Автор на фељтонот е проф. д-р Игор Јанев, а неговото истражување и анализа се дел од научноистражувачката активност на Институтот за политички студии (ИПС) од Република Србија. На 20.5.2024 година, институтот организираше конференција со повеќе панелисти, меѓу кои реномираниот професор Игор Јанев даде свој придонес со презентација на својот труд „Етноцидот што резултираше од Преспанскиот договор…“, односно „The ethnocide that resulted from the Agreement between Macedonia and Greece concluded in Prespa village (’Prespa agreement‘, 2018) and the process of assimilation and transformation of the Macedonian identity (’bulgarianization’) as a result of the dismantling, annulment and annihilation of the national identity of the Macedonians“. Во основа професорот Јанев, во трудот што ќе следува како фељтон во четири продолженија, со правни аргументи образложува како од преговорите помеѓу Македонија и Грција се изнедри Преспанскиот договор од 2018 година и се направи колосален преседан: националниот идентитет на македонскиот народ беше нелегитимно и незаконски променет, со што се укина основното меѓународно право на национален идентитет, така што таквиот договор всушност претставува чин на етноцид и културен геноцид извршен врз народот на Македонија. Преспанскиот договор дополнително е против основните принципи на самоидентификација, самоопределување, суверенитет и политичка независност на државата(ите). Материјалот содржи низа правни основи што докажуваат дека Преспанскиот договор е ништовен
Како за првпат во историјата на меѓународното право се редефинира националниот идентитет на суверена нација со надворешен меѓународен акт – договор
Со договорот меѓу Македонија и Грција постигнат во селото Нивици, Преспа (Македонија), во 2018 година, познат и како „Договор од Преспа“ (целосен наслов: „Конечна спогодба за решавање на разликите како што е опишано во резолуциите на Советот за безбедност на Обединетите нации 817 (1993) и 845 (1993), раскинување на Привремената спогодба од 1995 година и воспоставување стратешко партнерство меѓу страните“) за првпат во историјата на развојот на меѓународното право беше направен обид за редефинирање на националниот идентитет на суверена нација со надворешен меѓународен акт – договор. Овој обид сам по себе предизвика, според нас, оправдани сомнежи дали оспорувањето на суверениот идентитет на нацијата ставен во преговарачкиот процес и наметнувањето решение за вакво чувствително внатрешно прашање преку меѓународен (правен) акт е законски дозволено, т.е. одлука или договор (договор) или договор според меѓународното право. Поаѓајќи од принципите на културен и општ суверенитет (суверена еднаквост на членките на ОН) и суверена автономија и политичка независност, вклучувајќи и немешање во домашната јурисдикција, нормите содржани во членот 2 од Повелбата на ОН и други документи на ОН и УНЕСКО, имајќи ги предвид особено принципите на самоопределување на народите (особено самоидентификација на нациите), како и нормата на Повелбата во членот 2 (7) со која се забранува ОН и земја членка да интервенираат во прашањата што во суштина се во домашна јурисдикција на државите, дојдовме до заклучок дека договорот меѓу Македонија и Грција потпишан во Преспа во 2018 година е спротивен на основните норми, принципи и правила на меѓународното право. Во согласност со Договорот од Преспа, националниот идентитет на македонскиот народ беше нелегитимно и незаконски променет, со што се укина основното меѓународно право на национален идентитет, така што таквиот договор всушност претставува чин на етноцид и културен геноцид извршен врз народот на Македонија, а дополнително против основните принципи на самоидентификација, самоопределување, суверенитет и политичка независност на државата(ите).
