До крајот на јануари, во Русија треба да започне пилот-проектот за воведување дигитална рубља, што ја рангира меѓу првите земји во светот што почнаа да воведуваат дигитална национална валута
До крајот на јануари, во Русија треба да започне пилот-проектот за воведување дигитална рубља, што ја рангира меѓу првите земји во светот што почнаа да воведуваат дигитална национална валута. Економистот Бранко Живановиќ смета дека е природно што, како и во геополитичка смисла, Русија е проактивна на полето на економијата и финансиите. Дигитализацијата ќе ја направи рубљата многу подостапна за државите и поединците што сакаат да ја користат во меѓународни инвестиции и плаќања, изјави за „Спутник“ овој професор по банкарство на белградската банкарска академија.
Како ќе функционира дигиталната рубља
Според руските финансиски аналитичари, дигиталната рубља ќе биде апсолутно еднаква на деноминацијата на хартијата или она што е на нечија банкарска картичка. Тоа е, практично, друга форма на пари кога ги издава и Централната банка, освен што наместо печатени дигитални пари, тие ќе имаат виртуелен код.
Дигиталната валута ќе постои во форма на дигитални записи, кои ќе имаат форма на единствени дигитални кодови и на тој начин ќе претставуваат електронски средства, кои ќе се чуваат во електронски паричници. Трансакциите ќе се вршат на тој начин што дигиталните кодови ќе се префрлаат од еден на друг електронски паричник. Дигиталните шифри би ги издавала Централната банка на Русија, како што е случајот со банкнотите од рубљата што имаат серија и свој број. Исто така, дигиталната рубља би комбинирала елементи на готовина и „безготовина“ во формат на онлајн плаќања.
Предности на дигиталната валута
Дигитализацијата на книжните пари е природен процес и нема логика парите да бидат хартија во дигиталната ера, посочува Живановиќ, кој смета дека тоа треба да се очекува и во Србија во скоро време.
„Во споредба со традиционалните пари, дигиталната валута на централните банки ќе донесе поголема удобност и ефикасност при плаќањето. Тоа ќе ги намали трошоците за манипулирање и складирање на кешот. Значително ќе го зголеми степенот на централизација на платните трансакции, а колку е поцентрализиран системот, толку поефикасни се процедурите, инстант увид, недостиг од приватност и зголемена контрола. Централизираните државни пари ќе бидат во единствена база на податоци“, објаснува нашиот соговорник.
Тој особено посочува дека дигиталната национална валута не треба да се меша со криптовалутата, иако на прв поглед звучи слично. Како што објаснува тој, меѓу нив има голема разлика бидејќи криптовалутите се децентрализирани, правно нејасни и хипериспарливи, односно нивната вредност многу лесно подлежи на големи промени.
Државни дигитални пари наспроти криптовалути
„За разлика од нив, дигиталната валута на централната банка од самиот почеток ќе биде пари пар екселанс – законско средство за плаќање со полн капацитет, централизирани државни дигитални пари, употребливи за секоја трансакција, со предвидлива и стабилна вредност“, подвлече Живановиќ.
Истовремено, тој посочува дека треба да се земат предвид некои несовршености на дигиталната национална валута.
„На пример, може инстант да бидете банирани, автоматски да ви се одземат средствата, постојано да бидете следени во трошењето пари, да бидете принудени да ги чувате парите во банка со негативна каматна стапка бидејќи нема повеќе ’чување пари во душек‘. Потоа, централизираните државни пари во единствената база на податоци се поподложни на хакирање и можат да бидат хакирани на ист начин како ’мастер‘ или ’виза‘“, истакна професорот по банкарство.
Дополнително, Живановиќ посочува дека дигиталната валута ќе има негативни последици по работењето на комерцијалните банки, одземајќи им го нивниот удел на пазарот. Во конзервативен формат, централните банки не работеа директно со граѓаните. Да речеме дека тие повеќе личеа на некаква големопродажба, која работеше само со малопродажба – комерцијалните банки, а деловните банки со граѓаните. Со воведувањето на дигиталната валута овие работи се менуваат, централните банки почнуваат да работат директно со граѓаните. Тоа секако ќе ја чини комерцијално-банкарската индустрија, намалувајќи го нејзиното влијание како посредник, вели Живановиќ, доближувајќи нè до начинот на кој функционира дигиталната валута.
До крајот на деценијата
Тој смета дека етапниот пристап што Русија ќе го примени во пилот-проектот за воведување дигитална рубља е одговорен и единствен логичен пристап.
Првата фаза ќе ги опфати кредитните организации и спроведените операции поврзани со потрошувачите. Втората фаза на тестирање ќе биде поврзување на Сојузниот трезор и имплементација на функционалноста на „паметните“ договори, како и трансакции на потрошувачите со бизнисот, бизнисот со бизнисот и бизнисот со државата. Во третата фаза, Централната банка на Русија има намера да вклучи финансиски посредници, финансиска инфраструктура – берзи, брокери, осигурителни компании, како и да го спроведе онлајн режимот и да обезбеди размена на дигитални рубљи за девизи.
„Природно е дека, како и во геополитиката, таа дејствува проактивно на полето на економијата и финансиите и дека со дигитализирање на рубљата, ја прави далеку подостапна за државите и поединците што сакаат да ја користат во меѓународни инвестиции и плаќања. Реално е дека Русија, во чекор со Кина, САД, ЕУ, Шведска и Јапонија, кои најверојатно први ќе го завршат овој процес, фаза по фаза, во наредните години, ќе го заврши овој процес до крајот на декадата“, заклучи Живановиќ.
Тој смета дека руските регулатори внимателно ќе го спроведуваат проектот во текот на секоја фаза, бидејќи освен желбата новата рубља да ги задоволи потребите на корисниците, во исто време треба да го подобри и спречувањето незаконски активности, како што е перење пари, и да се избегне негативно влијание врз финансиската стабилност и монетарната политика. Според нашиот соговорник, дигиталната рубља, секако, ќе донесе поголема удобност при плаќањето на граѓаните на Русија.
Пилот-проект
Пилот-проектот за воведување дигитална рубља го најави Централната банка на Русија, а како што прецизираше заменик-гувернерката на таа банка, Олга Скоробогатова, првата фаза ќе опфати 12 избрани банки во кои дигиталната рубља експериментално ќе биде пуштена во оптек. На крајот на минатата година беше креирана платформа што овозможува трансакции со дигитална валута.
Оцената на финансиските аналитичари е дека воведувањето на дигиталната рубља е неопходно доколку Русија не сака да заостане во економската трка. Кина делумно го воведе дигиталниот јуан, Јужна Кореја го заврши својот пилот-проект на дигиталната национална валута, на тој пат се и некои европски земји како Шведска и Обединетото Кралство, како и САД. Тие го гледаат развојот на дигиталните валути како начин за модернизација на сопствените финансиски системи, што ќе придонесе за забрзување на домашните и на меѓународните трансакции.
Студијата на Банката за меѓународни порамнувања покажа дека централните банки на земјите со една петтина од светската популација, најверојатно, ќе издаваат свои дигитални валути во следните три години. Живановиќ вели дека според истражувањето на банката во Базел, 86 отсто од централните банки во моментов го испитуваат потенцијалот на дигиталната валута, 60 отсто експериментираат со технологија за нејзина примена, а 14 отсто спроведуваат пилот-проекти.
