На подолг рок, како што ќе напредува во фазата на резервна валута, Р5 ќе придонесе за побалансиран глобален монетарен систем и ќе се натпреварува за поголема важност заедно со американскиот долар и другите водечки резервни валути. И во овој контекст вредно е да се спомене она што вели западната економска мисла: „Фер конкуренцијата е еден од темелите на ефикасните пазари што го зголемуваат (севкупното општествено) богатство“!
Создавањето валута БРИКС најактуелна тема на глобалните финансиски пазари
Создавањето валута на БРИКС во текот на изминатата година стана една од главните теми поврзани не само со БРИКС туку и со глобалните финансиски пазари. Заедно со скептицизмот што доаѓа од повеќето експерти од развиениот свет, има и огромен број заблуди и неосновани тврдења за брзото „паѓање на доларот“ и распаѓањето на глобалниот финансиски систем поради создавање заедничка БРИКС-валута. Во реалноста, вистинското сценарио и модалитетите на воведување таква валута допрва треба да се утврдат и во првите фази од лансирањето на валутата БРИКС таа би можела да има форма на сметководствена единица наместо целосна – правна валута за меѓународни трансакции. Но дури и под маската на пресметковна единица за економиите на глобалниот југ, Р5 (име од првите букви на соодветните валути на БРИКС) може да има значаен ефект врз меѓународниот финансиски систем и да донесе важни придобивки за економиите на светот во развој.
Создавање „физичка единица за сервисирање меѓународни трансакции“ или засега само „сметководствена единица“ за БРИКС
Првите напади во проектот за заедничка валута Р5 и употребата на БРИКС како платформа за дедоларизација беа преземени од Јарослав Лисоволик уште во 2017-2018 година, во серија публикации за клубот „Валдаи“, како и за јужноафриканскиот „Јобург пост“. Последователните дискусии околу Р5, додека главно се вртеа околу создавањето полноправна валута слична на еврото за меѓународни трансакции, исто така покажаа такви алтернативни патишта како резервна валута или сметководствена единица. Последново всушност би било најлесно и можеби најреално сценарио за првите фази од проектот Р5. Според водечките експерти во областа, создавањето сметководствена единица за БРИКС би можело реално да се преземе со минимални ресурси и да се спроведе во релативно краток временски период.
Наместо да се брза да се создаде физичка единица за сервисирање меѓународни трансакции, етапниот пристап што вклучува создавање сметководствена единица овозможува следење на нестабилноста и стабилизирање на очекувањата околу работењето на идната валута БРИКС. Лансирањето на новата валута БРИКС во форма на физички медиум за размена може да биде дочекано со шпекулативни напади и обиди да се тестира отпорноста на новата валута на целосната сила на глобалните пазари на капитал. Соодветно, во однос на секвенционирањето на валутата БРИКС можеби има смисла прво да му се даде приоритет на создавањето сметководствена единица и да се придружува овој напор со развојот на пазарната инфраструктура во главните финансиски центри на глобалниот југ што можат да го поддржат овој проект.
Освен едноставноста на неговото воведување, овој режим на Р5 е исто така во согласност со најдобрата меѓународна практика – особено со инструментите како што се еврото и СДР (меѓународна резервна актива. СДР не е валута, но нејзината вредност се заснова на кошница од пет валути – американскиот долар, еврото, кинескиот јуан, јапонскиот јен и британската фунта стерлинг). Понатаму, маршрутата на „сметководствената единица“ има предност што е флексибилна, со тоа што една или неколку земји на БРИКС имаат можност сами да лансираат таков формат на валута, без потреба од учество од сите членки на БРИКС. Резултирачкиот биланс на добрите и лошите страни сугерира дека создавањето на Р5 како сметководствена единица ќе ги минимизира ризиците, притоа задржувајќи многу од придобивките поврзани со заедничката валута, т.е. најлесниот начин да се создаде глобалната валута БРИКС – преку воведување сметководствена единица – исто така е најоптимален во блиска иднина.
Новата валута влијае на промената на начинот на размислување и менталитетот на економските субјекти и бизниси
Што се однесува до влијанието на Р5, можеби најважниот аспект во кој валутата БРИКС ја менува светската економија е промената на начинот на размислување и менталитетот на економските субјекти и бизниси, кој во моментов е многу фокусиран на зелената банкнота. Оваа „ментална зависност“ од доларот произлегува од фактот што тој е централен во цените, сметководството и статистиката низ светот – без разлика дали во напредните економии или во економиите во развој. Воведувањето сметководствена единица БРИКС што ќе го замени доларот во главните економии во светот во развој ќе обезбеди поинаква референтна точка за пазарите во развој и поинаква леќа преку која бизнисите ги следат економиите на БРИКС+. Очекувањата на економските субјекти ќе бидат сè повеќе насочени кон новата валута БРИКС, со поголемо внимание од страна на глобалните пазари на одлуките за монетарната политика во земјите на БРИКС, наместо да бидат претерано фиксирани на најситните сигнали од ФЕД.
Друга причина зошто прашањето за валутата на БРИКС се смета за толку критично се кредибилитетот и стажот што му ги дава на БРИКС како блок со глобален досег. Досега главните достигнувања на БРИКС во голема мера се поврзуваат со создавањето на Новата банка за развој – нешто што не е доволно за значителна трансформација во глобалното управување или меѓународниот финансиски систем. Тоа е создавање нова глобална валута од страна на БРИКС, што би претставувало вистинска иновација и трансформација на глобалната економија со квалитативно поинаков статус што го постигнала групацијата на меѓународната арена.