Конкретно, овој навидум законски договор од Преспа (со употреба на одредби од модификатори на ИД) го наруши неотуѓивото и неприкосновено право на народот на национален идентитет (како основно колективно човеково право), самоопределување и независен избор на него, како и голем број други повреди на основните права на суверен народ или нација, како што е правото да се конституира и да ја остварува својата државност и суверена идентификација на матичната држава како суверен и независен субјект на меѓународното право. Ова право на личната карта на државата е очигледно неприкосновено, имајќи предвид дека името на државата претставува суштински елемент на правната личност на таков меѓународен субјект. Како последица на бесрамното ускратување на правото на национална лична карта и државна самоидентификација, по стапувањето во сила на Договорот од Преспа (потпишан во 2018 година, кој стапи во сила во 2019 година) и последователните поврзани уставни измени (редефинирање на македонскиот Устав во согласност со ПС), редефинираниот „македонски народ“ стана предмет на нова бугарска кампања за наметната асимилација на Македонците (како „ново редефиниран народ“) во бугарскиот идентитет, бидејќи тие беа иста нација или луѓе. Тоа беше акција преземена од бугарската држава само неколку месеци по стапувањето во сила на ЗС (т.е. по регистрацијата на ЗС во Секретаријатот на ООН). Бугарската дипломатија во денешно време, меѓу другото, бара нови измени во (веќе ревидираниот) Устав на „Република Северна Македонија“ со цел да се „одрази бугарското потекло на овој народ“ што живее на „северномакедонска“ територија. Оваа политика е насочена кон агресивна „бугаризација“ на оспоруваниот „македонски идентитет“ (т.н. создавање на голема Албанија, па дури и на голема Бугарија, со намера да ги ослабне Србија и таканареченото „руско влијание“ на Балканот).
Со цел да се разбере проблемот со потеклото и последиците од Договорот од Преспа (Обединети нации (ОН), 55707), потребно е да се повикаме на специфичните дополнителни услови за прием што ѝ се наметнати на Македонија (само) во процесот на аплицирање за членство во Обединетите нации во 1993 година. Името на државата има своја правна основа во резолуциите 817 на Советот за безбедност и подоцна 845.
Врз основа на барање на Грција (и нејзините блиски сојузници во ОН), за првпат во историјата на Обединетите нации една држава (која се применуваше под уставното име како „Република Македонија“) беше подложена под наметнати дополнителни услови за прием во ООН (покрај општите и исцрпни услови законски пропишани во членот 4 од Повелбата на ОН). Со Резолуцијата 817 на Советот за безбедност на ОН донесена на 7 април 1993 година, по афирмативната изјава во преамбулата на таа резолуција (817) дека државата кандидат „ги исполнува условите“ за прием во Обединетите нации, беше предложено во текстот на резолуцијата до Генералното собрание на ОН (ОНГА) дека кандидатот треба да биде примен во членство во ОН под референцата „Поранешна Југословенска Република Македонија“ (во скратената верзија позната како: „ПЈРМ“), со имплицитна поврзана обврска да преговара со Грција (која дипломатски не ја призна таа држава/кандидат како таков субјект, т.е. со таа лична карта) за сопственото државно уставно име (а во меѓувреме обврзана да ја носи оваа задолжителна привремена референца (ФИРОМ)).
Оваа резолуција препорака на Советот за безбедност на Советот за безбедност на ОН (817) со специфични „дополнителни услови“ наметнати на признаениот суверен кандидат потоа беше прифатена на 8 април 1993 година од Генералното собрание на ОН (ОН, УНГА, A/РЕС/47/ 225), кој „одлучи“ да го прими суверениот кандидат како „Поранешна Југословенска Република Македонија“ (или привремено наведена ПЈРМ) во полноправно членство на Обединетите нации. Како што беше прикажано во подоцнежните анализи на овој преседан прием (Јанев 1999, 155), на Советот за безбедност на Обединетите нации, како и на Генералното собрание на ОН не им беше дозволено и овластено да прифатат ниту еден кандидат за членство во ОН под „дополнителни услови на прием во ОН“, бидејќи Меѓународниот суд на правдата (МСП) во 1948 година забрани гласање за такви услови наведувајќи дека во спротивно тие ги прекршуваат(и) основните правила содржани во членот 4 (став 1.) од Повелбата на ОН, како што беше отфрлено Советодавното мислење на МСП од 28 мај 1948 година, според кое, дополнителни услови се/беа незаконски услови за прием во ООН (ОН, УНГА, A/РЕС/47/197). Меѓутоа, Советодавното мислење на МСП (1948) во својата небрежност и непромисленост беше целосно заборавено и/или игнорирано или игнорирано од Советот за безбедност на ОН во македонскиот случај (1993), а потоа и од Генералното собрание на ОН, кое во неговото незнаење изврши всушност delicto omissio (деликт на пропуст).
(продолжува)
