може уште долго време да се задржи, па Унијата мора да најде одговор на оваа нова реалност
Иако сè уште не можеме да ги разбереме долгорочните влијанија на пандемијата врз пазарот на трудот, едно е јасно, а тоа е дека работата за многумина останува одвоена од работното место. Европската Унија сега мора да го признае тој факт и да се приспособи на него со донесување нови правила за олеснување на оваа нова работна реалност. Тоа би значело и нов унифициран договор за работа приспособен на оваа мобилна економија.
Сето ова е логична реакција на околностите што ги создадоа владите на ЕУ со своите одговори на епидемијата на ковид-19. За да се ограничи ширењето на коронавирусот, владите побараа од компаниите и работниците да избегнуваат собирање на работните места. Распространетото работење од дома се покажа изводливо и продуктивно. Според едно истражување објавено во април, речиси 40 отсто од работниците во ЕУ почнале да работат од дома како резултат на епидемијата.
Трајното работење од дома само по себе не е ново, особено имајќи ги предвид пазарите на труд во последниве години. За компаниите од САД, на пример, имаше смисла да најмуваат луѓе од странство да работат од дома во моменти кога невработеноста беше на рекордно ниско ниво, со што само го проширија бројот на расположливи работници, кога веќе не можеа да ги најдат локално. САД имаат посебна предност во оваа област. За разлика од ЕУ, тие навистина претставуваат единствен пазар на трудот.
Но пандемијата наведе многу работници да се запрашаат зошто и тие не можат да работат од дома наместо во канцеларија. Тоа беше особено популарна тема на дискусија летово меѓу иселеничките групи. Во исто време, компаниите се прашуваат каква ќе биде новата рамнотежа помеѓу работењето од дома и работењето во канцеларија.
Некои бизниси излегоа со смели решенија. Извршниот директор на „Твитер“, Џек Дорси, во мај објави дека вработените може да работат од дома засекогаш. Сѐ поголем број компании во САД ги насочуваат своите напори за привлекување таленти во различни области од земјата под претпоставка дека тоа може да се направи преку работење од дома или од кое било друго место што не значи канцеларија.
„Гласдор“, веб-страница што објавува огласи за работа, посочува дека работењето од далечина се зголемило за 28 отсто во однос на претходната година, дури и во момент кога се намалува понудата на работни места.
Но за да се изведе тоа, во Европа се потребни многу сложени потфати, бидејќи компаниите ќе треба да усогласат различни трудови и даночни регулативи. Граѓаните може слободно да се движат низ територијата на ЕУ, но професионалните и економските бариери сè уште постојат за компаниите (поради различни договори) и за работниците (поради преносливост на социјалните права).
Овие прашања се добро познати, но тешко е да се постигне усогласување на работничките правила, бидејќи таквата регулација на пазарот е во центарот на дијалогот помеѓу социјалните партнери, што претпоставува непопуларна потенцијална интервенција од „Брисел“.
Широкиот спектар на закони за заштита на трудот не помага да се постигне ова приближување. Како резултат на тоа, само големите компании може да си дозволат да вработуваат на различни европски пазари на труд. Помалите компании исто така ангажираат работници во други земји, но трошоците за трансакција се големи. За работниците, вработувањето во компанија во друга земја не е лесно. Тие често мора да се преселат или, кога е можно, да работат хонорарно, што во повеќето случаи е помалку привлечна опција. Ова создава конкурентна неповолност за помалите компании во ЕУ, кои немаат пристап до толку големи пазари на труд, и за работниците, кои не се во можност да добијат повеќе работни понуди.
Унифициран договор на ЕУ ќе го реши овој проблем. ЕУ не треба да замени 27 национални договори, туку треба да создаде 28-ми договор, кој би служел како втора опција во секоја земја на ЕУ, особено за работниците со голема мобилност. За секоја нова работа, на работниците може да им се даде избор помеѓу „националниот“ договор и договорот на ЕУ. Системот може да биде конструиран на таков начин што трајното преселување или привремениот престој во друга земја би вклучувале помалку правни пречки во споредба со мешавината од 27 различни законодавства.
Оваа идеја се појави уште во 2013 година, но никогаш не доби поддршка. Пандемијата создаде ситуација во која вреди повторно да се дискутира за неа.
Кои се потенцијалните трошоци? Потребни се повеќе истражувања за да се испита колку оваа новина може да ја наруши постојната рамнотежа.
Две прашања може да создадат тензии, а и двете се поврзани со хетерогеноста во Европа, во однос на платите и даноците. Од една страна, високоплатените и високопродуктивните работници во нордиските земји, на пример, може да се плашат да не изгубат во однос на земјите со пониски плати на истокот или на југот. Од друга страна, земјите со висок данок може да се плашат дека нивните работници ќе се преселат во земји со слични социјални бенефиции, но со помали даноци.
Не е јасно дали група мобилни работници навистина може да создаде конкуренција помеѓу системите, но заради создавање вистински пазар на труд во ЕУ, вреди повторно да се дискутира за оваа идеја токму во овие кризни времиња.
