Комисијата за политички прашања и демократија на Парламентарното собрание во Советот на Европа (ПССЕ) на својот редовен состанок, одржан на 27 март, препорача Косово да биде покането да стане членка на Советот на Европа. ПССЕ денеска (16 април) би требало да ја следи препораката. „Нова Македонија“ е првиот печатен медиум што објави детали од извештајот на ПССЕ за препораката за Косово, во кој за првпат во историјата сите земји членки на Советот на Европа сметаат дека апликантот не е држава
Парламентарното собрание на Советот на Европа (ПССЕ) денеска заседава за членство на Косово во Советот на Европа (СЕ)
Одобрувајќи го нацрт-мислењето на состанокот одржан на 27 март во Париз, врз основа на извештајот на Дора Бакојани (Грција, ЕНП/ЦД), Комисијата го поздрави долгиот список на обврски преземени во писмена форма од страна на косовските власти и нагласи дека „пристапот ќе доведе до зајакнување на стандардите за човекови права преку гарантирање пристап до Европскиот суд за човекови права на сите лица што спаѓаат под јурисдикција на Косово.
Парламентарното собрание на Советот на Европа – кое ги собира парламентарците од 46-те земји членки на Советот на Европа – треба да расправа за препораката на комисијата, за време на следната пролетна пленарна сесија, на која ќе гласа за конечната одлука за мислење за апликацијата на Косово за членство. Конечната одлука за членство ја носи Комитетот на министри на Советот на Европа, бидејќи ПССЕ има само советодавен карактер.
Членството во Советот на Европа треба „да даде нов поттик што ќе му овозможи на Косово да продолжи да напредува во зајакнувањето на човековите права, демократијата и владеењето на правото и да се справи со предизвиците и исклучителните области на загриженост“, подвлече Комисијата, наведувајќи прашања како што се јазот помеѓу нормативната рамка и нејзината ефективна имплементација, потребата да се подобри заштитата на правата на немнозинските заедници и потребата да се поттикне клима погодна за доверба, помирување и вклучување.
Комисијата го поздрави како „одлучувачки напредок“ извршувањето на пресудата на Уставниот суд во случајот со манастирот „Високи Дечани“, додавајќи дека формирањето на заедницата на општини со српско мнозинство треба да биде „постпристапување“ за Косово, што ќе помогне да се обезбеди заштита на правата на косовските Срби, и дека експропријациите треба да се вршат „со најстрого почитување на законот“ и во целосна согласност со планот на Ахтисари.
Истакнувајќи ја влошената безбедносна ситуација во општините на северот на Косово, комисијата истакна дека „ризикот од отворено насилство во Косово е премногу реален“ и рече дека безбедноста зависи од „заштитните права на српската заедница, смирувањето на тензиите и нормализацијата на односите меѓу Косово и Србија“.
Признавајќи ги досега „невидените“ околности на барањето, имајќи предвид дека голем број земји членки на Советот на Европа не го признаваат Косово како држава, Комитетот повика на „дипломатија, дијалог и компромис“ и го покани Комитетот на министри да се погрижи за пристапувањето да „не ја прејудицира позицијата на секоја земја членка во однос на државноста на Косово“.
Комисијата исто така препорача Собранието да отвори постапка за мониторинг на Косово, со цел да се обезбеди почитување на обврските преземени од неговото пристапување.
Од српската делегација наведуваат дека ќе се спротивстават со аргументите што ќе упатуваат на безбедносната состојба во Косово, на тоа што Приштина не ја формирала ЗСО и дека со таквата одлука се прекршува статутот на организацијата, јавија српските медиуми.
Во нивните извештаи се додава дека претседателот Александар Вучиќ вчера изјавил дека Србија ги презела сите мерки и дека им пишал на сите членки на Советот на Европа и ги повикал уште еднаш да размислат за прифаќањето на Косово во СЕ, како и за тоа нивната одлука да биде различна од Комитетот на министри.
