Во Италија, лулката на католицизмот, новите истражувања сугерираат дека само 19 отсто од граѓаните посетуваат верски служби најмалку еднаш неделно, додека 31 отсто никогаш не присуствуваат воопшто – и тоа е тренд што веќе расте во некои европски нации
Запознајте ја „нојс“
Таа група се нарекува „нојс“ и секој ден расте бројно. Тоа е термин за оние што сѐ повеќе ја отфрлаат организираната религија, дури и во земји во кои верата обично е во суштината на нивниот идентитет. Скандинавските земји и Северозападна Европа со години биле добро познати по широко распространетиот секуларизам. Но, сега, дури и во Италија – долгогодишниот дом на католицизмот – исто така се менуваат работите.
Ватикан Сити – дом на папата и многу од највлијателните верски фигури во светот – е точно во центарот на Рим, главниот град. Тогаш, изненадувачки, повеќето луѓе задржуваат барем номинална припадност во црквата, учествувајќи во многу и различни традиции, но, сè повеќе, со малку придржување кон доктрината или практиката.
Според неодамнешните откритија од истражувањето на центарот за истражување „Пју“, 78 отсто од Италијанците сè уште сметаат дека се од католичката вера. Досега, изгледа веродостојно. Сепак, ископајте малку подлабоко и ќе видите многу поинаква слика.
Италијанската агенција за статистика, ИСТАТ, вели дека само 19 отсто посетуваат верски служби најмалку еднаш неделно – додека 31 отсто никогаш не присуствуваат воопшто.
Експертите велат дека пандемијата на ковид-19 значително го забрзала исклучувањето од католицизмот во Италија, кое започнало барем пред една генерација. Тоа е тренд што станува сè позагрижувачки за оние во црквата.
„’Немам време, не се чувствувам како тоа‘ – не постои вистинска причина. Тоа е она што е застрашувачко“, раскажува Мандози, парохиски свештеник во централното планинско село Изола, за АП.
И покрај неговите обиди да ги убеди неговите парохјани да ѝ се вратат на службата, посетеноста е на ниско ниво.
– Им велам, правам миса за помалку од 40 минути, можете да го оставите вашиот сос за тестенини на шпоретот, и тој дури и нема да се залепи за дното на тенџерето – вели тој.
Мандози е принуден да проповеда во поранешна продавница за месо, откако два земјотреса во регионот Абрузо предизвикаа значителна штета кај црквата во Изола од 2009 година. Во продавницата, на мисата доаѓаат помалку од дваесетина локални пензионери. Тоа е глетка тотално туѓа за постарата публика, која би била навикната на вообичаена црква.
Но во соседниот локал атмосферата најдобро може да се опише како „исполнета“. Местото на настанот? Бар – исполнет со млади семејства.
– Сè се смени – изјави сопственикот на барот, Натасија ди Стефано, за АП.
– Неделата порано беше ден за одење во црква со вашето семејство. Сега младите дури и не сакаат да слушнат за тоа, како да е тоа некоја античка работа што е бескорисна – ги шири рацете мајка на двајца тинејџери додека објаснува.
Во друг бар во близината – што, малку иронично, е сместен наспроти средновековна капела – група пријатели во своите 20-ти години уживаат во пијалак. Тие објаснуваат дека пораснале присуствувајќи на мисата и катехизмот – но нивниот однос со црквата денес е во застој.
Сепак, додаваат, на обред главно одат луѓето што го чувствуваат тоа како дел од семејната традиција да учествуваат на него.
– Тоа станува едноставно рутина. Јас за себе би рекол дека сум духовен. Иако не знам дали постои Бог – изјави 24-годишниот студент Агостино Татули за АП.
Причините за овој зголемен недостиг од верување се многубројни, но д-р Надија Бејдер, истражувач по социологија на религијата на Универзитетскиот колеџ во Лондон, им објаснува на новинарите на „Еуроњус“ дека истражувањето сугерира дека падот на религиозниот ангажман честопати води до недостиг од припадност, делумно и поради „нивото на напор што се бара за одржување на редовното религиозно однесување, како што е присуство на црквата“.
Сепак, духовноста и традицијата сè уште се чини дека се во суштината на верувањата на многу млади Италијанци денес. Деновите на светците и благословите од свештениците се особено важни – дури и ако организираната религија е помалку привлечна за поголемиот број од населението.
