Кокаинот е втората најчесто консумирана недозволена дрога во ЕУ, по канабисот, со пазарна малопродажна вредност во 2020 година проценета на 10,5 милијарди евра (во опсег од 7,7 до 12,8 милијарди евра). Околу 3,5 милиони Европејци (15-64 години) пријавиле дека користеле дрога во изминатата година, 14 милиони во текот на нивниот живот. Додека употребата на кокаин останува концентрирана во јужниот и западниот дел на Европа, се чини дека пазарот се шири кон исток
ЕВРОПОЛ СО НОВИ ИНДИКАЦИИ ЗА ПРОИЗВОДСТВО И ТРГОВИЈА СО ДРОГА ВО ЕУ
Неодамнешниот најнов извештај на Европол и Агенцијата за дроги на Европската Унија покажува дека улогата на Европа во меѓународното производство и трговија со дрога се менува. Во анализата на пазарите на кокаин и метамфетамин, агенциите укажуваат на зголемени производствени активности во Европа и како соработката меѓу криминалните групи во светот создава нови безбедносни закани и го проширува пазарот.
Иновации во производствените процеси и хемиските прекурсори
Новите анализи ги опфаќаат трендовите по должината на синџирот на снабдување од производство и трговија до дистрибуција и употреба. Тие опишуваат голем и проширен пазар на кокаин и моментално мал, но постојано растечки пазар на метамфетамин во ЕУ. Тие, исто така, предупредуваат на зголемената закана од иновациите во производствените процеси и хемиските прекурсори, како и на растечкиот опсег на производи што може да бидат опасни за потрошувачите.
– Трговијата со нелегални дроги продолжува да доминира со сериозниот и организиран криминал во ЕУ, а речиси 40 отсто од криминалните мрежи што работат на меѓународно ниво пријавени во Европол се активни во трговијата со дрога. Борбата со оваа нелегална трговија е клучен приоритет за Европол и за ЕУ. Денешната анализа нè поддржува во разбирањето на динамиката на пазарот и е од клучно значење за формулирање ефективни одговори за спроведување на законот – истакна извршната директорка на Европол, Катерине де Бол.
Според директорот на Агенцијата за дроги на ЕУ, Алексис Гусдил, анализите покажуваат дека ЕУ се соочува со растечка закана од поразновиден наркопазар, кој е поттикнат од поблиската соработка помеѓу европските и меѓународните криминални организации.
– Ова резултира со рекордно ниво на достапност на дрога, зголемено насилство и корупција и поголеми здравствени проблеми. Како одговор на сето тоа, треба да бидеме уште почувствителни на сигналите што доаѓаат од пазарот и да инвестираме во поголема координирана акција, не само во Европа туку и со нашите меѓународни партнери во земјите производители и транзитните земји – нагласи тој.
Кокаин: Зголемено производство во Европа и рекордни заплени
Европа е главен регион за производство на синтетички дроги, и за домашниот и за надворешниот пазар. Сè повеќе таа е клучна точка за претовар на лекови што потекнуваат од друго место и наменети за други светски региони. И за кокаинот и за метамфетаминот постојат докази дека латиноамериканските и европските криминални групи се партнери во производството, трговијата и дистрибуцијата.
Анализата покажува дека европскиот пазар на кокаин се шири, а е поттикнат од невидените нивоа на шверц, што доведува до историски висока достапност. Високото ниво на производство на кокаин во Јужна Америка резултира со рекордни количества запленети во Европа. Европа е, исто така, дестинација и транзитна зона за кокаинот што оди кон Блискиот Исток и Азија. Сега, исто така, производството повеќе се одвива во Европа, што укажува на промени во улогата на регионот во меѓународната трговија со кокаин. комплексното снабдување со кокаин во ЕУ го обликува голема разновидност на поединци и криминални мрежи.
Кокаинот е втората најчесто консумирана недозволена дрога во ЕУ, по канабисот, со пазарна малопродажна вредност во 2020 година проценета на 10,5 милијарди евра (во опсег од 7,7 до 12,8 милијарди евра). Околу 3,5 милиони Европејци (15-64 години) пријавиле дека користеле дрога во изминатата година, 14 милиони во текот на нивниот живот. Додека употребата на кокаин останува концентрирана во јужниот и западниот дел на Европа, се чини дека пазарот се шири кон исток.