Во квалитативна смисла, воведувањето валута БРИКС може да влијае на насоката и квалитетот на макроекономската политика што ја водат членките на БРИКС. Чувството е дека појавата на Р5 донекаде ќе ја намали толеранцијата на монетарните власти на БРИКС на значителни промени во девизниот курс на нивните соодветни национални валути. Може да има и поголема координација на макроекономските политики на економиите на БРИКС и БРИКС+ за да се обезбеди помазна траекторија кон спроведувањето на следните фази од воведувањето на Р5. Севкупниот квалитет на макроекономските политики исто така веројатно ќе се подобри за да се обезбеди сигурна макроекономска основа за функционирањето на идната заедничка валута. Всушност, неодамнешните случувања може да укажуваат на такви трендови во сферата на монетарната политика бидејќи некои од пазарите во развој дејствуваа порано и порешително во спречувањето на инфлаторните притисоци во споредба со ФЕД и другите централни банки од развиените економии.
А потоа секако доаѓа и реакцијата од светските финансиски пазари за воведувањето на валутата БРИКС. Самото воведување на Р5 како сметководствена единица може да ги потхрани очекувањата за поголема идна побарувачка за валутите на БРИКС бидејќи проектот Р5 напредува до фазата на резервна валута и/или физичка единица за размена.
Создавањето на Р5 исто така може да ја поттикне употребата на националните валути (вклучувајќи ги и оние на БРИКС) во меѓународната трговија.
Во исто време, доларот може да почне да губи позиции поради очекувањата за пониски акции во глобалните девизни и трговски трансакции со стоки. Соодветно на рамнотежа, појавата на Р5 најверојатно ќе ги фаворизира ЕМ-валутите (Кои се валутите на новите пазари? Валутите на пазарот во развој се оние што се користат во земјите што се сметаат за „пазари во развој“ (ЕМ) – термин што нема прецизна дефиниција, но генерално се смета дека се однесува на нации што се во состојба на транзиција помеѓу статусот „во развој“ и „развиен“), особено јуанот, со одреден негативен ефект за американскиот долар – обемот на овие ефекти ќе зависи од точните модалитети на валутата БРИКС. Влијанието врз зелената банкнота веројатно нема да биде големо на краток рок бидејќи неизвесноста во врска со иднината на валутата БРИКС ќе остане значајна. Ефектот врз јуанот ќе биде релативно поизразен во споредба со другите ЕМ-валути поради поголемата тежина што може да ја има кинеската валута во кошничката Р5 и релативната важност за Кина од резултирачката промена во геоекономијата на глобалниот финансиски систем.
Исто така може да има ризици поврзани со воведувањето заедничка валута БРИКС, како што е сценариото за прекумерна ревност во воведувањето „напредни модификации“ на Р5 во форма на физичка единица за размена. Донекаде постои вознемирувачка наклонетост од страна на многу учесници на пазарот да се залагаат за создавање таква валута БРИКС во дигитална форма со многу додатоци како нафта или злато што ќе се користат за поддршка на оваа валута. Ова делумно може да се должи на изобилството на шпекулативни апетити околу создавањето на новата валута, кои фаворизираат зголемување на цената на биткоинот, златото или другите конкуренти во долари. Но, крајната цел на заедничката валута БРИКС е поголемо создавање богатство за домаќинствата и бизнисите на глобалниот југ, наместо да ги опслужува интересите на пазарните шпекуланти. Во овој поглед можеби е подобро да се направат работите транспарентни и едноставни во раните фази на проектот Р5 заради неговиот кредибилитет. Друг ризик е нестабилноста на кошничката Р5 и нејзините основни национални валути – ова бара да се направи подготвителна работа во однос на длабочината и квалитетот на поддршката на пазарната инфраструктура.
Севкупно, може да има важни дивиденди за БРИКС дури и со минималистички пристап прво да се избере патот на сметководствената единица за Р5. Влијанието од создавањето таква валута за глобалната економија, деловните операции и дебатата за меѓународната економска политика исто така може да биде значајно во блиска иднина. Во иднина од клучно значење е создавањето на новата валута БРИКС да не биде насочено само кон создавање алтернатива на доларот – туку во рана фаза клучните приоритети на проектот Р5 треба да се фокусираат на градење поголема доверба во финансиски системи и валутни инструменти на глобалниот југ, за олеснување поголема трговија и инвестиции меѓу Југ-Југ, како и развој на подлабоки пазари на капитал. Валутата БРИКС исто така ќе треба да послужи како веродостојно сидро за оние економии во развој што сè повеќе ќе ги преориентираат своите трговски и инвестициски текови кон глобалниот југ. На подолг рок, како што ќе напредува во фазата на резервна валута, Р5 ќе придонесе за побалансиран глобален монетарен систем и ќе се натпреварува за поголема важност заедно со американскиот долар и другите водечки резервни валути. На крајот на краиштата, како што вели западната економска мисла (комплименти на Вилфредо Парето), фер конкуренцијата е еден од темелите на ефикасните пазари што го зголемуваат (севкупното општествено) богатство.
