Викендов на Интернационалниот етнолошки филмски фестивал во Битола
Интернационалниот етнолошки филмски фестивал во Битола, „Илинденски денови“, кој е во тек, викендов подготвува богата филмска програма. Прв на репертоарот денеска е краткиот документарен филм на Калина Станиславова Горанова за традиционалниот бугарски фестивал – „Сурва“, годишен обичај што штити од злите духови и им носи здравје и благосостојба на луѓето.
По него ќе биде прикажан „Отворањето на шунката“ на Јан Кетил Симонсен (Норвешка), снимен меѓу одгледувачите на свињи и производители на шунка во Бадахоз, Шпанија. Филмот ги следи свињите од фармата до виљушката; од раѓање до колење и преку производство на сува шунка во фабрика што произведува за пазарот и во семејство што одгледува свињи за егзистенција. Свињарството се одвива во мешавина од интензивни и екстензивни форми, а филмот ги следи свињите што пасат во дабовите насади. Сушената шунка направена од ибериски свињи од слободна палета, гоена со желади е деликатес со висока цена што го консумираат елитите низ светот.
Публиката в сабота ќе може да го види и „Крошна“, документарен филм на Предраг Тодоровиќ. Без наративен песочник и бедна знаменитост, луѓето од Западна Србија се чини дека никогаш не постоеле. Единствените портрети и биографии им биле дадени дури откако умреле. Нивните каменоресци биле исто така селани. Во исто време тие беа наивни уметници, поети, филозофи или само занаетчии, но тие не беа рамнодушни. Каменорежачите меѓу реките Ибар и Дрина, планините Рудник и Златар, меѓу српските востанија и светските војни, ги антропоморфизираа нивните камења за да можат камењата да ја чуваат својата татковина…
„Без зимски одмори“ на Раџан Катет, Сунир Пандеј (Непал), кој е на програмата денеска, е за две доживотни сопернички Ратима и Калима, кои се назначени за чувари на нивното празно село. Сега во самракот на нивните животи, тие мора да го заборават своето минато и да си помогнат една на друга за да преживеат долга и сурова зима.
По него ќе следува „Од прашина до светлина“, документарен филм на Андонис Картезос (Грција). Снимен во срцето на планинските села во Грција и во Македонија, документарецот следи група конзерватори на антиквитети и уметнички дела на нивното патување, со цел да се зачува византиската иконографија. Заживува дијалогот меѓу нив и хагиографите од минатото.
В недела на програмата е „Алиф, до ре ми“ на Алијон Џалилов (Таџикистан), кој ја раскажува приказната за професор по музика, кој го прифатил исламот на 63-годишна возраст. Тој го совладал рецитирањето на исламските сури свирејќи ги на пијано. Со една ќерка и двајца внуци, двајцата страсни музичари, тој продолжува да го споделува своето музичко знаење на 75-годишна возраст како учител по музика во градинка.
Публиката ќе може да го види „Флотација“ на Елунед Зое Ајано и на Алесандра Татиќ (Србија). Во источна Србија, во град со двоен идентитет поделен меѓу магија и индустрија, семејство чија судбина е надворешно поврзана со двете, прави сè за да обезбеди опстанок на нивните традиции и нивните идни генерации. Долгогодишниот рудар Драган Марковиќ е последниот во низата ловци на змејови, додека неговата сестра Деса е вдовица на синдикалниот водач, која се обидува да го продолжи своето наследство борејќи се за правата на колегите – семејства – работници во рудникот.
В недела на репертоарот е „Луѓе на тркала“ на Рудолф Сремец (Хрватска), добитник на многу награди. Во земја каде што индустријата е во подем, многу работници живеат на село и секојдневно патуваат до градот. Некои патуваат со велосипед, некои со воз. Некои стануваат во два по полноќ за да стигнат до фабриката, која ги снабдува нив и нивните семејства со леб. Некои работат и на терен и во фабрика. И мажите и жените патуваат.
„Ла фиеста“ – документарен филм на Пако Гутиерез и Луис Казорла (Шпанија), пак, зборува за празникот Вердијалес, кој е најстариот жив фолклор во Европа. Малага се претвора во привилегирано место за древните обреди пренесени преку усната традиција. Зачувувањето и пренесувањето на традициите во сè поглобализираниот свет станува титанска борба.
Последен на програмата за недела е „Зградата“ на Горан Девиќ (Хрватска). На десетгодишнината од воведувањето на работничкото самоуправување, железарницата „Сисак“, една од најголемите индустриски погони во поранешна Југославија, гради „идеална“ населба за своите работници, кои дотогаш живееле во бараките околу фабриката. Околу фабриката никнува град. Шеесет години подоцна, зградата што беше планирана како архитектонски современ центар на населбата, се најде на улицата со ново име: Хрватската национална преродба. Филмот следи една недела од секојдневниот живот во таа зграда. В.Д.
