Онджеј Штиндл, чешки писател
- Годинава Штиндл е еден од гостите на фестивалот за европска литература „Букстар“, чие единаесетто издание завршува вечерва (2 октомври). Годинашниот фестивалски слоган гласи „За писателцките работи“, а својот корен го има во делото на Крсте Мисирков (1874-1926), во пресрет на јубилејот сто години од неговата смрт (2026)
Онджеј Штиндл (1966) е чешки писател, новинар, филмски и музички критичар, сценарист и диџеј, познат по придонесот кон современата чешка литература и медиуми.
Годинава тој е еден од гостите на фестивалот за европска литература „Букстар“, чие единаесетто издание завршува вечерва.
Годинашниот фестивалски слоган гласи „За писателцките работи“, а својот корен го има во делото на Крсте Мисирков (1874-1926), во пресрет на јубилејот сто години од неговата смрт (2026).
Штиндл студирал на Факултетот за образование при Карловиот универзитет во Прага. По Кадифената револуција во 1989 година, го коосновал Радио 1, кое на почетокот се викало Радио Сталин и започнало со емитување во 1990 година. Радиото првично било пиратско, а подоцна легализирано. Штиндл бил познат како водител на музичката емисија „Замок на духови“ (Strašidelný zámek) и како диџеј. Кариерата во новинарството ја започнал на почетокот на 1990-тите, со текстови за списанието „Револвер ревју“. Работел и за весникот „Лидових новинах“, потоа за чешкото дописништво на Би-би-си, за списанието „Тиден“, како и за весникот „Деник ен“, каде што во 2022 година се вработил во новата културна рубрика.
Штиндл е автор на повеќе романи, меѓу кои: „Мондшајн“, „Кон границата“, „Сè дури не ти се сврти во главата“, „Толку многу пепел“. Напишал сценарија за филмот „Поута“ и за ТВ-серијата „Свет под главата“, за кои има добиено чешки награди „Лав“ за најдобро сценарио.
Во 2020 година ја добил престижната награда „Фердинанд Пероутка“ за неговиот новинарски труд, која ја признава неговата голема улога во чешките медиуми и култура.Колку се поврзани пишувањето фикција и новинарството? Што беше прво?
– Во мојот случај, новинарството се појави прво, почнав со него во средината на деведесеттите години и благодарение на него создадов „навика за пишување“. Напишав неколку сценарија, а мојата прва книга беше објавена во 2012 година, па затоа подоцна почнав да пишувам. За некои новинари пишувањето фикција е еден вид продолжение на нивната новинарска работа, тие пишуваат за теми што ги опфаќаат како новинари и ги прават дел од фиктивна приказна, на пример. Претпоставувам дека моето пишување не е новинарско во таа смисла, а мојот стил, мислам, исто така дека не е. Пишувањето фикција за мене е нешто поинтимно и сосема различно. Мислам, новинарството е она што го правам на работа. И би ми било чудно ако го правев истото тоа и во слободното време.Што Ве возбудува повеќе и зошто?
– Го сакам новинарството, може да биде забавно дури и по толку многу години. Ефемерно е, но тоа е во ред, дури можете да најдете и утеха во него, кога ќе го завршите вашето дело знаете дека не е ништо посебно, но исто така знаете (или се надевате) дека никој нема да се сети на него за неколку дена. Пишувањето фикција е обид да се надмине ова исчезнување, можеби дури и да се надмине самото себеси. Тоа е напорна работа, но понекогаш во ниедно време, среде ноќ, може да влезете во состојба кога сè се чини дека функционира и гледате работи и верувате дека сте на пат да создадете нешто и сте љубопитни што би можело тоа да биде. Тоа се ретки возбудливи моменти.Во фокусот на фестивалот е Вашата книга „Толку многу пепел“, која зборува за ковид-пандемијата. Како ја доживеавте како автор, како новинар и пред сè како човек?
– Книгата се одвива за време на карантинот поради ковид-пандемијата, но не е само за пандемијата, можеби е повеќе за чувството на приближување кон крајот на повеќе начини (и исто така еден вид љубовна приказна). Напишана е за време на пандемијата. Значи, одговорот на Вашето прашање делумно е: пишував книга. Инаку, не беше толку лошо за мене во споредба со другите што ги познавав. Бев здрав, ја задржав работата, имав што да правам. И, секако, ги избегнував чудните околности на сето тоа, неприродната тишина на градот, која ги засили внатрешните чувства и мисли. Се надевам дека сево ова може да се почувствува од страниците на книгата.Колку се важни меѓународните литературни фестивали?
– Искрено, не знам. Не сум присуствувал на многу од нив, но се забавував додека ги посетував. Затоа сум љубопитен. Којзнае, можеби овој ќе ми донесе искуство што ќе ми го промени животот.Кои се Вашите очекувања од Македонија? Дали сте прочитале нешто од македонски автор?
– Повторно сум љубопитен. Доста сум зафатен со пишување, па читам многу помалку отколку што треба. Значи, не, жал ми е, не сум прочитал ништо од македонски автор, но се радувам што се запознавам со луѓе во Скопје и што ќе добијам некои интересни совети од нив.
