Кинеската и персиската цивилизација имаат историски врски што датираат повеќе од две илјади години. И покрај разликите, двете цивилизации имаат многу сличности што овозможија создавање историско пријателство меѓу иранскиот и кинескиот народ. Во минатото и денес, двата народа се поврзани со патиштата на свилата, односно Иран беше и останува врската меѓу Кина и Европа. Во 20 век и двете земји доживеаја револуции што ги свртеа за 180 степени, Кина во 1949 година, комунистичка, и Иран во 1979 година, исламска. Воспоставените системи функционираат и денес
Фељтон: Партнерството на Иран и Кина (2)
Во март, благодарение на кинеското посредување, беше постигнат договор за нормализација на иранско-саудиските односи по седум турбулентни години конфликт. Ванг Ји рече дека раздвижувањето меѓу Иран и Саудиска Арабија со посредство на Кина предизвика „бран на помирување“ на Блискиот Исток и вети дека цврсто ќе го поддржи Техеран за „прашањата што се однесуваат на основните интереси“. Помирувањето на шиитскиот Иран и сунитската Саудиска Арабија е дефинитивно одлична работа и добивка за целиот регион и за муслиманскиот свет. Како економска велесила, Кинезите им понудија „морков“ на двете страни доколку се помират, а таквата политика донесе успех.
Понатамошни позитивни процеси
Во јули Мохамад Багер Золкадр, секретар на иранскиот совет за определување целисходност (кој одлучува дали законите се усогласени со шеријатскиот закон и, иако не се дел од законодавниот дом, може да ги поништат одлуките на парламентот), прими кинеска делегација предводена од Чен Ганг, член на Централниот комитет на Комунистичката партија. Тие разговараа за повеќе прашања поврзани со односите меѓу Иран и Кина. Иранскиот функционер рече дека историјата на односите меѓу двете цивилизации Иран и Кина е долга повеќе од 2.200 години.
Осврнувајќи се на 10-годишнината од воспоставувањето на односите меѓу двете тела, Золкадр рече: „Неодамнешната посета на високата делегација на Советот на Кина укажува на унапредување и развој на соработката меѓу двете земји. Присуството на оваа делегација и посетата на Иран од министерот на Комунистичката партија на Кина во блиска иднина може да бидат ефективни и за развојот на односите меѓу двете земји“.
Пристапувањето на Иран во БРИКС
На 20 август, пред 15-от самит на БРИКС во Јоханесбург, иранскиот министер за надворешни работи Хосеин Амир Абдолахиан и неговиот кинески колега Ванг Ји во телефонски разговор ги опишаа односите меѓу двете земји како „позитивни и прогресивни“. Според иранскиот дипломат, историското 25-годишно сеопфатно стратегиско партнерство се движи во „вистинската насока“. Ванг даде и охрабрувачка оцена за односот меѓу двата народа. Иран е меѓу земјите што поднесоа официјално барање за приклучување кон БРИКС. Кина го поздрави барањето на Иран да му се приклучи на БРИКС на 1 јануари 2024 година, заедно со Аргентина, Египет, Етиопија, Саудиска Арабија и ОАЕ. Ванг изјави дека Иран се смета за клучен учесник во новиот пат на свилата.
На самитот на БРИКС во Јужна Африка на 24 август, претседателот Раиси го пофали проширувањето на алијансата. „На светот му треба конвергенција за да изгради фер систем заснован на колективни интереси, а БРИКС се смета за симбол на таквата промена и еволуција во глобалните односи“, рече Раиси, додавајќи дека Иран е подготвен да ги поддржи напорите на блокот да се оддалечи од користењето на американскиот долар во трговијата.
Заменик-шефот на кабинетот на Раиси за политички прашања, Мохамад Џамшиди, го пофали членството на Иран како „стратегиски успех“ и „историски развој“. Под Раиси, Техеран бара нови економски партнери – од Венецуела до Индонезија – за да го ублажи влијанието на американските економски санкции, повторно воведени откако Доналд Трамп ги повлече САД од иранскиот нуклеарен договор во 2018 година.
Кинескиот претседател Шји Џјинпинг го прогласи проширувањето на БРИКС за „историско“ и вети „понатамошно зајакнување на силите за светски мир и развој“.
Економски врски
Економски гледано, Иран е силно зависен од извозот во Кина. Според процените што вклучуваат извоз на нафта што ги заобиколува санкциите, речиси 30 отсто од извозот на Иран оди во Кина. Кина е главен трговски партнер на Иран десетта година по ред. Трговијата на Иран со Кина достигна речиси 16 милијарди долари во 2022 година, што е за 7 отсто повеќе отколку во 2021 година. Кинезите најмногу извезуваат машини, електроника и ИТ-опрема во Иран. Иран е заинтересиран за привлекување кинески инвестиции поради способноста на Кина да инвестира во иранска инфраструктура за која има потреба од инвестиции. Кинеските инженери го имаат потребното знаење, а компаниите имаат пари.
Иако во последната деценија Иран е само 50-от трговски партнер на Кина, тоа е многу важно. Пекинг продолжи да увезува иранска нафта и покрај обновените американски санкции од 2018 година. Кинескиот увоз на сурова нафта од Иран постави нов рекорд во декември 2022 година. Кина го гледа Иран како извор на евтина енергија и како свој единствен снабдувач во Персискиот Залив (стратегиски енергетски регион може да биде уверен дека нема да подлегне на притисокот на САД во случај на кинеско-американски тензии). Исто така, Иран е важен за Кинезите како голем потрошувачки пазар за извоз на кинески стоки и како земја што контролира важни трговски патишта на новиот пат на свилата. Покрај тоа, Кина исто така верува дека Иран има неискористен економски потенцијал поради неговата долгорочна изолација во светската трговија и нејзиното големо, младо и добро образовано население.
„Геополитика“
(Продолжува)
