Поглед кон една суштинска форма на принципот на владеење на правото, за да биде остварен во полн капацитет
- Последниве месеци, од пратеничките клупи и медиумските студија, истите политички актери што ја донесоа Македонија до историски пресврт (со промената на името и потпишувањето на понижувачкиот договор со Грција и Бугарија), секојдневно повторуваат една иста реченица: „Ја плативме цената на избори, затоа сега сме во опозиција.“ Оваа реченица не е оправдување. Тоа е обид за бегање од суштинската одговорност. Тоа е политичка манипулација со која се релативизира сторената историска штета. Владеењето на правото и правната држава (а не изборите или судот на историјата) е она што треба да го има последниот збор по овој основ. Не е „казна“ губењето власт доколку претходно се направени поведенија со кои државата е ставена на распродажба, туку правната држава и владеењето на правото имплицираат нешто друго…
Последниве месеци, од пратеничките клупи и медиумските студија, истите политички актери што ја донесоа Македонија до историски пресврт – со промената на името и потпишувањето на понижувачкиот договор со Грција и Бугарија – секојдневно повторуваат една иста реченица: „Ја плативме цената на избори, затоа сега сме во опозиција.“
Оваа реченица не е оправдување. Тоа е обид за бегање од суштинската одговорност. Тоа е политичка манипулација со која се релативизира сторената историска штета. Владеењето на правото и правната држава (а не изборите или судот на историјата) е она што треба да го има последниот збор по овој основ. Ако оваа теза се прифати како норма, Македонија ќе биде држава во која политичарите можат да направат сè – и единствената „казна“ ќе биде да седат четири години во опозиција!?
Преспа и договорот со Бугарија не беа грешки, туку пресметани
потези
Преспанскиот договор и договорот со Бугарија не беа недоразбирања, ниту дипломатски пропусти. Тоа беа свесни, пресметани, длабоки политички потези со кои беше редефинирано/изменето историското име, беше патосирано националното достоинство, беше отворен пат за соседска интервенција во македонскиот идентитет, беше легализирана бугарската реторика за „заедничка историја“, Македонија беше ставена под услови што ќе траат со децении, а народот беше оставен со чувство дека неговата држава е ставена на распродажба. И токму затоа е цинично нивните актери денес да се претставуваат како „жртви на изборите“.
Ако политичарот може да го смени името на државата, да потпише договор што го укинува достоинството, да отвори врата за нови уцени, да ја поткопа позицијата на сопствениот народ,… и единствената казна да му биде „изгубена власт“, тогаш тоа не е демократија – тоа е недозреана демократија и сѐ уште дефицитарно владеење на правото. Во разговор со универзитетски професори од регионов, тие даваат интересен агол за опсервација на оваа зачестена појава кај нас, давајќи еден впечатлив пример.
Еве една аналогија: политичар може да објави војна, да изгуби држава, и потоа да рече „е па народот ќе ме казни на избори…“ Тоа е апсурд. Тоа е опасност. Тоа е потценување на целата државност. Минимумот, најминималниот чин што го бара демократијата, е морална одговорност, при што тие додаваат дека „во нормални држави, политичар што направил штета на национално ниво сам се повлекува, исчезнува од јавната сцена, не се појавува во медиуми, не држи лекции за патриотизам“. А во регионов и во Македонија? Истите тие луѓе седат во парламент, држат прес-конференции, глумат патриоти и се обидуваат да објаснат како „сегашната власт треба да ги решава проблемите што тие ги создале“. Тоа е врв на политичка дрскост, тврдат нашите соговорници. Заклучокот што го извлекуваат тие е дека демократија без одговорност е формула за национална катастрофа!
Професор по меѓународно право со впечатливо компаративно становиште: Како што некои злодела не застаруваат, така и некои политички потези не се амнестираат
Промената на името и договорот со Бугарија не се „политички одлуки“. Тоа се ин витро операции врз идентитетот на државата. И како што некои злодела не застаруваат, така и некои политички потези не се амнестираат со изгубени избори. Ако бараме одговорност за носителите на јавни функции што направиле финансиски, но и други злоупотреби на службената положба и овластување, тогаш како е можно да не бараме одговорност за луѓе што ниту добија легитимитет ниту имаа легалитет во поведението да го сменат името на државата, оние што дозволија сосед да решава за македонската историја, кои ја отворија вратата за идни уцени, ја нарушија сувереноста на цела нација, народ и држава?! Ова не е работа што се „пере“ со политички пораз и повлекување во опозиција. Ова е работа што бара повлекување, извинување, кое, патем речено, сѐ уште го нема. Оваа работа има име и презиме и има одговорност, и тоа не само морална или политичка!
