Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати прераснуваат во едни од најголемите светски инвеститори во вештачка интелигенција (ВИ), но истовремено се зголемува загриженоста за нејзина злоупотреба
Анализа на „Дојче веле“: Дали развојот на напредните технологии е меч со две сечила?
Во светот се зголемува употребата на таканаречените системи засновани на вештачка интелигенција, но тие отвораат нови начини за потенцијално кршење на најосновните права на луѓето преку следење или манипулирање со нив, предупредуваат експертите. Постои опасност дека употребата на системи базирани на вештачка интелигенција дополнително ќе ги влоши постојните неправди, особено кога државите сега ги зајакнуваат развојот и употребата на оваа напредна технологија со вложување милијарди долари.
Големи инвестиции во вештачката интелигенција
Најновите пазарни разузнавачки информации сугерираат дека владите на богатите земји од Персискиот Залив што произведуваат нафта, како што се Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), Саудиска Арабија и Катар, сега трошат исто толку, ако не и повеќе од некои поединечни европски земји за унапредување на технологиите поврзани со вештачката интелигенција. Извештајот за светските трошоци за вештачка интелигенција на Меѓународната корпорација за податоци вели дека Блискиот Исток ќе потроши три милијарди долари (2,8 милијарди евра) за вештачка интелигенција оваа година, што ќе се зголеми на 6,4 милијарди долари до 2026 година. Инвестициите ќе продолжат да се зголемуваат, велат истражувачите на пазарот, со тоа што регионот ќе забележи годишен раст на трошоците од речиси 30 отсто во оваа технологија во следните три години. Експертите забележуваат дека тоа е најбрзата стапка на раст во светот во наредните години.
Како мошне популарен термин, вештачката интелигенција опфаќа широк опсег на дигитални технологии. Тоа може да значи сè од брза обработка на големи количества дигитални податоци за анализа, до она што е познато како „генеративна вештачка интелигенција“. Вториот, кој ја вклучува програмата „ЧетГПТ“, привлекува внимание и многу е дискутиран, се смета за еден од највозбудливите случувања во вештачката интелигенција бидејќи „генерира“ информации и увиди додека се развива.
Каква развојна стратегија претпочитаат земјите од Персискиот Залив?
Земјите од Персискиот Залив трошат многу на вештачка интелигенција, бидејќи тоа е важен дел од идните планови за развој на нивните национални економии подалеку од приходите од нафта. ОАЕ беа првите во регионот што усвоија национална стратегија за вештачка интелигенција во 2017 година и станаа првата земја во светот што назначи министер за вештачка интелигенција. Други земји, вклучувајќи ги Египет, Јордан, Мароко, Катар и Саудиска Арабија, оттогаш го следеа примерот, повеќето од нив во изминатите три години.
Саудиска Арабија е особено значајна затоа што има намера да ги користи сите видови вештачка интелигенција во својот футуристички проект за градење градови „Неом“ и има богатство да инвестира во овие технологии, како преку државно финансирање така и преку нејзиниот суверен фонд за богатство контролиран од државата.
Перцепциите за вештачката интелигенција во земјите од Персискиот Залив исто така се разликуваат. Истражувањето на ИПСОС за меѓународните ставови кон вештачката интелигенција од 2022 година ги праша луѓето дали мислат дека користењето на вештачката интелигенција во производите и услугите за широка потрошувачка нуди повеќе предности отколку недостатоци. Нешто повеќе од три четвртини од луѓето од Саудиска Арабија беа ентузијасти, согласувајќи се дека нуди повеќе бенефиции, во споредба со само 37 отсто од повнимателните германски испитаници.
Како се користи вештачката интелигенција?
Во моментов во земјите од Персискиот Залив, технологиите за вештачка интелигенција се користат за исти нешта како и во други земји, на пример чет-ботови на веб-страниците на трговците на мало или за да се насочат државните услуги за електрична енергија и вода, да се подобрат дигиталните финансиски услуги како електронско банкарство, да се анализираат перформансите на компаниите како авиокомпанијата „Емирати“ или да се обезбеди увид во локалните податоци за здравствена заштита. Кон крајот на мај, ОАЕ дури и претставија сопствена верзија на „ЧетГПТ“.
Ништо од ова не значи дека би се јавила злоупотреба. Но истата загриженост што беше изразена во врска со употребата на вештачка интелигенција на друго место, важи и овде. Активистите за дигитални права не се сериозно загрижени за можно црно сценарио како од научнофантастичните филмови. Тие се повеќе загрижени за безбедноста на податоците, надзорот, филтрирањето на содржината, насоченото ширење на пропагандата, точноста во анализата на вештачката интелигенција и пристрасноста, како и потенцијалот за „двојна употреба“ на одредени технологии поврзани со вештачката интелигенција.
На пример, препознавањето лице со вештачка интелигенција има потенцијал за двојна употреба, како за цивилни така и за воени цели. Како што изјави Џефри Хинтон, почитуваниот пионер на вештачката интелигенција, кој се најде на светските насловни страници кога неодамна ја напушти работата во „Гугл“, за „Њујорк тајмс“ изјави дека „тешко може да се најде решение како може да се спречи злоупотребата на вештачката интелигенција“.
Дали постои законска регулатива?
Во резимето од 2022 година на законите што моментално се однесуваат на вештачката интелигенција на Блискиот Исток, истражувачите од мултинационалната правна фирма „Ковингтон и Бурлинг“ истакнаа дека сè уште не постои законска регулатива за вештачка интелигенција во регионот. ОАЕ и Саудиска Арабија објавија етички упатства за употреба на вештачката интелигенција. Сепак, насоките на ниту една земја, кои вклучуваат листа за тоа што е дозволено да изработуваат софтверските програмери, не се правно обврзувачки. Тоа нешто им е заедничко со силно критикуваните етички упатства за вештачката интелигенција во други држави.
Подготвил: Mарјан Велевски
