Традиционалните верски поделби редовно поттикнуваат конфликти на Блискиот Исток. Кога станува збор за поделбата на муслиманите на сунити и шиити, тогаш не е поделен само Блискиот Исток туку и исламскиот свет во целина. Поделбата меѓу сунитите и шиитите е многу опасна, како што покажува историјата повторно и повторно. Заедно со сите други фактори (политички, економски, културни), несогласувањата меѓу сунитите и шиитите ги поттикнаа Арапската пролет во 2011 година и последователната ескалација на крвавата и долготрајна сириска граѓанска војна, како и војните и насилството во Ирак, Јемен и на друго место.
Благодарение на верскиот раскол се проширија пукнатините меѓу сунитските и шиитските земји. Саудиска Арабија и Иран водат два спротивставени исламски блока. Растечките конфликти на исламските фракции, исто така, дадоа поттик за подемот на радикалните исламски фундаменталисти, кои претставуваат закана за целиот свет, како што се Ал каеда, ИСИС и фронтот Ал нусра. Фељтонот на порталот „Геополитика“
ја анализира генезата на проблемот во неколку продолженија
Сунитско-шиитски конфликт: историја и современи предизвици (3)
Денеска сунитите се огромно мнозинство. Од околу 1,9 милијарда муслимани низ светот, сунитите сочинуваат околу 85 отсто, а шиитите само околу 15 отсто. Сунитите се мнозинство во најголемиот број муслимански земји. Шиитите го сочинуваат мнозинството од населението во Иран, Ирак, Бахреин и Азербејџан. Ги има толку колку што има сунити во Либан. Шиитите се значително малцинство во Јемен (35-40 отсто), Турција (10-15 отсто), Кувајт (20-25 отсто), Пакистан (15 отсто), Сирија (13 отсто), Саудиска Арабија (5-10 отсто), Авганистан (15 отсто), Чад (21 отсто).
Муслиманите шиити во моментов сочинуваат 36 отсто од вкупното и 38 отсто од муслиманското население на Блискиот Исток. Освен постојаните конфликти, сунитските и шиитските муслимани во многу региони моментално живеат заедно во мир. Во регионите каде што меѓуфракциските односи се релаксирани, како што се Азербејџан и Кувајт, стана вообичаено членовите на двете фракции да се венчаат едни со други и да се молат во исти џамии. Интересно е што поради конфликтот меѓу шиитскиот водач Али и сунитските калифи против Али, Абу Бакр, Омар, Осман, Муавија и Језид, ретко кој шиит на своето дете ќе му ги даде имињата на сунитските водачи. Од друга страна, ретко кој сунит на своето дете ќе му ги даде имињата на шиитските лидери како Али, Хусеин, Хасан, Абас, Заинаб. Исклучок се суфиските муслимани од причина што многу суфии на Балканот и Турција ги обожаваат суфиските ирански великани како Руми, Хафез, Саади.
Влијанието на Иранската револуција
Иако Иранската исламска револуција беше технички шиитска, таа не беше само шиитска туку и панисламска – таа беше направена за сите муслимани и за сите угнетени луѓе во светот. Иранската револуција ги мотивираше исламските радикали низ светот да се обидат да спроведат исламски револуции за да воспостават исламски републики и шеријатско владеење. Во својата суштина, таа беше антиколонијалистичка и насочена против империјализмот на САД, Велика Британија и Советскиот Сојуз. Иако револуционизираниот шиитски Иран испрати порака до остатокот од светот да се ослободи од тиранијата, врховниот лидер на исламската револуција, ајатолахот Рухолах Хомеини, нагласи дека нема намера да се меша во внатрешните работи на други земји или да извезува револуција, иако имаше одредени обиди. Ваквиот ирански став овозможи добри односи со другите земји. Сепак, Иранската револуција несомнено ги инспирираше радикалите да се обидат за револуционерен удар, а повеќето од нив беа сунити. Вака сунитските муџахедини во Авганистан успеаја да го соборат СССР во 1980-тите. Интересно е што и покрај конфликтот меѓу двете деноминации, сунитските и шиитските земји обично заеднички ја поддржуваат борбата на муслиманите против немуслиманите. Добри примери се војните во Босна и Херцеговина и Нагорно Карабах и израелско-палестинските конфликти. Во сите овие војни, како што може да се види деновиве за време на последната рунда судири меѓу Израелците и Палестинците, и покрај теолошките и политичките разлики, и Ријад и Техеран ја поддржуваат муслиманската кауза.
