Автор на фељтонот е проф. д-р Игор Јанев, а неговото истражување и анализа се дел од научноистражувачката активност на Институтот за политички студии (ИПС) од Република Србија. На 20.5.2024 година, институтот организираше конференција со повеќе панелисти, меѓу кои реномираниот професор Игор Јанев даде свој придонес со презентација на својот труд „Етноцидот што резултираше од Преспанскиот договор…“, односно „The ethnocide that resulted from the Agreement between Macedonia and Greece concluded in Prespa village (’Prespa agreement‘, 2018) and the process of assimilation and transformation of the Macedonian identity (’bulgarianization’) as a result of the dismantling, annulment and annihilation of the national identity of the Macedonians“. Во основа професорот Јанев, во трудот што ќе следува како фељтон во четири продолженија, со правни аргументи образложува како од преговорите помеѓу Македонија и Грција се изнедри Преспанскиот договор од 2018 година и се направи колосален преседан: националниот идентитет на македонскиот народ беше нелегитимно и незаконски променет, со што се укина основното меѓународно право на национален идентитет, така што таквиот договор всушност претставува чин на етноцид и културен геноцид извршен врз народот на Македонија. Преспанскиот договор дополнително е против основните принципи на самоидентификација, самоопределување, суверенитет и политичка независност на државата(ите). Материјалот содржи низа правни основи што докажуваат дека Преспанскиот договор е ништовен
Како за првпат во историјата на меѓународното право се редефинира националниот идентитет на суверена нација со надворешен меѓународен акт – договор
Како што покажав во моето претходно истражување (Јанев 1999, 155) и двете горенаведени посебни (не општи), кои не имплицираат услов, додадени на стандардниот сет на барањата на Повелбата, како мошне произволни – дополнителни, всушност беа незаконски политички (очигледно дипломатски, по природа) услови наметнати на кандидатот на ОН. Затоа, како бесконечни барања, овие услови беа во остра спротивност со нормативните опишани во Советодавното мислење на Меѓународниот суд на правдата (МСП) издадено на 28 мај 1948 година. Покрај тоа, овие незаконски услови беа во очигледен конфликт со Резолуцијата на Генералното собрание на ОН 197/III, 1948 година, што го прифаќа Советодавното мислење на Судот дадено во мај 1948 година. Резолуцијата на Генералното собрание на ОН 197/III, 1948 година воспоставува толкување на ограничената норма за прием вградена во членот 4(1) од Повелбата на ОН. Во 1947 година, Генералното собрание на ОН го постави следново прашање за советодавно мислење на МСП: „Дали членка на Обединетите нации, која е повикана, врз основа на членот 4 од Повелбата, да се произнесе со своето гласање, било во Советот за безбедност или во Генералното собрание, за прием на држава во членство во Обединетите нации, е правно овластена да ја направи својата согласност за приемот зависна од услови што не се изречно предвидени во став 1 од наведениот член?“ (ОН, УНГА, A/РЕС/61/197).
Како одговор на прашањето отворено од Генералното собрание на ОН, дали членовите на СБ на СБ и ОН биле овластени да гласаат за дополнителни услови, МСП одговори во 1948 година со Советодавно мислење, кое одговори дека дополнителните услови за прием не се дозволени (т.е. општите услови во членот 4 претставуваат блиска на условите), ниту дека за такви може да се гласа за членовите на СБСБ и ОН (дипломатски надредени), во спротивно членот 4 од Повелбата би бил прекршен (особено неговиот став 1. со нормативни правила за прием во ООН). Политичките тела на ООН не смеат да го надминат опсегот на овие овластувања и надлежности, бидејќи во спротивно Повелбата на ООН е прекршена (член 4 (став 1) од Повелбата на ОН) и последователно органот на ОН прави ultra vires акт. (Јанев 2006, 23) Во согласност со Резолуцијата 197/III на ООН, од 1948 година, Советодавното мислење е прифатено како толкување на Повелбата на ООН, односно ги признава правната норма за прием во Повелбата на ООН и можните прекршувања на нормата (ултра vires делува).