Четврта година по ред, во Европа во 2020 година беа запленети рекордни количества кокаин (214,6 тони), што претставува зголемување од шест отсто во однос на 2019 година, а тоа укажува на висока достапност на дрогата. Три земји – Белгија (70 тони), Холандија (49 тони) и Шпанија (37 тони) – сочинуваат околу три четвртини од вкупниот европски број, но големи количества беа запленети и во Италија (13,4 тони), Франција (13,1 т. ), Германија (11 т.) и Португалија (10 т). Иако Македонија е релативно мала земја, вреден за напомена е фактот што полицијата интензивно работи на откривање и сузбивање на овој вид криминал.
Најголемиот дел од кокаинот запленет во Европа пристигнува во контејнери за поморски бродови. Влезните места на испораките на кокаин се диверзифицираат, а поголеми количества се запленети во пристаништата во Источна Европа и Турција.
Најголем дел од производството на кокаин сè уште се одвива во Колумбија, Боливија и во Перу. Меѓутоа, новата анализа опишува како сега се одвива преработката на кокаин во Европа (главно во Белгија, Шпанија и Холандија). Големи количества хемиски прекурсори што се користат во производството на кокаин се запленети во лаборатории за недозволено производство и на европските граници. Неодамнешните податоци, исто така, укажуваат дека во Европа се преработуваат големи количества кокаин во прав од посреднички производи, како што се паста од кока и база на кокаин. Некои од нив се шверцуваат од Јужна Америка во транспортни материјали (на пример, јаглен, пластика) и потоа се извлекуваат во специјализирани објекти. Достапноста во Европа на големи количества кокаинска база и паста од кока создава ризик од појава на нови кокаински производи за пушење (на пример, крек) на европските потрошувачки пазари, што претставува значителен здравствен и социјален ризик.
И во земјава изминатиот период беа реализирани голем број заплени на дрога, меѓу кои имаше и кокаин, а секојдневните билтени покажуваат дека поединци со себе носат мали количества од оваа синтетичка дрога, најверојатно за сопствени потреби, што исто така претставува аларм за властите, бидејќи голема е искористеноста на кокаинот од страна на поединци.
Метамфетамин: Мал, но постојано растечки пазар
Метамфетаминот, најкористената синтетичка стимулативна дрога во светот, сè уште игра релативно мала улога на пазарот на дрога во Европа. Сепак, најновата анализа ја покажува зголемената закана од оваа дрога во регионот, бидејќи се зголемува достапноста и се шири употребата во нови области. Метамфетаминот се произведува во ЕУ за снабдување и на домашниот и на надворешниот пазар. Европа е, исто така, дестинација и транзитна зона за оваа дрога од други производствени центри (на пример, Иран, Нигерија, Мексико) за Азија и Океанија. Индустријата за метамфетамини во Авганистан претставува закана за ЕУ, со оглед на конкурентните цени и долготрајните патишта за шверц на дрога кон Европа.
Анализата покажува дека долгорочните трендови укажуваат на стабилна експанзија на пазарот. Помеѓу 2010 и 2020 година, бројот на заплени на метамфетамин во ЕУ 27 се зголеми за повеќе од двојно (од 3.000 на 6.200), додека запленетите количества се зголемија за 477 отсто, на 2,2 тони во 2020 година (ЕУ 27).
Во 2020 година, девет земји-членки на ЕУ пријавија демонтирање на 215 лаборатории за метамфетамин. Историски, производството во Европа обично се случувало во мали, но широкораспространети „кујнски“ лаборатории во Чешка и нејзините соседни земји. Додека тие сè уште постојат, сега постои зголемена загриженост за производствените капацитети лоцирани во Белгија и во Холандија, каде што метамфетамин може да се произведува во значително поголем обем.
