Димитри Литоксоу
Во Париз, во 1919 година, беше издадена една интегрална историско-етнолошка студија за Македонија на Гркот В. Колокотронис. Авторот го препишува бројот на патријаршистите и на егзархистите (на „Грците“ и на „Бугарите“, како што е вообичаено) од „АСР“ и „Р.С.“, меѓутоа и тој „заборава“ да ги спомене „гркофоните“. И уште повеќе, за првпат ги изнесува податоците од еден отомански попис што временски се сместува по македонската борба, а пред Балканските војни. Во согласност со тој попис, во Солунскиот и во Битолскиот вилает имало 521.300 патријаршисти и 288.750 егзархисти: бројот на другите христијани, како и на муслиманите и на Евреите, не е објавен. Автентичноста на овој попис не може да се утврди, меѓутоа интересно е што постои аналитичка табела за распоредувањето на населението по кази.
Пописот на Хилми не постои во обемната студија за Македонија на Клеантис Николаидис од 1923 година. Напротив, се појавува еден друг „официјален отомански попис од 1905 година“, дотогаш непознат за другите автори и, веројатно, не постои. Во двата вилаета, Солунскиот и Битолскиот, плус Скопскиот санџак, „официјалните“ бројки на Николаидис гласат: 751.798 мухамеданци, 655.745 Грци, 332.162 Бугари, 12.053 Романовласи, 22.879 Срби, 2.484 Унијати, 54.717 Евреи, 13.119 Цигани, и 5.474 разни други.
БРОЈКИТЕ СЕ ИДЕОЛОГИЈА, НЕ РЕАЛНОСТ
Во 1925 година излегува книгата на А. Палис, „3а племенските миграции во Македонија и во Тракија“. Темата ги опфаќа етнолошките промени што се вршат во тие области, со доброволната емиграција на Грците и на Бугарите и задолжителната размена на христијаните и муслиманите. Палис тврди дека аналогијата на Грците, со оние од негрчко потекло во Македонија, од 43 отсто наспроти 57 отсто во 1912 година, стигна до 88 отсто, наспроти 12 отсто во почетокот на 1925 година, и го завршува својот вовед со следните зборови: „Денес ниту една друга земја не може да претендира на етнички права врз Македонија врз основа на населението“. Авторот за основа на своите процени зема една грчка статистика од 1904 година, а не официјалниот попис. Составот на Македонија, во согласност со статистиката, е следниов: 523.472 Грци, 119.005 бугаромани, 404.238 муслимани, 68.902 други. Базирајќи се врз податоците на грчката пропаганда, неговите заклучоци добиваат политичко значење и идеолошка функција, а не научна вредност. Такво нешто, впрочем, се чини дека не го интересирало.
ПОЧЕТОЦИТЕ НА ПОГРЧУВАЊЕТО
Во 1919 година започна и походот за погрчување на имињата на селата во земјата. Повеќето од членовите на Комисијата придонесоа – или ќе придонесат потоа – против „панславистот“ Фалмерајер. Ќе ги наведеме имињата: Н. Политис, (претседател), Сп. Ламброс, Г. Хаѕидакис. Гр. Вернадакис, Хр. Цундас, П. Кавадиес. К. Папамихалопулос, Д. Кабуроглу, Кл. Стефану, Г. Сотиријадис. М. Хрисохолос. К. Радос, Г. Хоматијанос, а подоцна С. Кугеас, С. Кирјакидис, К. Амантос, И. Војаѕидис. Делото на комисијата што траеше до неодамна, менувајќи ја коренито картата на Грција, се состоеше во исфрлање на сите имиња на населбите и општините што го инфицираат и го нагрдуваат ликот на нашата убава татковина, а даваат и повод за неповолни етнолошки заклучоци за грчката нација, кои противничките народи ги користат против нас.
Меѓутоа, трагикомичноста на целата работа е во успехот на обидот само за картата во размер 1:1.000.000: зашто една топонимска студија на земјата, на картите од 1:50.000 ќе ја покаже, па дури и денес, поплавеноста на грчкиот простор од илјадници „варварски“ топоними.
Постојат историски документи од византискиот период чија вредност, колку и да се сака, тешко може да се оспори. Но неоспорно е тоа што сите филолошки дуели околу родовското потекло на жителите во современа Грција и формирањето на новогрчката нација се посредно поврзани со политичките и воените настани што го следеа распаѓањето на Отоманската Империја, т.е. формирањето на балканските држави и нивните меѓусебни судири за освојување територии. Тоа е време кога на Балканскиот Полуостров се раѓаат „големи идеи“ и шовинизмот. Историчари од сите тие земји се мобилизираат за таа работа, историјата ѝ служи на националистичката идеологија.
