Во првите три години, преписот на законикот не бил испорачан во Охридската соборна црква, туку престојувал во кратовскиот или во кумановскиот крај, кога кај себе го имал тогашниот најопитен книжевник Владислав Граматик. По порачка на книжевникот Димитриј Кантакузин во 1469 година, Владислав Граматик го напишал својот панегирик, а во записот кон него презел петнаесетина реда од поговорот на Димитар Кратовски кон законикот (номоканонот)
Занимливости
Се верува дека Димитар Кратовски се родил во почетокот на 15 век, во градот Кратово, а своето образование го стекнал кај кир Нифонт. Проф. д-р Илија Велев од Институтот за македонска литература посочува дека дијак Димитар е познат како мошне опитен книжевен деец, кој го препишувал на словенски јазик номоканонот или законикот (т.е. зборник со правно-канонска содржина), каде што се соединети нормите на световното и на црковното право. Споменатиот препис се однесува на реформираната структура на овој вид книжевно-правен жанр, што ја извршил византискиот писател Матеј Властар во 1335 година, позната под називот Синтагма. Овој книжевен зафат го направил по барање од охридскиот архиепископ Доротеј во 1466 година, кога тој бил во Кратово. Од причина што во охридската соборна црква имало само ракописен законик (номоканон) напишан на византискогрчки јазик, охридскиот архиепископ Доротеј побарал од кратовскиот книжевник Димитар да препише таква ракописна книга на старословенски јазик.
– Податоците за тоа ги навел самиот Димитар Кратовски во поговорот кон неговиот препис на законикот во 1466 година. Во научните проследувања овој поговор се именува и како Расказ за законоправилата со историско-летописни белешки. Во неговата содржина Димитар оставил податоци за самиот себе, за воените и за црковните состојби од тоа време во Охридската архиепископија и пошироко, а тие биле проследени со теолошко-морализаторски трактат – вели Илија Велев.
Според него, интересна е и историско-летописната белешка за прогонувањето на Скендербег од Албанија кон италијанските земји. Тоа е директен извор како сведоштво за легендарниот борец против мухамеданството Георги Кастриот, познат како Скендербег. Не се помалку важни и податоците за самиот превод на овој правно-канонски текст.
Во првите три години преписот на законикот не бил испорачан во Охридската соборна црква туку престојувал во кратовскиот или во кумановскиот крај, кога кај себе го имал тогашниот најопитен книжевник Владислав Граматик. По порачка на книжевникот Димитриј Кантакузин во 1469 година, Владислав Граматик го напишал својот панегирик, а во записот кон него презел петнаесетина реда од поговорот на Димитар Кратовски кон законикот (номоканонот).
Веќе кон средината на 19 век ракописот на дијак Димитар го имал кај себе и Виктор Григорович кога го посетил Охрид, при што веројатно ги откинал последните 10 листа и ги однел во Русија (денес се чуваат во Москва, Државна библиотека, збирка на Григорович, сигн. Ф. 87, бр. 1707).
Натамошната судбина на овој ракопис не е позната, а Маја Јакимовска-Тошиќ претпоставува дека би можело идентификацијата да се бара во зачуваниот номоканон од софиската ракописна збирка при Бугарската академија на науките со инв. бр. 70. Во зачуваниот фрагмент од 10 листа се застапени следните состави: на л. 1а – крајот на законикот, а на л. 1а-1б список на 83 митрополии и 39 архиепископии што ѝ биле потчинети на Цариградската патријаршија. На л. 1б-2б има краток Латинско-македонски речник со корпус од 67 зборовни единици, напишани со кирилско црковнословенско писмо. На л. 3-8 е поговорот на дијак Димитар Кратовски, а на л. 9-10 се преписите на две писма од молдавскиот војвода Стефан Велики до охридскиот архиепископ Доротеј и друго писмо со неговиот одговор од 1456 година. Д.Ст.
Кратовската книжевна школа
Во рамките на Кратовската книжевна школа, како книжевни центри се среќаваат македонските манастири „Свети Прохор Пчињски“, „Свети Јоаким Осоговски“ и „Свети Гаврил Лесновски“. Во овие манастири поактивно писмената и книжевната традиција ќе започне меѓу 12 и 14 век, а се разбира и до 19 век, зашто во овие манастири ќе се негуваат словенскиот збор и православието во периодот на турското владеење во Македонија.
Како македонски деец, припадник на оваа школа покрај Димитар Кратовски, активен е и Јован Кратовски во 16 век. Кај препишувачите од Кратовската книжевна школа постоела јазична свест за почитување и за употреба на особеностите од Охридската книжевна школа. Тие спонтано внесувале јазични особености од северните и од источните македонски говори. Од оваа школа потекнуваат ракописите како: Вранешничкиот апостол, Лесновски паренезис, Струмичкиот апостол, Хлудовиот триод, Радомирово евангелие, Карпинското евангелие и други.
Ракописите од Охридската и од Кратовската школа се совпаѓаат едни со други според повеќе правописни и јазични особености и ја претставуваат македонската варијанта на црковнословенскиот јазик.
