Манипулирање со изворите што се користат за формирање прилози при што е злоупотребена Википедија – семрежната енциклопедија со слободна содржина. Тоа е предупредувањето на низа граѓани што детектирале дека ваквата појава се одвива во континуитет. Имено, одредени уредувачи на споменатата енциклопедија се обидуваат да ја злоупотребат Википедија за ширење дезинформации за македонската историја, а повеќе примери потврдуваат и за манипулација со изворите, како и нарушување на неутралната точка. Најчесто станува збор за уредувачи со ИП-адреси од Република Бугарија, кои се обидуваат да ја бугаризираат македонската историја, а според информациите што ги добивме, нивните активности се на дневна основа. Соговорници што се упатени во оваа проблематика сугерираат дека станува збор за „организирана пропагандна активност што е поддржана од одредени бугарски политички и националистички структури, со намера да се претстават Македонците како составен дел од бугарското национално ткиво“. За издвојување е дека оваа дејност не е поврзана со сегашната бугарска државна политика кон Македонија, а активностите од овој карактер на Википедија траат повеќе од една деценија
ФЛАГРАНТНИ ОБИДИ ЗА ЗЛОУПОТРЕБА ОД БУГАРСКА СТРАНА НА СЕМРЕЖНАТА ЕНЦИКЛОПЕДИЈА СО СЛОБОДНА СОДРЖИНА
Обидите за видоизменување на македонската национална историја, со намера да се обезличи македонскиот карактер на повеќемина значајни дејци или историски настани, продолжуваат на Википедија, семрежна енциклопедија со слободна содржина. Споменатата енциклопедија има изданија на повеќе јазици, а основната цел е преку многубројните теми од различни области да се создаде слободен пристап до севкупното човеково знаење. Во принцип секој може да уредува во Википедија, односно повеќемина доброволци работаат заедно во пишувањето и уредувањето на темите. Но за да биде валиден еден енциклопедиски текст, мора да се почитуваат одредени правила, особено неутралноста и достапноста до веродостојна референца, односно извор што го потврдува напишаното.
Манипулација со изворите
Сепак, и покрај споменатите принципи, одредени уредувачи ја злоупотребуваат Википедија за ширење дезинформации за македонската историја, а повеќе примери потврдуваат и за манипулација со изворите, како и за нарушување на неутралната точка. Најчесто станува збор за уредувачи со ИП-адреси од Република Бугарија, кои се обидуваат да ја бугаризираат македонската историја, а според информациите што ги добивме, нивните активности се на дневна основа. Станува збор за организирана пропагандна активност што е поддржана од одредени бугарски политички и националистички структури, со намера да се претстават Македонците како составен дел од бугарското национално ткиво. За обележување е дека оваа дејност не е поврзана со сегашната бугарска државна политика кон Македонија, а активностите од овој карактер на Википедија траат повеќе од една деценија.
Споменатите уредувачи најчесто користат литература од бугарска провениенција каде што македонската историја е претставена од бугарска гледна точка, но забележливи се и манипулации со изворите и нарушување на неутралноста. Постојат повеќе злоупотреби на неколку јазични верзии на Википедија, а ние би го издвоиле примерот со македонскиот револуционер Гоце Делчев на руската верзија, како и примерот со Ѓорѓија Пулевски на англиската верзија. Во руската јазична верзија можеме да прочитаме дека Гоце Делчев е бугарски револуционер од Македонија, а како извор се посочува „Советската историска енциклопедија“, том петти, објавена во Москва, во 1964 година. Но во споменатата оригинална советска енциклопедија, на стр. 84 може да се прочита дека Гоце Делчев бил водач на ВМРО и борец што се стремел за слободата на „македонскиот народ“. На овој начин не само што се нарушува неутралноста туку се злоупотребуваат и изворите со намера Делчев да се претстави како бугарски револуционер пред корисниците на руската верзија на Википедија.
Несоодветни извори
Сличен пример е и пишувањето за Ѓорѓија Пулевски на англиската верзија, каде што можеме да прочитаме дека е мијачки писател, револуционер и првиот автор што јавно ја изразил идејата за македонска нација, но и дека поради неговата пробугарска воена активност, во Бугарија се смета за Бугарин. Како извори за напишаното е посочена „Воена историја на Бугарите од античко време до денес“, том петти, од авторот Георги Бакалов, како и „Македонизмот и отпорот на Македонија против него“ од Коста Црнушанов.
Во споменатата воена историја може да се забележи дека Пулевски во неа се споменува само еднаш, во контекст дека учествувал во Руско-турската војна од 1877 година, како доброволец во борбата против османлиската армија. Во енциклопедијата не пишува дека Пулевски е Бугарин, а неговото учество во споменатата војна нема бугарски национален колорит затоа што во борбите против османлиската армија учествувале многу доброволци од Србија, Чешка, Хрватска, Словенија, Полска и други земји. Од историски аспект, учеството на Пулевски во Руско-турската војна од 1877 година е од слободарски карактер и пресретливост на бугарското страдање од османлиската власт, слично како што повеќемина бугарски револуционери и дејци се сообразуваат со српската борба за слобода.
Како извор за наводната пробугарска воена активност на Пулевски на англиската јазична верзија се посочува и книгата „Македонизмот и отпорот на Македонија против него“ од Коста Црнушанов. Мора да се нагласи дека споменатиот Црнушанов е контроверзна македонска личност со потекло од Прилеп. Тој е еден од основачите на ММТРО, младинската организација на ванчомихајловистичката ВМРО. Како автор ги застапува погледите на Ванчо Михајлов за македонското прашање, а такви се неговите пишувања во весниците „Ослободување“ и „Слобода или смрт“. По окупацијата на Македонија од страна на Царството Бугарија, тој е училиштен инспектор во Битолско, а учествува и во уредувањето на битолскиот весник „Пелистерско ехо“, печатен медиум што ја поддржува тогашната бугарска фашистичка политика. Во 1990 година, Црнушанов се вклучува во активностите за обнова на т.н. Македонскиот научен институт и активно соработува со списанието „Македонски преглед“.
Сета публицистика на Коста Црнушанов е насочена кон негирање на македонските национални особености – историја, јазик, култура и др., вклучувајќи ја и книгата „Македонизмот и отпорот на Македонија против него“. Но во оваа книга никаде не се споменува наводната пробугарска воена активност на Пулевски.
Напротив, се споменува неговата дејност, која е насочена кон афирмација на македонската национална свест. Всушност, Коста Црнушанов се обидува да ја релативизира македонската национална активност на Пулевски преку тврдењето дека бил манипулиран од страна на српската пропаганда, тврдење што нема основа. Доколку се земе предвид дека Црнушанов целиот свој живот го поминал во негирање на македонската нација, преку злоупотреба на историските извори и документација, неговото посочување како извор на англиската верзија е несоодветно и претставува нарушување на неутралноста како принцип на Википедија.
Очигледно е дека одредени политички и националистички структури од Република Бугарија поддржуваат пропагандни активности што имаат цел да ги негираат македонските национални особености преку злоупотреба на Википедија, притоа се манипулира со изворите или се користи несоодветна литература. На оваа проблематика мора да ѝ се обрне внимание, бидејќи овие активности преку јазичните верзии на Википедија имаат цел македонските особености и историја пред светот да ги претстават како бугарски, со што светската јавност се доведува во заблуда.
