АЛАРМАНТНИ БЕЗБЕДНОСНО-РАЗУЗНАВАЧКИ ИНФОРМАЦИИ
Некои експерти веќе извесно време изјавуваат дека надзорот на испораката на оружје во Украина е слаб и затоа постои оправдан страв дека ова оружје може да заврши во погрешни раце, па дури и во земјите од нашето поблиско и подалечно соседство – БиХ, Албанија или Косово. „Фајненшл тајмс“ објави сторија, според која, на високо ниво во системот на НАТО, но и на ЕУ, се организира подобрување на мониторингот на оружјето наменето за Украинците, бидејќи постои сериозна, а се чини и оправдана загриженост дека шверцерите го пласираат ова оружје на црниот пазар.
Во моментов е тешко да се процени степенот на проблемот, но познато е дека само ЕУ, на пример, ѝ вети на Украина воена помош во вредност од 10 милијарди евра, како што се преносливи ракетни фрлачи, оклопни возила, пешадиско оружје, огромни количества различни проектили или муниција.
Во сторијата натаму се објаснува како претставници на група членки на НАТО се состанале во Киев за да разговараат и да организираат систем за следење на оружјето според деталните списоци на испораки што ќе се проверуваат според одредени процедури. Во организацијата на новиот мониторинг на испораката на оружје учествува и украинската влада. НАТО и ЕУ се загрижени за можноста шверцерите да дојдат до ова модерно оружје, бидејќи некој иден терористички напад може да ги загрози јавните активности, да ја уништи целата туристичка сезона и во зависност од размерите, дури и да предизвика парализа на јавниот живот и економските активности. Соединетите Американски Држави исто така се приклучија на иницијативата за построга контрола на пратките на оружје, а Бони Д. Џенкинс, задолжен во САД за прашањата за контрола на оружјето и меѓународната безбедност, потврди дека и нивните служби сериозно ги анализираат дојавите дека оружјето завршува во рацете на криминалци, додавајќи дека тоа е „предизвикувачка ситуација“.
– САД ја преземаат многу сериозно одговорноста да ги заштитат одбранбените технологии од американско потекло за да спречат пренасочување или незаконско ширење – изјави Џенкинс за новинарите во Брисел.
За проблемот со испораките на оружје за Украина беше разговарано на состанокот на министрите за безбедност на ЕУ, а на почетокот на неделата, Европската комисија започна проект во Молдавија за да помогне во експертскиот мониторинг и во соработката за прашањето за шверцот на оружје. Европол претходно објави дека е извесно дека оружјето за Украина завршува во рацете на организирани криминални групи.
Прашањето за шверц на оружје го отвори и руската страна. Портпаролката на руското министерство за надворешни работи, Марија Захарова, пред неколку дена предупреди дека испораката на оружје за Украина ќе го прошири црниот пазар во ЕУ и нагласи дека дел од оружјето веќе пристигнало во Босна и Херцеговина, Албанија и Косово.
Државното обвинителство на БиХ соопшти дека ги проверува тврдењата на Захарова со партнерската полиција и други институции, но нагласува дека не нашле докази за потврда на сомнежите.
Дури и во претходниот конфликт на Украина со Русија, шверцот со оружје беше откриен во значителен обем. Анализата „Нелегалното ширење на огненото оружје во периферијата на ЕУ: случајот со Украина“ утврди дека втората по големина земја во Европа со историја на огромни резерви на вооружување и активна зона на конфликт е најкомплексниот случај на шверц на оружје во Европа.
Процените за бројот на заплени на мало оружје во Украина во претходниот конфликт зборуваа за два милиони регистрирани и од два до три милиони нерегистрирано оружје. Украинското министерство за внатрешни работи тогаш потврди дека во нелегалната сфера имало од три до четири милиони пушки, а некои извори се занимавале со пет милиони пиштоли. Тогаш беше јасно дека шверцот со оружје се проширил, но не беше прецизно утврден обемот.
Со оглед на тоа што размерот на актуелниот конфликт во Украина е далеку поголем од претходниот, може да се претпостави дека шансите шверцерите и трговците со оружје да организираат испораки на криминалци, терористи или режими што не треба да го поседуваат ова оружје се значително поголеми.
Подготвил: Марјан Велевски