„Нова Македонија“ е првиот печатен медиум што објави детали од извештајот на ПССЕ за препораката за Косово, во кој за првпат во историјата сите земји членки на Советот на Европа сметаат дека апликантот не е држава. Доколку не е потребна едногласност за пристапување на нова членка, приемот на нова членка би бил без преседан. Дипломатијата, дијалогот и компромисот се неопходни за да се осигури дека приемот на Косово нема да го наруши единството на земјите членки на Советот на Европа, што би било спротивно на духот на самитот од Рејкјавик, се наведува во мислењето на Дора Бакојани.
Во одлуката на Комитетот на министри треба да се обезбедат потребните заштитни мерки за да се обезбеди пристапот на Косово во Советот на Европа да се одвива без да се наруши позицијата на различни земји членки во однос на државноста на Косово надвор од институционалната рамка, особено во нивните билатерални односи. Во исто време, сите земји членки, вклучувајќи ги и оние што би можеле да ви се спротивстават, треба да ја почитуваат одлуката донесена од Комитетот на министри и да соработуваат искрено и ефективно во постигнувањето на целите на Советот на Европа преку обезбедување на правилно функционирање на своите институции, тела и механизми. Организацијата како таква не може да продолжи да има политика на неутралност во однос на статусот на Косово откако ќе биде примена како членка. Затоа, повеќе нема да биде неопходно да се користат ѕвездичката и соодветната фуснота и затоа сегашната практика би застарела.
На крајот, собранието треба да биде подготвено да ја испита апликацијата на Косово за членство во Комитетот на министри во рамките на Мешаниот комитет. Интересно е дека Комисијата за политички прашања на ПССЕ се темели на мислењето на два „еминентни“ правници назначени од бирото на ПССЕ, Томас Маркет и Сиа Спилиопулу Акермарк. Изненадува зошто ПССЕ не побара од Венецијанската комисија, која е најнадлежна за правни мислења во Советот на Европа и за земјите членки, да се изјасни за ова прашање. Експертите уште на почетокот од нивниот извештај нагласуваат: „Овој документ е експертски извештај доставен до бирото на Парламентарното собрание по негово барање. Тој ја претставува нашата правна анализа и е напишан во наше лично име“.
„Еминентните правници се ограничија на процена на усогласеноста на косовскиот правен систем со стандардите на организацијата и не се осврнаа на прашањето дали Косово ги исполнува условите за членство во Советот на Европа според нејзиниот статут, кој во членот 4 се однесува на која било ’европска држава’. Од нивна гледна точка, оценувањето на државноста е политичка одлука. Сепак, тие појаснија дека меѓународното присуство на Косово нема извршни овластувања, дека косовските власти вршат јурисдикција над територијата и населението на Косово, а тоа второто одржува меѓународни односи“.
Во извештајот Бакојани се повикува на Конвенцијата од Монтевидео за правата и должностите на државите од 1933 година, која, според државната практика и доктрина, го кодифицира обичајното меѓународно право, и имплицитно изјави дека Косово ги исполнува релевантните критериуми. Понатаму, таа потсетува дека Меѓународниот суд на правдата заклучил, во своето советодавно мислење, дека прогласувањето независност на Косово не е спротивно на меѓународното право и не ја прекршило Резолуцијата 1244 на Советот за безбедност на Организацијата на Обединетите нации.
„Признавањето е привилегија на државите. Затоа на крајот од секоја земја членка ќе зависи да процени дали Косово е ’европска држава’ за целите на статутот на Советот на Европа при гласањето за апликацијата на земјата за членство. Според внатрешните прописи на Советот на Европа, оваа одлука не бара едногласно гласање и може да се донесе со двотретинско мнозинство од неговите членови“ , се наведува во предложеното мислење.
Ова толкување на ПССЕ го остава отворено и прашањето дали по приемот на Косово во Советот на Европа, некои други земји членки може да се соочат со слични барања од нивните автономни региони или сепаратистички движења, кои можат да побараат специјален статус во најстарата паневропска организација.
Тони Гламчевски, дописник на „Нова Македонија“ од Стразбур
