Утре се навршуваат 79 години од депортацијата на македонските Евреи во логорот на смртта Треблинка од страна на бугарскиот фашистички окупатор. По тој повод, околу педесет светски организации за верски слободи и човекови права бараат јавно извинување од бугарските власти. Со нивниот допис, кој, патем, е испратен и до државниот секретар на САД, Ентони Блинкен, Американската комисија за меѓународна верска слобода, Европската комисија, Европскиот совет, Европскиот парламент и до други официјални институции, се демаскира и разобличува актуелната бугарска позиција дека за време на Втората светска војна Бугарите биле само администратори во Македонија. Истовремено, тоа е порака и до македонските власти дека не смеат поради уцените од Софија да ја бришат и ретушираат сопствената историја
НАД 50 ОРГАНИЗАЦИИ ОД ЦЕЛИОТ СВЕТ ИСПРАТИЈА ПИСМО ДО БУГАРСКИОТ ПРЕМИЕР КИРИЛ ПЕТКОВ
Утре се навршуваат 79 години од депортацијата на македонските Евреи во логорот на смртта Треблинка од страна на бугарскиот фашистички окупатор, па по тој повод околу 50 организации за верски слободи и човекови права во светот испратија заедничко писмо до бугарскиот премиер Кирил Петков, од кого бараат да се извини за депортацијата на македонските Евреи.
Во писмото, кое е испратено уште и до државниот секретар на САД, Ентони Блинкен, Американската комисија за меѓународна верска слобода, Европската комисија, Европскиот совет, Европскиот парламент и до други официјални институции, се повикува Петков да биде првиот бугарски премиер што официјално ќе ја признае и ќе се извини за депортацијата на 98 отсто од македонската еврејска заедница од страна на тогашното Кралство Бугарија.
– Во отворено писмо до вашиот претходник, Македонската еврејска заедница, преку Европскиот еврејски конгрес, рече дека актуелната влада во Република Бугарија има морална обврска да ја признае вината на нејзините претходници и да преземе одговорност, по примерот на многу европски земји што беа на погрешна страна за време на Втората светска војна. Република Бугарија со укинувањето на пресудите во 1996 година, донесени од Народниот суд во 1945 година, намерно ја брише својата мрачна историја и на тој начин ја искривува вистината за холокаустот – се вели во писмото, кое организациите го испратија до официјална Софија преку глобалната мрежа за верски слободи (ИРФ Раундтејбл), со седиште во Вашингтон.
Ангажманот на педесетина светски организации за верски слободи и човекови права покажува отворено спротивставување на актуелната бугарска позиција дека за време на Втората светска војна Бугарите биле само администратори во Македонија, позиција со која официјална Софија сака да ја префрли вината за депортацијата на над 7.000 Евреи од овие простори врз некој друг.
Истовремено, тоа е порака и до македонските власти дека не смеат поради уцените од Софија да ја бришат и ретушираат сопствената историја преку интервенции во учебниците по историја и бришење на написите на спомениците, само затоа што на некој друг (Бугарија) не му се допаѓа неговата вистинска историска улога, односно како поборник и заштитник на фашизмот за време на Втората светска војна.
Поаѓајќи од тие причини, извинувањето на премиерот Петков може да придонесе конечно да ѝ се стави крај на една неубава епизода во бугарската историја направена кон еврејскиот народ, но и кон македонскиот народ, за сите злосторствата направени за време на бугарската окупација на Македонија. Нешто слично неодамна направи холандскиот премиер Марк Руте до индонезискиот народ, давајќи пример како европските демократски земји наоѓаат начини за помирување и надминување на предрасудите од минатото, кои очигледно во Бугарија и натаму се многу големи.
– Искрено, не верувам дека Петков ќе се извини, ниту на Евреите, уште помалку на Македонците. Ако, сепак, се случи некакво извинување до Евреите, верувам дека тоа ќе биде завиткано преку некоја формулација во која ќе се објаснува дека Бугарија секогаш е на страната на доброто, на страната на вистината, на прогресивната историја – смета универзитетскиот професор Живко Андревски.
Осврнувајќи се на наративот од Софија дека Бугарите во земјава не биле окупатори и дека всушност ги спасувале Евреите, Андревски смета дека станува збор за поширок процес во кој народите се обидуваат да се исчистат од грдите нешта во нивната историја.
– Оние точки што се однесуваат на тоа дека тие во Македонија не биле окупатори, туку администратори, и дека не учествувале во депортацијата на Евреите, туку дека ги спасувале, спаѓаат во делот на еден поширок бран на чистење на грдите нешта на народите во историјата. Во тој дел спаѓа и бугарското перење од црните нешта во историјата, особено оспорувањето дека биле главниот механизам за собирање на Евреите од Македонија и нивна депортација – вели Андревски.
Во таа насока, тој отфрла каква било можност Бугарија да промени нешто во однос на нејзиниот наратив кон Македонија, а уште помалку да се извини за нешто, без оглед што повеќе организации за човекови права го бараат тоа од неа.
– Нивниот генерален став, вековен, е дека Македонија е бугарска и сите чекори, дали нагласени или потивки, ги прават во согласност со тие политики. Во тие рамки се вклопува и нивниот поглед дека во Македонија тие дошле како во ослободена своја земја и не сакаат да прифатат дека за време на Втората светска војна имало окупациски период. Тоа се светски процеси на ретуширање на историјата, Бугарија активно е вклучена во тоа, така што во однос на Македонија нема да има никакви промени, дури и Петков најискрено да се извини – заклучува професорот Андревски.
