Осврт кон историската пресуда за поранешниот француски претседател Никола Саркози (3)
„Нова Македонија“ преку својот дописник од Франција, Тони Гламчевски, во неколку продолженија за своите читатели од прва рака ќе ги пренесе атмосферата, фактичката состојба и впечатоците поврзани со историскиот судски процес во Франција: Државата против Никола Саркози, поранешен претседател на Петтата Република. Тој беше обвинет за 68 противправни поведенија, прекршоци и кривични дела, од кои се издвојуваат три кривични дела со исклучителна кривичноправна тежина: „корупција, примање украдени јавни средства и нелегално финансирање на кампањата“. Историскиот процес е мошне значаен и за нашиот правосуден систем за подлабоко да го анализира, особено во делот на неселективноста и принципот дека пред правдата сите граѓани се еднакви, а во судско-обвинителскиот дел, случајот „Саркози“ особено да ги охрабри во правораздавањето за да го расчистат напластениот баласт во нашата држава, почнувајќи од извршените воени злосторства, вклучувајќи ги и велепредавствата сторени за кршење на Уставот, донесување противуставни закони и потпишување меѓународни договори спротивни на националните интереси. Денеска ви го претставуваме третото продолжение
- Има ли француското правосудство капацитет да казни истакнат политички лидер?
Со критиките за содржината на судската одлука повторно се доведува во прашање самата можност правосудниот систем да казни истакнат политички лидер, при што поранешниот шеф на државата свечено бара „францускиот народ, без разлика дали гласал за него или не и без разлика дали го поддржува него или не, да процени што се случило“
- Затоа, секогаш кога судијата е повикан да одлучи за непочитувањето на пропишаните права, Уставот, законите и другите позитивноправни акти (донесени од страна на други јавни власти), тој секогаш интервенира во името на народот – не на фракција, не на изборна група, туку во името на сите граѓани!
Треба да се знае дека судството е – столб на правилното функционирање на една држава!
Во коментар за „Л’монд“, магистратот Винсент Сизаир, судија и вонреден предавач на Универзитетот Париз-Нантер, размислува за последиците од осудувањето на поранешниот претседател на Франција, Никола Саркози. Тој истакнува дека, далеку од тоа да ја поддржува идејата за „влада на судии“ или да се наруши народниот суверенитет, судството е – столб на правилното функционирање на Републиката.
Според Винсент Сизаир, ваквата разврска беше очекувана. По медиумската контроверзност предизвикана од пресудата во март во случајот со парламентарните асистенти на Националниот фронт (сега Национален собир), осудувањето на Никола Саркози на петгодишна затворска казна и петгодишна дисквалификација од избори, за криминален заговор, е можност за голем дел од владејачката класа повторно да го започне судењето на „владата на судиите“.
Со критиките за содржината на судската одлука повторно се доведува во прашање самата можност правосудниот систем да казни истакнат политички лидер, при што поранешниот шеф на државата свечено бара „францускиот народ, без разлика дали гласал за него или не и без разлика дали го поддржува него или не, да процени што се случило“.
Меѓу аргументите што најчесто ги користат обвинителите за „судска тиранија“ е мислењето дека судската пресуда за политичар би го навела судот да го замени суверениот народ, кој единствено има овластување да процени и, каде што е соодветно, да казни недолично однесување сторено во врска со остварувањето на изборниот мандат.
Едноставен, но тежок мандат
Широко раширен во медиумите, овој рефрен тешко може да издржи критика. Тој целосно го игнорира фактот дека, во демократско општество, токму во името на народот – а не, како што долго време беше случај, во името на „кралот“ – се спроведува правда.
Со други зборови, судиите, исто како и членовите на извршната и законодавната власт, се претставници на граѓаните. Мандатот што им е доверен е едноставен и бара многу: да гарантираат почитување на републиканската легалност за сите, без оглед на статусот или општествената положба.
Гаранција што подразбира, особено, како членот 6 од Декларацијата за правата на човекот и граѓанинот од 26 август 1789 година, одржување строга еднаквост пред законот, „без разлика дали тој штити или казнува“. Сепак, таквата еднаквост би била чисто и едноставно поткопана ако се прифати дека, за истото дело, избран функционер, или дури и кандидат за избран функционер, ризикува, наместо затворска казна, само хипотетички изборен пораз. Оваа санкција е уште поилузорна со оглед на тоа што извршувањето на дејанијата – особено корупцијата – очигледно може да биде средство за политичкиот лидер да ја добие или да ја задржи власта.
Републиканската легалност исто така значи општество каде што на секое лице му е еднакво загарантирано целосно уживање на своите права и слободи, основен услов на демократскиот пакт. Членот 4 од Декларацијата за правата на човекот од 1789 година наведува дека „остварувањето на природните права на секој човек нема други ограничувања, освен оние што им обезбедуваат на другите членови на општеството уживање на истите овие права“.
Затоа, секогаш кога судијата е повикан да одлучи за непочитувањето на пропишаните права, Уставот, законите и другите позитивноправни акти (донесени од страна на други јавни власти), тој секогаш интервенира во името на народот – не на фракција, не на изборна група, туку во името на сите граѓани!
Основни гаранции
Два примера ќе бидат доволни за да нè убедат во ова. На 9 ноември 2016 година, Касациониот суд издаде неколку пресуди во кои се забележува практиката на дискриминаторски проверки на идентитетот од страна на одредени полициски служби и следствено ѝ наложи на француската држава да ги обесштети жртвите што не нашле задоволителен одговор од надлежните органи.
Во сосема поинаков стил, Европскиот суд за човекови права ја осуди Швајцарија на 9 април 2024 година за неадекватна незаштита на своите граѓани од ефектите на еколошките нарушувања и нивните последици врз нивниот приватен и семеен живот. И тука, поради инерцијата на властите, судијата е наведен да им наметне позитивна обврска на државите да се борат против климатските промени и нивните ефекти.
Во двата случаја, единствено поради неможноста на владите да гарантираат почитување на основните права на поединците, судовите, кога се поднесуваат барања од граѓаните, се наведени да интервенираат во текот на јавната политика. Нивните одлуки се од општа примена и потенцијално им користат на сите, а не само на одредена општествена група. Далеку од тоа да се засегне по народниот суверенитет, судската интервенција на тој начин станува инструмент за негово изразување.
Во контекст обележан со зајакнување на демократските аспирации кај еден дел од населението, судството има тенденција да стане, според зборовите на уставниот експерт Доминик Русо, вистинска „моќ на општеството“, способна, доколку е потребно, да ги потсетува државните власти на нивните сопствени обврски и, особено, да ги потсетува избраните функционери на условите на нивниот мандат, чија прва импликација, а не и најмалку важна, е да се обврзат на скрупулозно почитување на законот и, пошироко, на демократскиот правен поредок.
Далеку од тоа да претставува злоупотреба на моќ, затоа судското санкционирање нелегални дејствија од страна на владите претставува суштинска гаранција во служба на граѓаните. И додека секако можеме да се надеваме дека оваа гаранција ќе се користи само во исклучителни околности и како последно средство, токму затоа што постои, навистина можеме да се наречеме република.
Тони Гламчевски, наш постојан дописник од Франција
продолжува
