Бунтовничката група поддржана од Иран изврши десетици
напади врз трговски бродови во Црвено Море од почетокот на војната меѓу Израел и Хамас
Анализа на „Њујорк тајмс“
Вчера рано наутро по локално време, САД, Велика Британија и нивните сојузници извршија напади врз повеќе од 60 цели на 16 локации што ги користат Хутите во Јемен. Ова е прв напад врз Хутите откако групата почна да напаѓа со беспилотни летала и проектили врз товарни бродови во Црвено Море во ноември. Хутите велат дека САД и Велика Британија ќе платат висока цена „за бесрамната агресија“. Целите на нападот вклучуваат командни и контролни центри, складишта за муниција, системи за лансирање, производствени капацитети и противвоздушни радарски системи, се вели во соопштението на американското воено воздухопловство. Во нападите беа користени повеќе од 100 проектили со прецизно наведување. Официјални лица рекоа дека нападите биле извршени со авиони, бродови и подморници и дека Австралија, Канада, Бахреин и Холандија ја поддржуваат операцијата
Од средината на ноември, Хутите, јеменска бунтовничка група поддржана од Иран, извршија десетици напади врз бродови што пловат низ Црвено Море и Суецкиот Канал, клучна поморска маршрута низ која минува 12 отсто од светската трговија. Соединетите Американски Држави и неколку сојузници, вклучувајќи ја и Британија, возвратија, извршувајќи ракетни напади врз цели на Хутите во Јемен, вчера рано наутро по локално време, и ставајќи ги бунтовниците и нивната долготрајна оружена борба подалеку во центарот на вниманието. Нападот врз базите на Хутите дојде еден ден откако Советот за безбедност на Обединетите нации гласаше да ги осуди „најостро“ најмалку дваесетината напади извршени од Хутите врз трговски и трговски бродови, за кои рече дека ја попречиле глобалната трговија и ја поткопале слободната пловидба.
Кои се Хутите?
Хутите, предводени од Абдул-Малик ал Хути, се група шиитски бунтовници поддржана од Иран, кои се борат против Владата на Јемен околу две децении и сега ги контролираат северозападниот дел на земјата и нејзиниот главен град Сана. Тие ја изградија својата идеологија околу спротивставувањето на Израел и САД, гледајќи се себеси како дел од „оската на отпор“ предводена од Иран, заедно со Хамас во Појасот Газа и Хезболах во Либан. Нивните лидери често повлекуваат паралели помеѓу бомбите од американско производство што се користат за удирање на нивните сили во Јемен и оружјето испратено до Израел и користено во Газа.
Во 2014 година, воената коалиција предводена од Саудиска Арабија интервенираше за да се обиде да ја врати првобитната влада на земјата откако Хутите го зазедоа главниот град, започнувајќи граѓанска војна во која загинаа стотици илјади. Минатиот април, разговорите меѓу Хутите и Саудиска Арабија ги зголемија надежите за мировен договор што потенцијално ќе го признае правото на Хутите да управуваат со северен Јемен.
Некогаш група слабо организирани бунтовници, Хутите го зајакнаа својот арсенал во последниве години, а сега вклучува крстосувачки и балистички ракети и беспилотни летала со долг дострел. Аналитичарите ја толкуваат оваа експанзија на поддршката од Иран, кој ги снабдува милициите низ Блискиот Исток, како обид да го прошири своето влијание.
Зошто напаѓаат бродови во Црвено Море?
Кога започна војната меѓу Израел и Хамас на 7 октомври, Хутите изјавија дека го поддржуваат Хамас и рекоа дека ќе нишанат на секој брод што ќе патува за Израел или што ќе го напушти. Јахја Сареа, портпарол на Хутите, изјави дека групата напаѓа бродови во знак на протест против „убиствата, уништувањето и опсадата“ во Газа и за да се солидаризира со палестинскиот народ. Властите во Газа соопштија дека повеќе од 23.000 луѓе, повеќето цивили, се убиени во израелската бомбардирање и копнена офанзива што започна откако Хамас изврши прекугранични рации и масакрираше околу 1.200 луѓе, како што соопштија израелските власти.
Од ноември, Хутите извршија 27 напади со беспилотни летала и проектили врз бродови во Црвено Море и во Аденскиот Залив, за кои тврдат дека се движат кон израелските пристаништа или ги напуштаат. Последното беше во четвртокот во 2 часот по полноќ, кога проектил падна во близината на трговски брод, соопшти американската војска.
Можеби најхрабрата операција на Хутите се случи на 19 ноември, кога вооружени лица киднапираа брод со име „Галакси лидер“ и го однесоа во пристаниште во Јемен, држејќи ги во заробеништво неговите 25 члена на екипажот, главно Филипинци.
Како нападите ги погодуваат земјите низ светот?
Говорејќи пред новинарите во Бахреин во средата, американскиот државен секретар, Антони Џеј Блинкен, предупреди дека продолжувањето на нападите на Хутите во Црвено Море може да ги наруши синџирите на снабдување и за возврат да ги зголеми трошоците за секојдневните производи. Нападите на Хутите погодија бродови поврзани со повеќе од 40 земји, рече тој.
Најголемите светски компании за контејнери, МСЦ и „Маерск“, рекоа дека го избегнуваат регионот, а бродските компании се соочени со тешки опции.
Пренасочувањето на бродовите низ Африка додава дополнителни 4.000 милји и 10 дена на бродските маршрути и бара повеќе гориво. Но продолжувањето на користењето на Црвено Море ќе ги зголеми премиите за осигурување. Секоја опција би ја нарушила и онака кревката глобална економија.
Што направија САД за да ги запрат нападите на Хутите?
Администрацијата на Бајден постојано ги осудуваше нападите на Хутите во Црвено Море и собра поморска работна група за да се обиде да ги држи под контрола. Работната група, наречена „Операција просперитет гардијан“, ги собра САД, Велика Британија и другите сојузници и патролира по Црвено Море за, според зборовите на Блинкен, „да ја зачува слободата на пловидба“ и „слободата на превозот“.
Бахреин е единствената земја од Блискиот Исток што се согласи да учествува. Иако многу земји во регионот зависат од трговијата што минува низ Црвено Море, многумина не сакаат да бидат поврзани со САД, најблискиот сојузник на Израел, велат аналитичарите. Американски и британски воени бродови пресретнаа некои ракети и беспилотни летала на Хутите пред да стигнат до нивните цели. Во средата американски борбени авиони од носачот на авиони „Двајт Ајзенхауер“, заедно со уште четири воени бродови, пресретнале 18 беспилотни летала, две противбродски крстосувачки ракети и една противбродска балистичка ракета, се вели во соопштението на Централната команда. На 31 декември, хеликоптери на американската морнарица потопија три чамци на Хутите што напаѓаа комерцијален товарен брод.