Сунитско-шиитски војни
Иако на Запад секуларизмот зеде замав и нема повеќе верски војни, како што беше случајот меѓу католиците и протестантите во средниот и модерниот век (на пр. Триесетгодишната војна), на Блискиот Исток е сосема поинаку. Во оваа проблематична област на светот, религијата сè уште е фактор што ги одредува политичките и општествените процеси. Религијата е исклучително важна и за неа се водат безмилосни војни. Многумина надвор од регионот не го разбираат ова. Според некои информации, пред инвазијата на Ирак во 2003 година, американските тајни служби не зеле предвид дека режимот на Садам Хусеин се потпирал на 30 отсто сунити, кои владееле со околу 60 отсто шиити! Американците очигледно не беа заинтересирани за ова, што беше огромна грешка што резултира со нови војни, етничко чистење и ликвидации каде што помалиот број сунити поминаа катастрофално. Слично на тоа, американските креатори на политиката не ја земаа предвид заштитата на шиитите и христијаните кога безрезервно ги поддржуваа сунитските движења, кои беа на чело на Арапската пролет во 2011 година.
Во Сирија, револуцијата беше предводена од жестоки сунитски муслимани против мултикултурниот режим на Башар ал Асад. Асад владееше со помош на 13 отсто алавити (разгранок на шиизмот) и членови на други малцински вери над околу 74 отсто сунити. Американците не земаа предвид каква судбина ги чека алавитите, христијаните (10 отсто од населението), Јазидите, Евреите и другите несунити кога радикалните сунитски исламисти ќе ја преземат власта. Тие не ја презедоа власта во Дамаск, туку се случија масовни злосторства, убиства и етничко чистење на шиитите, христијаните и другите малцинства. Да паднеше владата на Асад, ќе имаше масакри од епски размери и милиони ќе беа убиени или раселени. Голем дел од сириската „умерена опозиција“, која беше безрезервно поддржана од Западот, отворено соработуваше со ИСИЛ, Ал нусра и други радикални терористички организации, а западните политичари одамна ја свртеа главата кон тоа само за да го соборат Асад. Војната резултира со тоа што Сирија во 2020 година беше етничко исчистена од Евреите, кои беа убиени или принудени да побегнат. Војната во Јемен е слична бидејќи во нејзината суштина е сунитско-шиитскиот конфликт. За жал, на Запад не се зборува многу за оваа војна, бидејќи ЕУ и САД таму немаат некој посебен интерес. Во последниве години, во Јемен се одвиваше голем терор во режија на Саудиска Арабија и нејзините сојузници, кои им помагаа на нивните синитски сојузници да го соборат од власт малцинското шиитско движење Хути. Слични сунитски-шиитски војни се водеа и во Либан.
Опасност од голема војна
Саудиска Арабија и Иран играат улога во сите сунитско-шиитски судири бидејќи водат прокси-војни преку силите на теренот. Во последниве години, ситуацијата на Блискиот Исток не беше премногу охрабрувачка, иако дипломатските односи меѓу Ријад и Техеран беа нормализирани преку Кина во март оваа година. Така, шиитите се дискриминирани во Пакистан, Саудиска Арабија, ОАЕ, Катар, како и сунитите во Ирак и Иран. Сите овие поделби се закануваат со голема внатремуслиманска војна на Блискиот Исток. Кога би се случила толку голема војна, едниот пол би бил предводен од Ријад, а другиот од Техеран. Дури и некои политичари од Турција и од Пакистан изјавија дека во голема војна двете гранки на исламот нема да застанат настрана, туку ќе интервенираат во корист на нивната деноминација. Тоа би било особено непријатно во Либан, каде што живеат шиити, сунити и христијани.
Сигурно е дека голема војна ќе доведе до прогон на шиитите во сунитските држави и на сунитите во шиитските држави. Европа би била зафатена од нов досега невиден бран бегалци (неколку милиони), кој дополнително би ги дестабилизирал кревките основи на кои функционира Европската Унија, како што се шенген-зоната, слободата на движење и политиката на отворени врати. Ваквата голема војна темелно би го потресла Блискиот Исток и би го вратила неколку децении наназад, а би имала негативно влијание и врз остатокот од светот, бидејќи има важни извори на нафта и гас и Суецкиот Канал, преку кој минува 12 отсто од светската трговија и 30 отсто од светскиот контејнерски сообраќај. Имајќи го предвид ова, сосема е нелогично Западот генерално да се усогласува со сунитскиот табор, кој е многу повоинствен и поопасен од шиитскиот, бидејќи Иран (иако со него владее мула) во принцип не ја извезува Исламската револуција, како што прават Саудиска Арабија, Катар и ОАЕ.
Заклучок
Решението за избегнување голема внатремуслиманска војна, како и мали војни меѓу муслиманите лежи во единственото логично решение: внатреисламски дијалог. Свештеничките водачи на двете исламски конфесии (имами, улеми, муфтии итн.) треба да седнат на маса и да ги опуштат тензиите по принципот „твоето е твое, а моето е мое“ и да најдат начини за соработка и соживот. Покрај свештеничките водачи, треба да се потрудат и политичките лидери на муслиманските земји да најдат добри договори со цел унапредување на исламскиот свет во целина и на Блискиот Исток. Регионот веќе има доволно други предизвици со кои треба да се справи во 21 век, како што се социјалните нееднаквости, временските катастрофи и тензиите на интересите, кои ја надминуваат религијата.
(Крај)