Објектите за метамфетамин откриени во Белгија и во Холандија се зголемени по големина, софистицираност и производство од 2019 година. Препознавајќи ја профитабилноста на метамфетаминот, сега се гледа дека европските производители на синтетички дроги работат со мексикански криминални групи за да ги развијат производствените процеси и да ја искористат постојната инфраструктура во Европа. Покрај метамфетаминот произведен во Европа, од 2019 година во ЕУ се запленети количества од повеќе тони дрога со потекло од Мексико, што подразбира и соработка меѓу европските и мексиканските криминални мрежи.
Дополнителен развој е производството на метамфетамин во Авганистан, иако во моментов се чини дека земјата не е главен извор на снабдување на ЕУ. Сепак, со оглед на релативно ниската големопродажна цена на авганистанскиот метамфетамин, криминалните мрежи можеби сметаат дека е економски привлечно да се транспортира дрогата во ЕУ по воспоставените маршрути за шверц на хероин.
Со анализа на комуналните отпадни води се детектира нелегално производство на метамфетамини
Употребата на метамфетамин во Европа историски е концентрирана во Чешка и во Словачка, но се чини дека употребата се шири и на други места. Најновите податоци за отпадните води откриваат дека лекот е присутен и во Белгија, Кипар, источниот дел на Германија, Шпанија, Турција и неколку северноевропски земји (на пример, Данска, Летонија, Литванија, Финска, Норвешка). Од 58 града со податоци за остатоци од метамфетамин во комуналните отпадни води за 2020 и 2021 година, околу половина (27) пријавиле зголемување.
Со поголемите количества метамфетамин присутни на европскиот пазар, постои загриженост за зголемената побарувачка за лекот, особено во неговата форма за пушење (кристален мет). Тоа може да има долгорочни импликации, вклучувајќи и поголемо оптоварување на здравствените системи и закана за јавната безбедност.
Пораст на насилството и корупцијата со зголемувањето на шверцот на дрога
Насилство и корупција, кои долго време се гледаат во традиционалните земји што произведуваат дрога, сѐ повеќе се забележани во ЕУ. Анализите нагласуваат дека во некои земји-членки на ЕУ (Белгија, Шпанија, Франција, Холандија) конкуренцијата меѓу доставувачите на дрога е засилена, што резултира со зголемување на насилните судири. Проширениот пазар на кокаин во ЕУ со себе донесе пораст на убиствата, киднапирањата и заплашувањата, при што насилството се прелеа на оние надвор од пазарот на дрога (на пример, адвокати, владини службеници, новинари). Во меѓувреме, растот на големото производство на метамфетамин во Европа има потенцијал „да поттикне поголема корупција по синџирот на снабдување, создавајќи паралелна економија“. Корупцијата е идентификувана како клучна закана во ЕУ, при што се проценува дека речиси 60 отсто од криминалните мрежи ја користат корупцијата како олеснувач.
Загрозување на животната средина со производството на дроги
Истакната меѓусекторска тема во наодите е влијанието на производството на лекови врз животната средина. Ова вклучува фрлање хемиски отпад, што може да резултира со еколошка штета, ризици за јавната безбедност и високи трошоци за чистење. Во последните години во лабораториите за производство на синтетички дроги во Белгија и Холандија се регистрирани смртни случаи, поради пожари, експлозии или задушување од јаглерод моноксид или други отровни испарувања.
Влијанието на ковид-19 на пазарите на кокаин и метамфетамин
И покрај невиденото нарушување предизвикано од пандемијата на ковид-19, пазарите на кокаин и метамфетамин во ЕУ продолжија да се развиваат. Анализите покажуваат дека ограничувањата на ковид-19 се чувствувале повеќе на ниво на мало отколку на големо, каде што шверцот на кокаин преку поморските патишта продолжил на нивоата од пред пандемијата. Пазарите за малопродажба на дрога беа нарушени за време на раните заклучувања, иако дилерите брзо се адаптираа користејќи нови методи (услуги за шифрирани пораки, апликации за социјални медиуми, онлајн извори и испораки дома). Во 2020 година, метамфетаминот беше една од дрогите што најчесто се запленуваа во поштенските пратки.
