Пред да биде предоцна, научниците низ светот бараат место каде што човештвото би можело да избега од можна закана. Глобални климатски промени, ерупција на супервулкан, удар од метеорит или нуклеарна војна – постојат безброј сценарија за крајот на светот. Земјата речиси сигурно ќе преживее, но ќе се претвори во место несоодветно за живот. Додека некои дискутираат за нијансите на тераформирање на Марс или изградба на подземни живеалишта на Месечината, други бараат уште подалеку. Егзопланетите, или екстрасоларните планети – како што научно се нарекуваат планетите во другите ѕвездени системи – би можеле да станат такво засолниште. Останува само да се открие како да се стигне до нив.
Луѓето одамна разбираат дека Земјата не е единствена
Дури и античкиот грчки филозоф Епикур напишал во писмо до својот ученик Херодот дека „световите се неограничени по број, и слични на овој наш свет и различни од него“. Подоцна, други мислители исто така се занимавале со слични идеи, но било невозможно да се докажат – телескопот сè уште не бил измислен. И кога го направија тоа, научниците почнаа активно да бараат егзопланети, уште во 19 век. Дотогаш тие веќе знаеја како небесните тела влијаат едни на други. Астрономите се надеваа дека преку телескопи ќе можат да видат „необичности“ во движењето на ѕвездите по небото.
Но, егзопланетите немаа никаква врска со тоа – траекторијата на движење беше под влијание на многу бледи придружни ѕвезди, невидливи за голо око. Подоцна тие ќе бидат наречени бели џуџиња. Што се однесува до планетите, нивното влијание врз движењето на ѕвездите беше толку слабо што беше невозможно да се забележи во телескопите од тоа време. Ако има планета во близина на ѕвезда, двете небесни тела ротираат околу заеднички центар на маса. Колку е планетата помасивна толку е посилно нејзиното влијание врз ѕвездата. За надворешен набљудувач, ѕвездата изгледа како малку да се ниша од една на друга страна и не лета право по небото, туку во бранови. Набљудувањето на движењето на ѕвездите по небото ја формираше основата на астрометрискиот метод на пребарување егзопланети.
Она што научниците од 19 век не успеаја да го постигнат, нивните колеги од 20 век се обидоа да го направат. Најпознатата приказна е онаа на астрономот Питер ван де Камп. Тој посвети значаен дел од својата научна кариера на проучување на Барнардовата ѕвезда, црвено џуџе во соѕвездието Серпенс, оддалечено само 5,96 светлосни години од Земјата. Астрономот заклучи дека оваа ѕвезда со мала маса – околу 6-7 пати полесна од Сонцето – значително ќе ја промени својата траекторија под влијание на други небесни тела. Кон крајот на 1960-тите, научникот објави дека всушност ја открил првата, а потоа и втората егзопланета. Според неговите пресметки, станува збор за гасни џинови со 0,7 и 0,5 маси на Јупитер.
Астрономите не ја изгубија надежта
За жал, Ван де Камп грешеше – планетите што ги „пронашол“ не постојат. „Поместувањата“ на ѕвездата, кои астрономот ги поврзал со присуството на гасни џинови, биле предизвикани од грешки во работењето на телескопот. Уредот произведуваше грешки на сликата секојпат кога беше испратен на одржување и надградба. Но астрономите не ја изгубија надежта дека ќе пронајдат планети во близината на Барнардовата ѕвезда. На крајот на 2018 година меѓународна група научници објави ново откритие. Точно, не беше гасниот џин за кој Ван де Камп извести, туку планета слична на Земјата со маса околу 3,2 пати поголема од онаа на Земјата. Сепак, судбината на ова откритие се покажа како незавидна – само три години подоцна неговата автентичност беше побиена од друга научна група. Значи, дали Барнардовата ѕвезда има планети или не, сè уште е отворено прашање.
Тимовите експерти добија „полутајна задача“ од неколку влади да најдат засолниште за тој дел од човечката раса што би можел да се качи пред катаклизмата и безбедно да пристигне на нова планета. Каде би била, колку време би траело и колку луѓе би можеле да одат се во доменот на хипотетичкото. Многумина веруваат дека не сме сами и дека постои ветена земја.
