Домувањето како егзистенцијален проблем
Сè повеќе и повеќе германски граѓани се во очајна потрага по живеалиште во целата држава. Понудата се намалува, кириите се зголемуваат, а приходите често не се доволни, посочува Сабине Кинкарц за „Дојче веле“
Во Германија традиционално се живее под кирија. Додека низ цела Европа околу 70 отсто од населението ја поседуваат куќата или станот во кој живеат, само 46 отсто од луѓето што живеат во Германија го прават тоа. Во поголемите градови тој сооднос е уште помал.
За живот во убав изнајмен стан на добра локација во Берлин се потребни многу пари. За простран четворособен наместен стан од 182 квадратни метри во луксузниот кварт Шарлотенбург во Берлин, киријата е 8.190 евра месечно. Покрај тоа, следуваат и другите тековни трошоци за парно, струја и други комуналии, кои изнесуваат над 50 евра по квадратен метар.
Таканареченото ограничување на цената за изнајмување беше вклучено во германскиот Граѓански законик во јуни 2015 година. Според ова, при потпишување нов договор за изнајмување, закупнината не смее да биде повеќе од 10 отсто над локалната компаративна закупнина. Но во Берлин и во другите големи градови, сопствениците нашле профитабилен начин да го заобиколат ова. Ограничувањето не се однесува на опремени станови и договори за кратки периоди за изнајмување. Така, сега, повеќе од половина од сите станови во Берлин се нудат како „наместени“.
Нивото на кирија од 6,50 до 7,50 евра по квадратен метар се смета за општествено прифатливо во Германија. Но, за таа цена, деновиве не може да се најде ни стан на периферијата на Берлин. Во Германија, просечниот нето-приход, односно износот што останува откако ќе се одбијат даноците и плаќањата за социјално осигурување, во моментов изнесува 2.165 евра, според Федералниот завод за статистика. Околу една третина од овој приход се троши за кирија. Но и тоа често не е доволно. Во Минхен, квадратен метар сега чини 19 евра за кирија, во Штутгарт 18 евра, во Диселдорф и Келн од 12 до 13 евра, а во Берлин 11 евра. Високата побарувачка за прифатливи станови ги подгрева историските зголемувања на киријата и понудата, која е недоволна, се вели во неодамнешната оцена на онлајн порталот „Имоскаут 24“.
Раст на цената на недвижностите
Цените на недвижностите растат низ светот. Во една студија, институтот „Ифо“ и Институтот за швајцарска економска политика открија дека просечно годишно зголемување на цената од девет отсто може да се очекува во следните 10 години. За Германија таа бројка се проценува на седум отсто. Ако се земат предвид зголемените каматни стапки на кредитите, купувањето куќа или стан станува недостапно за многу Германци. Единствената прифатлива опција се постарите куќи, кои имаат стари системи за греење со фосилни горива, кои ќе треба да се заменат во следните неколку години. Без можност за купување имот, изнајмувањето е единствената алтернатива. Ова го влошува недостигот на пазарот за изнајмување и води до натамошни зголемувања на цените таму.
Според студијата на Институтот за истражување на системите, „Едуард Пестел“, на Германија ѝ недостигаат повеќе од 700.000 стана, особено во сегментот со пристапни цени. Германската влада ги објави плановите за изградба на 400.000 нови домови годишно. Реално, оваа година ќе се постигне нешто повеќе од половина, а во 2024 година целта нема да биде постигната со уште поголема разлика. Ова го пресмета Институтот за истражување на макроекономските и деловните циклуси, кој е поврзан со синдикатот. Конфликтот во Украина и инфлацијата ги зголемија трошоците за изградба. Има недостиг од квалификувани работници и градежни материјали, а работата е стопирана на многу градилишта.
Не се наоѓа ништо за изнајмување
Сè повеќе луѓе се натпреваруваат за малкуте преостанати станови по пристапни цени. Од бегалците што пристигнаа во Германија во 2015/2016 година, околу 25 отсто сè уште живеат во државни прифатилишта за бегалци бидејќи сè уште не успеале да најдат свое живеалиште. Во 2022 година, повеќе од еден милион воени бегалци пристигнаа во Германија од Украина. Оваа година се очекува да дојдат околу 300.000 баратели на азил.
Државната субвенционирана изградба на станови е опција за оние во општеството што не можат да си ги дозволат кириите на слободниот пазар на станови. Но германските влади со децении ја занемаруваа програмата за социјално домување. На крајот на 2022 година имаше само нешто помалку од 1,1 милион социјални станови на национално ниво, што е историски минимум. Од таа причина, германската Социјалистичката лева партија предлага програма за јавно домување и посебен фонд за доделување станови.
Но сегашната влада сака да го ограничи јавното задолжување и да се придржува до таканаречената должничка кочница. Во мај, федералната министерка за градежништво Клара Гејвиц од централно-левичарската Социјалдемократска партија (СПД) го зголеми додатокот за домување, кое е државната субвенција за трошоците за кирија, а беше проширена и групата на оние што имаат право на тоа. Но ова се гледа како само капка во океанот.
Соодветното домување е човеково право, велат од Здружението за заштита на работниците. Но невладините организации предупредуваат дека домувањето станува егзистенцијален проблем за сè повеќе луѓе, што може да се покаже како експлозивно. Критичарите предупредуваат дека треба да има финансиски поттик за инвеститорите да ги вложат своите пари во изградбата на станови. Но не е веројатно дека работите ќе се подобрат на краток рок на германскиот пазар на станови.
