Одговорот лежи во средината на Атлантикот
Поттикнати од топлината од океанските води, ураганите понекогаш се познати како природни парни машини. Бурите над океанот ја претвораат неговата топлина во брутална кинетичка енергија што ги срамнува островите и ги поплавува крајбрежните градови. Температурата на океаните ги урива сите рекорди, а овие „мотори“ реагираат соодветно.
Постои јасен сезонски циклус на урагани во Атлантикот, со многу малку или воопшто во зима, а врвот го достигнува во септември. Силниот, ран почеток на сезоната на урагани е во согласност со она што би го очекувале со климатските промени, смета Џејмс Косин, пензиониран научник за климата и атмосферата од американската Национална управа за океани и атмосфера.
– Самите урагани едноставно реагираат на околината во која се наоѓаат. И така, ако направите околината во јуни да изгледа како што би била во август или во септември, тогаш ураганите едноставно ќе се однесуваат како да е август или септември. Тие немаат календар – вели Косин.
Екстремно топлите океански услови што ги гледаме сега се поттикнати од климатските промени, иако има и други фактори што ја прават оваа сезона особено активна, како што е сегашната транзиција на феноменот Ел нињо, која има тенденција да ја поттикне активноста на бури.
– Сигурно е можно да видиме напредни и подолги сезони на урагани – вели Кристен Корбосиеро, вонреден професор на Катедрата за атмосферски и еколошки науки на Универзитетот во Олбани во Њујорк.
Додека интензивниот ран почеток на сезоната во 2024 со ураганот Берил е во согласност со она што климатолозите може да очекуваат да го видат со климатските промени, прерано е да се забележи постојана промена во сезоната.
– Една од најсилните бури што неодамна се формираше на Атлантикот се случи во услови што требаше да спречат формирање ураган – вели Хју Вилоби, професор на еколошките студии на Меѓународниот универзитет во Флорида.
Во септември во 2023 година, во екот на сезоната на Атлантикот, ураганот Ли брзо се засили и прерасна во бура од петта категорија. Ел нињо, кој генерално има амортизирачки ефект врз бурите во Атлантикот, беше на сила во тоа време.
Побрзо засилување
Огромниот број урагани што се формираат во Атлантикот не го достигнуваат својот потенцијал. Во релативно тесните граници на басенот на Атлантикот, бурата честопати ќе падне на копно пред да го достигне максималниот интензитет или ќе наиде на силно стружење на ветерот, што помага да се наруши бурата.
– Но, кога сè е во ред, тој брзо ќе се засили и ќе го достигне својот максимален потенцијален интензитет, што е дефиниран од температурата на површината на океанот под ураганот – вели Вилоби.
Има докази дека стапките на интензивирање се зголемуваат како што океаните стануваат сѐ потопли, давајќи им повеќе гориво на бурите.
– Сè се сведува на количеството гориво на располагање. Тоа е нешто како менување на прскалките во карбураторот. Сменете ги инјекторите за да дозволите повеќе гориво да влезе и да се измеша со воздухот, ќе добиете повеќе коњска сила. Ќе можете да одите од нула до 60 побрзо и тоа е поттик – вели Косин.
Посилен интензитет
Врвниот интензитет на ураганите се зголемува со климатските промени. Во студија од 2020 година, Косин открил дека помеѓу 1979 и 2017 година, интензитетот на бурите се зголемувал за околу 6 отсто по деценија. Сега е 25 отсто поголема веројатноста бурите да го достигнат прагот од 180 км/ч за да се класифицираат како големи урагани, отколку пред 40 години.
Генерално, процентот на тропски циклони од трета категоријата веројатно ќе се зголеми, според Меѓународниот панел за климатски промени.
– Температурата на океаните го дефинира максималниот интензитет што може да го достигне ураганот – вели Вилоби.
Во мај 2024 година, анализата на Би-би-си покажа дека глобалните температури на океаните рушеле рекорди секој ден во претходната година. Дури и кога брзината на ветерот во ураганот се забрзува, движењето на ураганите по нивните патеки над океанот и копното се забавува.
Во студија од 2018 година, Косин откри дека ураганите во близината на САД се забавиле за околу 17 отсто од почетокот на 20 век. Тропските циклони во западниот северен Пацифик се забавија за дури 20 отсто. Се смета дека причината за забавувањето е нерамномерниот начин на кој климатските промени ја загреваат Земјината топка, при што Арктикот се загрева речиси четири пати побрзо од остатокот од светот.