На пример, стотици моторџии одат во цркви за годишен благослов, како и илјадници тинејџери во раната пролет за „благослов на пенкалата“ пред да ги полагаат завршните испити.
Католицизмот сè уште е централен дел од друг обред за многумина – свадбените церемонии. Тие остануваат избор на околу 60 отсто од Италијанците што се венчаат за првпат.
Исто така, католичките погреби, сè уште се вели дека се фаворизирани од 70 отсто од Италијанците, иако некои погребни директори се одлучуваат да градат „неутрални“ простории за бдеење во нивните установи за да им се допаднат на оние што сакаат да не се фокусираат на Бога на крајот на животот.
Додека луѓето сè уште се држат до некој аспект на католицизмот од лулката до гробот, има логистички пречки што треба да се надминат и од страна на црковните водачи. Тие веќе се борат со значителен пад на бројот на свештеници, што доведува до тоа многумина од нив едвај да наоѓаат време да одржат миса во повеќе села под нивна грижа во ист ден.
Пошироката европска слика
Можеби ќе претставува мало изненадување сликата што ја нуди континентот, кој е разновиден и огромен, бидејќи во Европа се гледаат огромни варијации во верската припадност низ нејзините 45 нации. Според истражувањето за 2018 година од центарот за истражување „Пју“ – најново досега – жителите на Централна и Источна Европа имаат тенденција да ги надминат оние од Западна Европа – и тие да бидат „многу религиозни“.
За да се квалификуваат како „високорелигиозни“, испитаниците мораа да исполнат најмалку два од следниве критериуми: да присуствуваат на верски служби барем еднаш месечно, да се молат барем секој ден, верувајќи во Бога со апсолутна сигурност или да велат дека религијата е многу важна за нив.
На пример, во Грција, приближно половина од возрасните спаѓаат во таа категорија, додека во земји како Данска, Шведска и Велика Британија тој број паѓа на само еден од 10. Сепак, таа статистика не значи дека сите земји во Западна Европа имаат ниско ниво на верска посветеност – и исто така дека не сите земји во Централна и Источна Европа се на повисокиот крај на индексот.
На пример, Португалија има околу 37 отсто од нејзината возрасна популација во многу религиозна категорија. Од другата страна на континентот, земјите, вклучувајќи ги и Чешка и Естонија, имаат нивоа на религиозност слично на Данска – значително пониско од оние во повеќето други централни и источноевропски земји. Овие статистики, доколку сакаат да го следат трендот на Италија, веројатно ќе се променат – и тоа брзо.
Во истражувањето преземено од Светскиот економски форум, исто така во 2018 година, откриено е дека младите луѓе – на возраст од 16 до 29 години за време на истражувањето – се далеку помалку религиозни од нивните постари сонародници. Таа анкета откри дека младите луѓе во Чешка се најмалку религиозни во цела Европа. Околу 91 отсто од 16 до 29-годишни деца велат дека немаат религија, а потоа следуваат младите во Естонија (80 отсто), Шведска (75 отсто) и Велика Британија, каде што 70 отсто немаат религија – и само 7 отсто се нарекуваат англикански.
Во 12 од 22 земји што ги проучувал форумот, над половина од младите возрасни тврдат дека не се идентификуваат со некоја посебна религија.
Повеќе од 30 години од пропаѓањето на Советскиот Сојуз, истражувањето на „Пју“ откри дека религијата се реализира како важен дел од индивидуалниот и национален идентитет во многу од земјите каде што комунистичките режими некогаш го потиснуваа верското обожавање и го промовираа атеизмот. Сега, религијата и националниот идентитет честопати се тесно испреплетени. Во поранешните комунистички држави, како што се Руската Федерација и Полска, многумина велат дека да се биде православен или католик е важно за да се биде „вистински руски“ или „вистински полски“.
Без оглед на статусот на одредена нација, ќе биде интересно да се види кога овие порелигиозни нации ќе се соочат со она што се случува во Италија.
Пјетро ди Бартоломео, од градот Терамо, северно од Рим, се плаши од зголемената секуларизација на Италија и поширокиот континент, велејќи дека падот на бројот на свештеници, но и на редовните верници во црквите е вистинска причина за загриженост. Зборувајќи за АП, тој потенцира дека црквата мора да ја зголеми нивната практика за евангелизирање – или ризикува да стане нерелевантна.
– Старите дами порано или подоцна ќе одат кај Создателот и тука ќе запре циклусот – вели Ди Бартоломео.