Еден карактеристичен пример во 1878 година, со Руско-турската војна се појави во Албанија движење за одбегнување на присоединувањето на земјата кон Црна Гора и Србија. Се формира „Албански сојуз“, кој поднесе меморандум за формално обединување со Грција. Една година подоцна, во Атина беше направен обид за теоретско образложување. Се објавуваат две книги: „Албански истражувања“ од П. Купиторис и „Албанците и нивната иднина во елинизмот“ на Т. Пасхидис, каде што се покажува дека „Албанците по потекло се вистински Грци“, зашто „Албанците се многу старо пелазгиско племе“ и „Пелазгите беа племе отсекогаш грчко“.
Во истиот период, новосоздаденото романско кралство пројави жив интерес за судбината на Власите во Епир, Тесалија и во Македонија. Неколку години подоцна, по Македонската борба, Грците, освен со бугарските, ќе се соочат и со влашките комити.
Вистина е секако дека во периодот меѓу 1912 и 1929 година коренито се измени сликата на делот од Македонија што беше присоединет кон Грција. Бројот на разменетите муслимани од Македонија што се населија во Турција изнесуваше 337.000. Други 66.000 бугаромани ја напуштија Македонија и преминаа во Бугарија, во согласност со податоците на мешаната грчко-бугарска комисија. На овие, во согласност со процените, треба да се додаде бројката од 25.000 бугарофони и 125.000 муслимани што ги напуштија македонските простори во периодот на Балканските војни и Првата светска војна. Нивното место го зазедоа, во согласност со пописот од 1928 година, 638.000 христијански бегалци, првенствено гркофони.
Во 1931 година Маврогордатос и Хамудопулос ја објавуваат својата демографско-економска студија за Македонија. Ги прикажуваат, како официјален отомански попис, „податоците“ од анонимниот автор од 1910 година. Во врска со овој конструиран попис го проценуваат етнолошкиот состав на населението во македонските околии што беа инкорпорирани во Грција, пред размената на населението на 513.000 Грци, 475.000 муслимани, 119.000 Бугари, 98.000 други.
ПОВТОРНО ПИШУВАЊЕ НА ИСТОРИЈАТА
Во годините од 1936 до 1941 година, македонското прашање отсуствува од грчката библиографија. Окупацијата на Источна Македонија од страна на бугарската војска и опасноста таа да се загуби се во функција на националистичката пропаганда. Научните достигнувања се сметаа за штетен луксуз. Делата на К. Снок и Ат. Хрисоху, напишани во 1942 година, се првото идеолошко оружје што, по антибугарската борба, ќе произведе една цела генерација научници. Со поразот на Оската и со истакнувањето на комунистичкото барање за „автономија“ се создава академија на националистички следбеници, во која се специјализираат кадри за фалсификување на историјата, со благослов и со дотација на државата и на парадржавата. Поттикнувачката сила на Граѓанската војна ќе потрае уште низа години по нејзиното завршување. Целокупниот грчки производ во врска со македонското прашање и „вековните непријатели од север“ ја надминува бројката од 150 наслови, во деценијата од 1944 до 1954 година.
Под овие услови, пописот на Хилми не ќе можеше, како историски факт, да има подобра употреба отколку во минатото. Ако погрешното толкување, премолчувањето, искривувањето беше наследство од минатото, продолжението бараше поцврст идеолошки фронт. Повторното пишување на историјата се покажа како неопходно. Кој ќе се осмелеше да го наведе вистинскиот број на гркофони во Македонија (пред Балканските војни и размената на населението), врз основа на историски извори? Во еден режим на општа шовинистичка хистерија, грчките историчари не само што го хранат националниот мит туку и самите се хранат од него.
МАКЕДОНИЈА – ЈАБОЛКО НА РАЗДОРОТ
Со балканските војни Македонија стана јаболко на раздорот меѓу дотогашните сојузници Србија, Бугарија и Грција. Оттогаш, нивните меѓусебни односи беа речиси секогаш затегнати. Создавањето на албанската држава го постави и северноепирското прашање. Работите се искомплицираа со почетокот на Првата светска војна, малоазиската офанзива и со бегалците.
Промената на „Фронтот“ на северните соседи во Втората светска војна со поразот на грчката левица во Граѓанската војна, учеството на Славомакедонците во редовите на Демократската армија, декларацијата на Комунистичката партија на Грција за самоопределување на малцинствата и антикомунистичката хистерија што следуваше во државите на победници – сето тоа го прави разбирливо издавањето повоени антифалмерајерски книги од страна на грчките универзитетски научници и академици. Нека биде уште забележано и тоа дека во текот на окупацијата, Италија го обнови прашањето за Власите: Бугарија ја окупира Македонија; Чамите од Теспротија соработуваа со фашистите.
Негирањето на Фалмерајер и борбата против него претставуваа значаен елемент во градењето на националниот мит. Германскиот историчар, како „непријател на нацијата“, им олеснуваше на своите учени противници да го формираат митот за „потеклото“ на Грците во согласност со потребите на појавениот национализам. Дури и да не постоеше „страшниот противник на сѐ што е грчко“ или „елинофагот Фалмерајер“ ќе требаше да се пронајде.
(крај)
