Иако е тешко директно да се споредат спортовите, некои се издвојуваат во однос на ризикот од предизвикување повреда или смрт. Спортот нуди различни придобивки, од намалување на стресот и зголемување на самодовербата до подобрување на здравјето на срцето и коските. Спортот, сепак, исто така може да биде ризик. Во екстремни случаи гледаме како елитните спортисти ѝ пркосат на смртта на големите спортски настани изведувајќи акробации.
Кои спортови се најопасни за учесниците? А во кои спортистите имаат најголем ризик од смрт? Кои спортови предизвикуваат најмногу повреди? На овие прашања е тешко да се одговори бидејќи спортот не секогаш се изучува на ист начин, што го отежнува споредувањето, пишува „Лајв сајенс“.
Најмногу повреди има во женското рагби
Забележано е и дека само двајца спортисти – маратонец и велосипедист – некогаш загинале додека се натпреварувале на Олимписките игри. Во двата случаја, смртните случаи се припишуваат на топлотен удар или на топлотна исцрпеност.
Смртта на велосипедистот додека се натпреваруваше на Параолимпијадата во 2016 година е припишана на срцев удар по сообраќајна несреќа. Други олимписки спортисти, вклучувајќи ги и оние што се натпреварувале во скијање, починале за време на тренинзите одржани пред игрите. Според статистиката на нефатални повреди во САД, според Националниот совет за безбедност, спортските и рекреативните активности што најчесто се поврзуваат со повреди се вежбање, возење велосипед и кошарка. Оваа статистика доаѓа од бројот на повреди што довеле до посети на Одделот за итни случаи во 2023 година.
Вежбањето не е дефинирано овде и нема ниту конкретна категорија за трчање, ниту категорија што опфаќа повреди поврзани со опрема за вежбање, па се чини дека листата е широка.
Американскиот фудбал е рангиран на четвртото место на листата, но сепак, фудбалот предизвикува најмногу повреди од кој било спорт на 1.000 часа учество, според истражувањето на Државниот универзитет во Охајо. Фудбалерите се изложени на ризик од потрес на мозокот и последователно оштетување на мозокот. Слично е и со другите спортови со големо влијание, како што е рагбито, каде што играчите рутински се судираат на сите нивоа на играта.
Каролин Емери, професорка и претседателка на Истражувачкиот центар за спортски повреди на Универзитетот во Калгари, ги проучува спортовите што вклучуваат судир како дел од својата работа за да спречи повреди. Во училишните спортови има најголем ризик од потрес на мозокот, како и ризик од повреди со губење време, што значи време поминато надвор од спортот за да се овозможи заздравување на повредата. Најмногу потреси има женското рагби. Статистички има поголема стапка на потрес на мозокот кај женските отколку кај машките спортови, истакнува Емери.
На младинско ниво во Канада, женското рагби предизвикува највисока стапка на потрес на мозокот, а го следат спортови како што се хокејот на мраз и фудбалот. Не е јасно зошто девојчињата добиваат повеќе потреси од момчињата, но Емери вели дека се сомнева дека тоа може да биде поврзано и со биолошки фактори и со фактот дека „девојчињата се со поголема веројатност да ги пријават основните симптоми“.
Постои врска помеѓу спортовите со висока инциденца на удари на главата и долгорочни невролошки оштетувања и невродегенеративни болести, како што е Алцхајмеровата болест, според студијата од 2024 година во списанието „Спортс медисин опен“. Таквите спортови вклучуваат фудбал, рагби и бокс – до 20 проценти од професионалните боксери доживуваат хронична трауматска повреда на мозокот.
Трките со коњи – најсмртоносниот спорт
Друг пример е хроничната трауматска енцефалопатија (CTE), прогресивна болест без достапен третман. Спортовите со судир не се единствените што се изложени на ризик од повреда на главата. Спортовите со коњи – како што се трките со коњи, скокањето и полото – се најчеста причина за трауматски повреди на мозокот поврзани со спортот кај возрасните во САД. Студијата од 2024 година објавена во „Јама нетворк“, исто така, покажа дека јавањето коњи е најчеста причина за потреси поврзани со спорт во Европа.
Смртните случаи во спортот се ретки, но се поверојатни во активности што претставуваат ризик од повреда на главата и вратот на спортистот. Една студија од 2021 година, на пример, документирала 320 смртни случаи поврзани со коњи во САД во текот на една деценија или во просек 32 годишно. Во 2023 година, „ПБС њус“ објави дека 60 џокеи остануваат парализирани на коњичките трки секоја година.
Боксот е уште еден претендент за најсмртоносен спорт во светот. Студијата од 2010 година покажа дека има околу 10 смртни случаи во бокс низ светот секоја година. Сепак, авторите забележаа дека оваа бројка веројатно е поголема, поради нецелосно водење евиденција. Студијата од 2011 година проценила просечни 13 смртни случаи од бокс годишно, според „Си-ен-ен“. Овие бројки го вклучуваат и аматерскиот и професионалниот бокс, но повеќето смртни случаи во боксот се случуваат на професионално ниво.
Националниот центар за истражување на катастрофалните спортски повреди ги документира смртните случаи во фудбал на сите нивоа на играта во своите годишни прегледи за истражување на повредите во фудбалот, а во 2023 година, три лица починаа од трауматски повреди на теренот. Дополнително, имало 10 смртни случаи од индиректни причини или медицински смртни случаи, кои вклучуваат ненадејни срцеви застои и состојби како топлотен удар. Спортските и рекреативните активности, кои се одвиваат во вода, носат ризик од давење, дури и на елитното ниво. Давењето е водечка причина за смрт кај децата во САД, со просечно 11 фатални давења. И иако тоа е ретко, возрасните спортисти понекогаш може да се онесвестат под вода, што доведува до смртни случаи. Предизвикот за истражувачите е директно да ги споредат смртните случаи во најсмртоносните спортови, како што се боксот и коњичките трки. Меѓутоа, ако се земе предвид здравјето на животните, тогаш коњичките трки се убедливо најсмртоносниот спорт, при што стотици коњи во САД умираат или се евтаназирани поради болести и повреди поврзани со трките секоја година.