Од наш агол
Кој треба да одговара, а кој навистина ја плати цената?
Некои политичари, сега веќе во опозиција или надвор од државава, велат дека ја „платиле цената“. Со губење на власта? Без преземање одговорност?! Тоа никако не може да се вклопи во ниедна одговорност: ниту во етичката и моралната, ниту во политичката одговорност, а ниту во правната одговорност. Направената штета е длабока и мора да се утврди во колкав обем е.
Вистината е следна: Македонија ја плаќа штетата со изгубено име и тешка стагнација на сите полиња, плус распродаден идентитет, народот ја плати со понижено достоинство, историјата ја плати со пренапишани/ревидирани наративи, идните генерации ќе ја плаќаат со уцени во ЕУ-процесот…
А политичарите што ги донесоа овие одлуки не платија ништо. Напротив – тие продолжија да живеат од политиката, да бидат медиумски присутни, да добиваат привилегии, а некои дури и нови функции.
Македонија не е шега, ниту експеримент
Државата не е приватна фирма. Ниту стока за на зелен пазар. Ниту е политички експеримент. Ниту е платформа за градење портфолио и лични кариери. Не може да се продаде државата, а потоа да се каже дека „народот казнува на избори“. Губењето власт не е казна. Тоа е природен тек на демократијата. Казната – вистинската казна – е да си ја понесеш тежината на стореното дело и ако се утврди одговорност, таа достоинствено да се поднесе. Тоа е минимум што Македонија заслужува. Р.Н.М.
Анкета со граѓаните
Македонија заслужува сериозни политичари, а не продавачи на сопствениот идентитет
Додека поранешни функционери продолжуваат да се појавуваат на јавната сцена, да се продаваат како „експерти“, да држат говори во парламентот, јавноста и граѓаните со право сѐ уште се прашуваат: Како е можно луѓето што ја предадоа државата – да ни ја објаснуваат државата? Како е можно луѓето што ја укинаа историјата – да зборуваат за патриотизам? Како е можно оние што ја нарушија стабилноста – да држат лекции за стабилност?
Ова е политичка парадоксалност што ја гледаме кај нас. Но таа мора конечно да заврши.
Во таа смисла, во повеќе градови низ нашата држава беше направена анкета со граѓани за сондирање на нивното мислење во врска со зачестената појава во јавноста (и низ медиумите, па и во законодавниот дом) токму политичките актери што ја донесоа Македонија до историски пресврт (со промената на името и потпишувањето на понижувачкиот договор со Грција и Бугарија) да се амнестираат со исказот дека „ја платиле цената на избори, затоа сега се во опозиција“. И дали граѓаните препознаваат и чувствуваат кои носители на јавни функции, и како тие во залог ги ставиле, знамето, историјата и јазикот… Дали сметаат дека е доволно што граѓаните на последните избори (парламентарни и локални) не го дале својот глас за нив?
Интересно е да се издвојат заклучоци од мноштвото одговори, кои речиси се совпаѓаа, а се однесуваа на односот на граѓаните кон својата држава и нација: „Не се бара крвна одмазда, никој не бара реваншизам. Но јавноста во Македонија јасно бара признавање на штетата што некои политичари ја направиле“, целосно нивно политичко повлекување, исчезнување од јавната сцена на сите што учествувале во потпишувањето и поддршката на овие договори.
Во некои од одговорите се наведува и дека правната држава може да активира и барање за правна одговорност, доколку постојат основи за тоа. „Тоа не е одмазда. Тоа е подобрување на здравјето на демократијата и нејзино созревање. Тоа е рехабилитација на државноста. Македонија заслужува сериозни политичари, а не продавачи на сопствениот идентитет. Само вистинската одговорност е единствениот пат кон здраво општество“, се наведува во некои од повпечатливите одговори на неформалната анкета на „Нова Македонија“ со граѓаните. Р.Н.М.