Врз основа на овој став на Резолуцијата 197/III и МСП од 1948 година седум земји кандидати за членство претходно блокирани со моќта на ВЕТО на Советот за безбедност (сите поради отсуство на дипломатско признавање) беа примени во членството на ОН. Како што беше докажано во 1999 година (Јанев 1999, 155), Македонија беше примена во членството на ОН со нелегални дополнителни услови(и), доколку некој е директно политички поврзан со дипломатското признавање (дали отсуството на дипломатско признавање од страна на една членка на ОН јасно претставува дополнителен услов), особено во 1993 година признавање на неговиот правен идентитет (т.е. основниот елемент на меѓународно правно лице) на кандидатот за прием. Грчкото барање, формулирано како македонски (ОН) услови, всушност, се покажа дека има политичка природа на погрешно признавање во ОН, што создава обврски за непризнаената страна (обврската да преговара за признавање) во суштина не зависи од едната страна. (т.е. Македонија), туку од другата страна. Дополнително, како што беше наведено погоре, бидејќи тие посебни услови (само за една членка) формално го надминуваат времето, самиот чин на прием (т.е. траат дури и по завршувањето на чинот на прием во ООН) и затоа едностраните услови, кои беа уценувањето на државата да ја смени својата лична карта очигледно не може експлицитно, па дури и поинаку имплицитно да биде дел од општите услови наведени во членот 4 од Повелбата на ОН (да не зборуваме дека според преамбулата на Резолуцијата 817 на Советот за безбедност на ОН, кандидатот ги исполнува условите).
Овие дополнителни услови (од дипломатски и произволен карактер) очигледно требаше да се додадат во текстот на Резолуцијата 817, бидејќи во спротивно не би се претпоставувале во ниту еден можен контекст поврзан или вклучен со нормалните услови на Повелбата. Ваквите услови за уценување против една идна членка очигледно не би можеле да се вклопат во никакви правни услови за прием во ОН, особено имајќи предвид дека ОН беа/се универзална организација отворена за секоја земја, каде што секој кандидат има право на прием, по минималните барања наведени во членот 4 (1) беа/се исполнети. Исполнувањето на индивидуални дипломатски (услови) за признавање (во случај на „промена на државното име“) од Грција очигледно не зависи од земјата кандидат за прием, туку исклучиво од политичката волја на Грција и грчкиот капацитет да извршат политички притисок на послаба страна, па дури и да создаваат обврска кон Македонија (каде што исполнувањето на условите зависи исклучиво од една (странска) држава).
Дополнително, како што беше наведено погоре, условите за Македонија не беа „исцрпни“ (т.е. „неопходни и доволни“), како што треба да бидат елементите на правната норма. Имено, оцената на кандидатот треба да се направи пред, а не по приемот во ОН. Овие услови (независно од барањата на Грција) суштински се контрадикторни со правната природа на членот 4 од Повелбата како исцрпна правна норма (каде што по дефиниција нормативните услови се „неопходни и доволни“, според Советодавното мислење на МСП) (1948). Според дефиницијата на Советодавното мислење од 1948 година, условите за прием мора да имаат временски ограничен карактер (што во македонскиот прием не е така), бидејќи „подобноста на кандидатот за прием до ОН“ се оценува врз основа на нив (временски ограничен на почетокот членство), и оние што продолжуваат дури и по приемот очигледно не се од таква природа. Во овој поглед, можам да извлечам заклучок дека покрај повредата поврзана со членот 4 (1), со два незаконски услова, од моментот на стапување во членство и по приемот се создадени соодветни незаконски обврски, покрај прекршувањата на процедурите наведени во членот 4 од Повелбата на ОН, поточно членот 2 од Повелбата беа прекршени во ставовите 1 (правна и суверена еднаквост на државите), 4 (независност на државите) и 7 (немешањево строго суштинска внатрешна јурисдикција). Тој заклучок е речиси само по себе, бидејќи новопримената држава ФИРОМ вакви посебни услови за прием доби со уште две идентични обврски (и незаконски). Според тоа, новиот нелегален статус на членка наречен со референцата „ФИРОМ“ (во однос на другите членки на ОН и нивниот статус) дефинираше правно дискриминирана и нееднаква позиција – статус со очигледно кршење на првиот принцип од членот 2 за суверена еднаквост на државите.
(продолжува)
