На Брисел му се неопходни метали и ретки руди за да успее во својата енергетска транзиција и дигитализација, но повеќето материјали доаѓаат од Кина, пишува Инса Верде за „Дојче веле“
СТАРИОТ КОНТИНЕНТ НА МАКИ ПОРАДИ НАБАВКАТА НА РЕТКИ СУРОВИНИ
И покрај тоа што Европската Унија (ЕУ) се труди да ги намали своите енергетски резерви од Русија, Унијата исто така во голема мера е зависна од Кина кога станува збор за индустриските метали и ретките руди што ѝ се потребни за ветерните турбини, електричните возила, соларните ќелии и полупроводниците. Со оглед на зголемената брзина на дигитализација и енергетска транзиција, побарувачката за такви суровини сигурно дополнително ќе се зголеми, но рударството е концентрирано само во неколку региони во светот. Тоа значи дека Кина во иднина би можела да предизвика голема главоболка за ЕУ. Азиската земја извезува многу суровини што се неопходни за индустриите ориентирани кон иднината. Згора на тоа, според Сијаменд Ал Барази од Германската агенција за минерални ресурси (ДЕРА), Кина игра клучна улога не само во рударството туку и во обработката на материјалите.
Кина држи монопол на пазарот
Зависноста на ЕУ од увоз на метал е некаде помеѓу 75 и 100 отсто во зависност од металот. Од 30 суровини што Унијата ги класифицира како критични, 19 се претежно увезени од Кина. Списокот вклучува магнезиум, ретки руди и бизмут, додека Кина обезбедува до 98 отсто од резервите потребни во ЕУ. Оваа зависност може дури и да се зголеми во иднина. Блокот смета дека само побарувачката за кобалт ќе се зголеми петкратно до 2030 година. Побарувачката за литиум се очекува да се зголеми за 18 пати до 2030 година и 60 пати до 2050 година, како резултат на кампањата за е-мобилност на блокот.
Политичко влијание
Во 2010 година, некои аналитичари рекоа дека Кина го користи својот монопол на суровини за да изврши политичко влијание кога Пекинг го ограничи извозот на ретки земји, забележувајќи скок на цените. Потегот подоцна беше разгледан од Светската трговска организација и Кина мораше да ги повлече своите извозни намалувања. Сепак, нема гаранција дека побарувачката на Европа ќе биде целосно покриена во иднина. Европа не треба да биде изненадена ако Кина го намали извозот на суровини. Во својот најнов петгодишен план, Пекинг јасно стави до знаење дека извозот ќе биде намален за да се задоволи растечката домашна побарувачка. Кина се надева дека ќе стане климатски неутрална до 2060 година и има потреба од повеќе критични суровини за себе. Во стратегиски потег, Кина веќе обезбеди увоз од Африка и од други места преку големи инвестиции и долгорочни договори. Наместо да извезува суровини, Кина има цел да стане глобален технолошки лидер во клучните индустрии.
Германија во дилема
Германија со години се обидува да го диверзифицира увозот на суровини. Ретките руди се увезуваат не само од Кина туку и од Бразил. Во 2010 година беше формирана германската агенција за минерални ресурси, која постојано ја следи достапноста на ресурсите низ светот. Истражувањето на ДЕРА покажува дека Германија и понатаму главно се потпира на кинескиот увоз, вклучувајќи суровини и преработени стоки. Се чини дека Кина е подготвена да започне со поодржливи методи на производство и да направи повеќе за заштита на животната средина. Домашните инспекции во индустријата за производство на магнезиум кон крајот на минатата година резултираа со затворање голем број погони низ Кина. Како резултат на тоа, цената на тон магнезиум скокна од 1.850 на 9.250 евра. Според Ал Барази, истото тоа се случило во индустријата за производство на силициум во Кина, што доведе до намалено севкупно производство.
Ќе се отворат рудниците во Европа?
Во есента 2020 година беше основана Европската алијанса за суровини, која треба да ја подобри безбедноста на снабдувањето и да го диверзифицира увозот за индустриите во Европа. Покрај тоа, ЕУ има цел да ги зголеми сопствените активности за рударство и преработка. Некои од критичните материјали може да се најдат во Европа, но многу земји не сакаат рударски активности во нивна близина. Протести против отворање рудници на литиум имаше во Шпанија, Србија и Португалија. Во Германија има наоѓалишта на литиум. По долгиот период на барање инвеститори, рударството на литиум треба да започне во германската покраина Саксонија, во 2025 година. Финансирањето нови рударски проекти останува огромен проблем, како што вели Ал Барази, кој укажува на недостиг од ризичен капитал. Ако се земе предвид цената на одредени суровини, европското рударство не е конкурентно, имајќи предвид дека Кина во голема мера го субвенционираше рударството во 1990-тите и има полабави еколошки барања, што доведе до пониски цени.
Рециклирањето дел од решението?
Европа не може целосно да си ги исполни барањата со свои рудници. Дел од решението би можело да биде повторна употреба на повеќе материјали преку поефикасни процедури за рециклирање и повеќе фокусирање на кружната економија. Но сè додека вкупната побарувачка постојано расте, рециклирањето може само да го ублажи проблемот во Германија, според Питер Бухолц, кој раководи со ДЕРА. За да го апсорбираат шокот од можните намалувања на извозот, многу земји на ЕУ, САД и Јапонија се обидоа да акумулираат значителни резерви на природни ресурси. Кога се расправа за ризиците од зависноста на Германија од Кина, не смее да се заборави дека Кина зависи и од увозот од Германија. Пред пандемијата, Кина всушност увезуваше повеќе суровини од Европа отколку што извезуваше, како шумски производи и преработени метали.
