Индустријата за пластика е заинтересирана за хемиско рециклирање каде што се користат адитиви за менување на хемиската структура на отпадната пластика, претворајќи ја назад во супстанции што можат да се користат како суровини, можеби за производство на гориво како бензин или дизел
Пластичниот отпад наскоро може да биде рециклиран во бензин или дизел-гориво
Депониите за пластичен отпад би можеле да бидат нафтени полиња на иднината, вели професорот по енергија и одржливост Ервин Рајснер од универзитетот „Кембриџ“. Рајснер вели дека пластиката е друга форма на фосилно гориво, која е богата со енергија и хемиски состав и треба да се искористи.
Но хемиските врски што ја сочинуваат пластиката се направени да траат. Од седум милијарди тони пластика досега создадени, помалку од 10 отсто се рециклирани. Во светот, повеќе од 400 милиони тони пластика се произведуваат секоја година, што е приближно со иста тежина како целото човештво. Денес, околу 85 отсто од нив завршуваат на депонија или се губат во околината каде што ќе останат стотици, можеби илјадници години, се вели меѓу другото во анализа на „Би-би-си“.
Интензивни истражувања за хемиско рециклирање
Сега трката е да се најде најдобриот начин да се раскинат тие хемиски врски и да се вратат скапоцените ресурси на Земјата, кои се наоѓаат во пластиката. Механичкото рециклирање, каде што отпадната пластика се мие, се дроби, се топи и се преобразува, со текот на времето ја деградира пластиката и може да резултира со производи со неконзистентен квалитет. Индустријата за пластика е заинтересирана за хемиско рециклирање, каде што се користат адитиви за менување на хемиската структура на отпадната пластика, претворајќи ја назад во супстанции што можат да се користат како суровини, можеби за производство на гориво како бензин и дизел. Но тој пристап во моментов е скап и неефикасен и беше критикуван од еколошките здруженија.
Професорот Рајснер и неговиот тим развија процес што може да претвори не една туку два вида отпадни емисии, како пластика и јаглерод диоксид во два хемиски продукта истовремено, и тоа со помош на сончевата светлина. Технологијата ги трансформира јаглерод диоксидот и пластиката во синтетички гас, кој е клучната компонента на одржливите горива како што е водородот. Исто така, се произведува гликолна киселина, која широко се користи во козметичката индустрија. Системот функционира со интегрирање катализатори, хемиски соединенија што ја забрзуваат хемиската реакција, во апсорбер на светлината.
Професорот Рајснер вели дека процесот функционира на собна температура и собен притисок. Реакциите се одвиваат автоматски кога ќе има изложеност на сончева светлина и не е потребно ништо друго. Исто така, професорот уверува дека процесот не произведува штетен отпад. Другите технологии на соларна енергија ветуваат за справување со загадувањето од пластика и претворање на јаглерод диоксид, но ова е првпат тие да се комбинираат во еден процес. Покрај тоа, професорот Рајснер вели дека неговиот систем може да се справи со пластичен отпад што инаку не може да се рециклира.
Употреба на природни ензими за разградување пластика
Истражувачите низ светот бараат начини да ја претворат несаканата пластика во нешто корисно. Кога ќе се разложат, елементите на пластиката може повторно да се користат во производството на огромен број нови производи, вклучувајќи детергенти, лубриканти, бои и растворувачи и биоразградливи соединенија за употреба во биомедицинска примена. Природата пронашла начини за разградување на полимерите, односно супстанции составени од многу големи молекули, а токму пластиката е синтетички полимер.
Користејќи машинско учење, д-р Викторија Бемер и нејзиниот истражувачки тим од Универзитетот во Портсмут развија варијанти на ензими приспособени да ги разградат сите видови полиетилен терефталат (ПЕТ), кој е еден вид полиестер. Ензимите ја разградуваат пластиката на сличен начин како и хемиското рециклирање, вели д-р Бемер, но бидејќи тие се слични на ензимите што се наоѓаат во природата, процесот може да се направи во многу побенигни услови. Онаму каде што хемиското рециклирање користи хемикалии, тимот на Универзитетот од Портсмут вели дека може да се користи вода. И највисоката температура што им е потребна е 70 степени Целзиусови, што значи дека потрошувачката на енергија може да се одржува ниска во споредба со другите процеси. Д-р Бемер и нејзиниот тим дополнително ги развиваат своите ензими и се надеваат дека нивната работа ќе им помогне да создадат одржлива кружна економија и за облеката на база на пластика.
Дали решението е на повидок
Сепак, рециклирањето синтетички ткаенини со користење ензими не е лесно. Додавањето бои и други хемиски третмани го отежнува нивното разградување во природен процес. Тимот се надева дека нивните ензими ќе го редуцираат ПЕТ во отпадниот текстил во течност од едноставни единици што ќе бидат подготвени да се користат во нови полиестери. Светското производство на пластика продолжува да се зголемува и се очекува тројно да порасне до 2060 година. За многумина, рециклирањето останува во фокусот во решавањето на проблемот, но некои тврдат дека тоа никогаш нема да биде доволно.
На универзитетот „Кембриџ“, тимот на професорот Рајснер презема мали чекори во насока на комерцијализација. Тие планираат да го развијат системот во следните пет години за да произведат посложени производи и се надеваат дека еден ден оваа техника ќе може да се искористи за развој на фабрика за рециклирање целосно на соларна енергија. Околу 600 милиони тони синтетички гас веќе се произведуваат секоја година, вели професорот Рајснер, но тој главно е од фосилни горива, се вели во анализата.
Подготвил: Mарјан Велевски
